QĐND - Với tinh thần “vì Trường Sa thân yêu”, những năm gần đây, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam là một trong những đơn vị đi đầu triển khai các dự án lớn hỗ trợ cải thiện đời sống của quân và dân huyện đảo. Nổi bật trong đó, phải kể đến hai chương trình dự án lớn là dự án năng lượng sạch và nước sạch. Đến nay, hai dự án này đã được triển khai đến đâu, góp phần làm thay đổi bộ mặt Trường Sa như thế nào và để lại những kinh nghiệm gì trong phát triển nguồn năng lượng sạch trên các vùng biển, đảo của Tổ quốc?

“Điện sạch”: Hoàn thành, cải tiến, chuyển giao

5 năm trước, khi chúng tôi đến huyện đảo Trường Sa (Khánh Hòa) cũng là lúc dự án thí điểm xây dựng hệ thống năng lượng điện gió, điện mặt trời đang được lắp đặt thử nghiệm.

Trở lại quần đảo Trường Sa và nhà giàn DK1, chúng tôi không khỏi bất ngờ về sự đổi thay toàn diện về cảnh quan nơi quần đảo tiền tiêu. Đứng trên boong tàu HQ 561 tới nhiều đảo, đều thấy xanh ngắt một màu cây lá. Bên các bờ kè bao quanh các đảo nhỏ, những cột chong chóng điện gió hối hả quay. Những nóc nhà trên đảo đều được lắp đặt các tấm pin mặt trời xanh màu nước biển ngày ngày đón ánh nắng mặt trời. Ban ngày, từ các đảo Cô Lin, Đá Lớn, Đá Tây, Phan Vinh... được bao quanh bởi hệ thống các tua-bin gió quay liên tục và hàng trăm tấm bảng pin mặt trời lấp lánh phản chiếu ánh nắng... Khi màn đêm buông xuống, ngắm nhìn những hòn đảo Trường Sa Lớn, Sinh Tồn Đông, Sơn Ca... đều sáng rực rỡ lung linh như những thành phố nổi giữa mênh mông biển cả quê hương.

Ông Bùi Ngọc Báu, Trưởng ban Kỹ thuật xã đảo Nam Yết cho biết, hệ thống năng lượng sạch gồm điện gió và điện mặt trời được triển khai trên đảo từ năm 2009. Theo ông Báu thì hệ thống năng lượng sạch cơ bản đáp ứng nhu cầu điện sinh hoạt, phục vụ chiếu sáng, quạt mát, xem ti vi, nấu nướng... cho bộ đội và nhân dân trên đảo. Tại đảo Sơn  Ca, theo Thiếu tá QNCN Ngô Văn Điển, Trưởng ban Kỹ thuật, nếu điều kiện gió từ cấp 6-7 trở lên thì năng lượng điện hoàn toàn đủ phục vụ cho hoạt động trên đảo.

Được biết, toàn bộ dự án năng lượng sạch trên quần đảo Trường Sa đều do Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam tài trợ thực hiện. Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, ông Đinh Văn Sơn, Thành viên Hội đồng thành viên Tập đoàn cho biết: “Đối với việc hỗ trợ, “tiếp sức” cho Trường Sa, ngoài các chương trình thăm, tặng quà hằng năm, tập đoàn có hai dự án lớn nhất là dự án năng lượng sạch chiếu sáng tổng thể và dự án thí điểm lọc nước biển thành nước ngọt. Với dự án về điện mặt trời và điện gió, đã được triển khai thí điểm từ năm 2009 thành công và đến nay đã triển khai đồng loạt ở các điểm đảo, nhà giàn, hiện đáp ứng được cơ bản nhu cầu điện sinh hoạt cho bộ đội 24/24 giờ vào mùa hè. Tổng đầu tư cho dự án điện gió, điện mặt trời lên tới hơn 400 tỷ đồng. Hiện nay, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo tập đoàn tiếp tục duy trì kinh phí để vận hành hệ thống này và có thể mở rộng đầu tư, đáp ứng nhu cầu đời sống của quân và dân trên đảo.

Đại tá Bùi Văn Thiết, Chủ nhiệm Hậu cần Quân chủng Hải quân đánh giá cao cách làm, mô hình đầu tư hỗ trợ cho hai dự án lớn đối với Trường Sa của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam. Với hướng lựa chọn hai vấn đề mũi nhọn là “điện” và “nước” đã đáp ứng rất trúng nhu cầu cấp bách của quân và dân trên huyện đảo. Sự phối hợp giữa tập đoàn và Quân chủng Hải quân cũng rất tốt để liên tục khắc phục những bất cập của các dự án. Đại tá Bùi Văn Thiết nêu ví dụ, cách đây hai năm, có nhà báo ra Trường Sa đã phản ánh chuyện nhiều cột năng lượng gió “đứng im” vì hư hỏng nhiều. Nay hiện tượng đó không còn nhờ liên tục rút kinh nghiệm, bổ sung, đổi mới công nghệ. Do khí hậu khắc nghiệt nên một số thiết bị, động cơ gió hư hỏng, quân chủng, tập đoàn đã phối hợp với Công ty Mặt trời Bách khoa là nhà thầu thi công để cải tiến các động cơ gió theo hướng “kín”, tránh sự xâm thực của muối biển, giảm hẳn hiện tượng hư hỏng.

Tại đảo Phan Vinh B, chúng tôi gặp Tổ lắp đặt thiết bị năng lượng mặt trời do anh Nguyễn Văn Lộc, công nhân viên quốc phòng Nhà máy Z753 Quân chủng Hải quân chỉ huy đang miệt mài thi công. Anh Lộc cho biết, đơn vị đang nhận chuyển giao công nghệ của Công ty Mặt trời Bách khoa để sang năm 2015 có thể tự chủ lắp đặt, bảo trì, vận hành toàn bộ các thiết bị năng lượng trên quần đảo. Theo anh Lộc, với một nửa quân số của nhà máy thường xuyên làm việc phục vụ trên quần đảo Trường Sa và nhà giàn DK1 hiện nay, sau khi chuyển giao công nghệ, sẽ khắc phục cơ bản tình trạng hư hỏng, đáp ứng nhu cầu “điện sạch” cho quân và dân trên quần đảo.

Công nhân nhà máy Z753 chuyển giao công nghệ lắp đặt thiết bị điện gió trên đảo Phan Vinh B.

“Nước sạch”: Những triển vọng đột phá

Ông Đinh Văn Sơn cho biết, dự án thí điểm lọc nước biển thành nước ngọt cũng là một đầu tư trọng điểm của tập đoàn dành cho Trường Sa và nhà giàn DK1. Hiện dự án này đang được thí điểm ở đảo Song Tử Tây và sẽ hoàn thành giai đoạn thí điểm vào tháng 6-2014. Sau khi sơ kết, đánh giá, nếu thành công sẽ nhân rộng, triển khai đồng loạt từ năm 2015. Hiện kinh phí thí điểm đối với dự án này là 50 tỷ đồng.

“Hai vấn đề quan trọng nhất với Trường Sa và nhà giàn DK1 là nước ngọt và rau xanh… Hai vấn đề này lại có quan hệ hữu cơ với nhau. Nhiều khi đất trồng, cách trồng rau không thiếu nhưng quan trọng là thiếu nước ngọt để tưới rau. Cho nên, nếu như dự án của chúng tôi thành công, giải quyết được vấn đề nước ngọt thì sẽ giải quyết thêm được cả vấn đề rau xanh” - ông Đinh Văn Sơn nhấn mạnh.

Từ thực tiễn chuyến thăm và làm việc tại huyện đảo Trường Sa, nhà giàn DK1 đầu tháng 5-2014, lãnh đạo Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam cho biết, ngoài triển khai hai dự án nói trên, sẽ quan tâm nhiều hơn tới hỗ trợ xây dựng các bể chứa nước ngọt giúp quân và dân huyện đảo. Tập đoàn khuyến khích các đơn vị thành viên tham gia hỗ trợ các đảo ở Trường Sa xây dựng thêm bể chứa nước ngọt.

Trước đó, đầu tháng 4-2014, Công viên Văn hóa Đầm Sen đã trao tặng 43 túi mềm chứa nước ngọt cho quân dân quần đảo Trường Sa và Vùng 2 Hải quân. Công ty TNHH năng lượng xanh Kim Hồng (TP Hồ Chí Minh) cũng đã lắp đặt và đưa vào sử dụng thành công máy lọc nước mặn thành nước ngọt bằng năng lượng mặt trời Carocell tại đảo Đá Tây A. Máy lọc nước này vận hành theo nguyên lý bốc hơi và ngưng tụ, công nghệ của Ô-xtrây-li-a. Nếu mỗi tấm năng lượng mặt trời có diện tích rộng chừng 2m2 thì trong một giờ sẽ “sản xuất” ra 1,5 - 2,2 lít nước ngọt. Giá thành của mỗi chiếc máy này khoảng 7,5 triệu đồng, tuổi thọ 20 năm.

Bài và ảnh: NGUYÊN MINH - TRƯỜNG GIANG