QĐND - Được thành lập và đứng chân trên địa bàn 9 xã vùng cao của huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu, một trong những địa bàn khó khăn nhất của cả nước, đến nay tròn 6 năm Đoàn Kinh tế-Quốc phòng (KT-QP) 356 đã giúp đồng bào nơi đây thay đổi tập quán canh tác, biết cấy lúa nước hai vụ, quy hoạch vườn, chuồng, trồng cây công nghiệp có giá trị kinh tế cao… Đời sống của đồng bào các dân tộc nơi địa đầu biên giới được cải thiện, đổi thay rõ rệt.

Làm để dân tin, giúp dân ấm bụng

Đoàn KT- QP 356 (Bộ CHQS tỉnh Lai Châu) làm nhiệm vụ xây dựng cơ sở chính trị trên địa bàn ở độ cao trung bình hơn 1.700m so với mực nước biển. Nơi đây, cứ 8-9 giờ sáng mới tỏ rõ mặt người, bởi quanh năm mây mù bao phủ. Vào mùa hè, ban ngày trời nắng như đổ lửa, nhưng khi đêm xuống có khi vẫn phải dùng đến chăn bông. Trong vùng dự án, các xã Pa Vây Sử, Ma Ly Chải, Vàng Ma Chải, Mù Sang là những địa bàn cheo leo, hiểm trở nhất vùng Tây Bắc.

Bộ đội Đoàn KT-QP 356 khám, chữa bệnh cho người dân xã Vàng Ma Chải.

Tại buổi lễ công bố quy hoạch khu KT-QP huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu, chúng tôi gặp ông Choeng Seo My, Chủ tịch UBND xã Ma Ly Chải. Ông phấn khởi cho biết: “Phần lớn các hộ dân trong xã đã nghe theo cách bộ đội Đoàn KT-QP 356 hướng dẫn, quy hoạch lại vườn, chuồng, vệ sinh nơi ăn ở, dùng trâu cày ruộng ở những khu đất mềm, không dùng cuốc như trước đây nữa”. Còn theo ông Lý Phủ Hành, Chủ tịch UBND xã Vàng Ma Chải, hiện 26,4ha lúa vụ đông xuân của xã đang trổ bông, hứa hẹn sẽ cho thu hoạch trên 7 tấn/ha. Tính đến vụ này, tất cả bà con dân tộc Mông ở bản Hoang Thèn, xã Vàng Ma Chải đã biết ngâm mạ, xuống giống, cách chăm bón lúa; gia đình nào trong bản cũng đủ thóc ăn. Nhiều nhà chỉ cấy một vụ mà ăn 3 năm không hết lúa. Vui nhất là nhiều hộ trong bản đã có xe gắn máy, ti vi, điện thoại di động…

Trong số các bản của xã Vàng Ma Chải, thì Tả Chải là bản tiến bộ nhất khi tiên phong đưa giống lúa LC25 vào cấy hai vụ/năm ở các thửa ruộng bậc thang. Bản có 90 hộ dân với 1.820 nhân khẩu đều là đồng bào dân tộc Dao. Trước đây, người dân trong bản chỉ quen lối canh tác cũ với các giống lúa có năng suất thấp, việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào chăm bón cho lúa còn xa lạ với bà con, do đó chuyện mất mùa, thất bát diễn ra thường xuyên. Trước tình hình đó, bộ đội Đoàn KT-QP 356 đã xuống từng bản, đến từng gia đình hướng dẫn bà con từ khâu ngâm mạ, chống rét cho mạ, xuống giống…, đến cách chăm bón lúa. Nhờ đó, mấy năm trở lại đây, năng suất lúa của bà con luôn cao gấp 3 lần so với lối canh tác cũ.

Thượng tá Nguyễn Tiến Bốn, Phó đoàn trưởng Đoàn KT-QP 356 chỉ tay xuống vạt lúa đang vào thì con gái, thuộc bản Tả Chải, xã Vàng Ma Chải, cho biết: “Mất rất nhiều thời gian, công sức, anh em chúng tôi mới thuyết phục được bà con người Dao nơi đây bỏ lối canh tác cũ để áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào trồng các loại cây nông nghiệp cho năng suất cao. Bao đời nay, dân bản đã quen với lối canh tác truyền thống. Cách đây mấy năm, huyện Phong Thổ cũng từng cử nhiều đoàn cán bộ đến vận động bà con cấy lúa nước nhưng bà con không nghe, sợ làm theo không được, lại thất thu. Vì vậy, Đoàn KT-QP 356 quyết định làm thí điểm các giống lúa, ngô mới để bà con tham quan, so sánh với cách làm truyền thống của mình. Bản Hoang Thèn, xã Vàng Ma Chải được đơn vị lấy làm mẫu để trồng thử nghiệm 11ha lúa nước giống LC25, cấy hai vụ/năm, cạnh những thửa ruộng với cách làm truyền thống của người dân. Kết quả, ngay từ vụ đầu tiên, cách làm thử nghiệm của bộ đội với những tiến bộ khoa học kỹ thuật được áp dụng vào trồng trọt, chăm sóc đã cho sản lượng gấp đôi, gấp ba cách làm truyền thống cũ.

Bộ đội Đoàn KT-QP 356 làm mẫu về cấy lúa nước cho người dân xã Pa Vây Sử.

Sau khi làm mẫu, làm đối chứng giống lúa LC25 ở bản Hoang Thèn thành công, Đoàn KT-QP 356 lại nhân rộng mô hình lúa nước đến các thôn bản của các xã: Mù Sang, Mồ Sì San, Sì Lờ Lầu, Pa Vây Sử, Ma Ly Chải… Giờ đây, nhiều hộ gia đình người Mông, người Dao, người Hà Nhì ở các xã này học cách trồng lúa nước, quy hoạch vườn, chuồng theo hướng dẫn của bộ đội. Mô hình này tiếp tục được phổ biến ra các xã trong vùng dự án, cả về diện tích lẫn thành phần hộ gia đình tham gia. Đến vụ đông xuân 2011-2012, có 16 hộ thuộc 4 bản của xã Ma Ly Chải học và làm theo trên diện tích 5ha; 43 hộ thuộc bản Hoang Thèn, xã Vàng Ma Chải cấy liên tiếp hai vụ đông xuân trên tổng diện tích hơn 20ha. Đặc biệt, tại bản Lùng Than, xã Mù Sang có hai hộ trồng 1ha giống lúa Nghi hương 2380 cho năng suất 7,5 tấn/ha. Ngoài lúa nước, đơn vị cũng tích cực xây dựng nhiều mô hình khác nhau để bà con tham quan, học tập, làm theo, như: Trồng rau cải bắp, su hào, ngô lai cao sản, cây ăn quả… Thượng tá Nguyễn Văn Phúc, Chính ủy Đoàn KT-QP 356 phấn khởi cho biết, tính đến vụ đông xuân 2013-2014, đã có 6 trong số 9 xã thuộc vùng dự án cấy thử nghiệm lúa nước hai vụ với tổng diện tích trên 50ha, góp phần quan trọng giải quyết “bài toán khó” bấy lâu nay về lương thực cho bà con các dân tộc nơi vùng cao nơi đây, nhất là mỗi khi vào mùa giáp hạt.

Vùng biên khởi sắc                  

Giải quyết một cách cơ bản bài toán về lương thực, giúp bà con đồng bào các dân tộc huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu vui cái tâm, ấm cái bụng, bộ đội Đoàn KT-QP 356 tiếp tục phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương, các tổ chức quần chúng trên địa bàn thực hiện tốt phong trào “Quân đội chung sức xây dựng nông thôn mới”.

Theo Đại tá Trần Văn Tưởng, Đoàn trưởng Đoàn KT-QP 356, vài năm trở lại đây, bà con các dân tộc trong vùng dự án rất phấn khởi khi nhiều công trình phúc lợi được hoàn thành, đưa vào phục vụ đời sống sinh hoạt của nhân dân, trong đó đáng chú ý có 14 công trình bể nước sạch thuộc hai xã Mù Sang và Mồ Sì San. Tại xã Pa Vây Sử, địa bàn Đoàn KT-QP 356 đứng chân, cán bộ, chiến sĩ đơn vị cùng với nhân dân bản Xín Chải tiến hành mở mới 360m đường về bản; tu sửa 400m đường lên bản Pờ Sa, giúp đỡ nhân dân hai bản Hang É, Chung Chải nạo vét, khơi thông hơn 2km kênh mương dẫn nước, phục vụ tưới tiêu. Đơn vị cũng vận động cán bộ, chiến sĩ, lực lượng trí thức trẻ tình nguyện toàn đơn vị đóng góp được 35 triệu đồng ủng hộ “Quỹ xây dựng nông thôn mới”.

Nhưng có lẽ vui nhất kể từ ngày bộ đội Đoàn KT-QP 356 về với bà con dân bản là các hủ tục lạc hậu hầu như không còn. Người dân mỗi khi ốm đau, bệnh tật đã biết tìm đến bệnh xá quân-dân y để được tư vấn, khám bệnh, cấp thuốc. Trung úy, bác sĩ Nguyễn Hoài Nam, Bệnh xá trưởng Đoàn KT-QP 356 cho biết: Trước đây, mỗi khi trong bản có người ốm nặng, hoặc bị tai nạn, bà con đều nói: “Tại con ma rừng nó muốn bắt đi”. Và để “cứu” người thân trong gia đình, họ thường nhờ đến thầy mo, thầy cúng; không ít trường hợp bị chết oan bởi các hủ tục lạc hậu này. Trước tình hình đó, đội ngũ y bác sĩ của đơn vị đã tích cực phối hợp với Trung tâm Y tế huyện Phong Thổ, các xã trong vùng dự án tổ chức nhiều đợt khám, chữa bệnh, cấp phát thuốc miễn phí cho bà con nhân dân, qua đó, vận động nhân dân mỗi khi có bệnh, không nên nghe theo lời thầy mo, thầy cúng mà phải  đến cơ sở y tế để chữa trị.

Bác sĩ Nguyễn Hoài Nam còn nhớ như in ngày 28-9-2010, đơn vị một lúc tiếp nhận hai trường hợp đang trong tình trạng nguy kịch do tự tử bằng lá ngón. Hai bệnh nhân là Sùng A Sử và Sùng A Chơ, cùng trú tại bản Sín Chải, xã Pa Vây Sử. Bằng các biện pháp y học, các anh đã cấp cứu kịp thời, cứu sống cả hai bệnh nhân khi sự sống đã “như ngọn đèn trước gió”. Chị Lầu Thị Vang, vợ của Sùng A Chơ xúc động bày tỏ: “Nhờ có bộ đội 356, chồng tôi mới không bỏ đi. Mẹ con tôi biết ơn bộ đội nhiều lắm!”.

Hay như trường hợp bệnh nhân Mùa A Páo, sinh năm 1981, trú tại bản Hang É, xã Pa Vây Sử bị rắn độc cắn vào cổ, được đưa đến bệnh xá đơn vị trong tình trạng tím tái, phù nề cổ, giãn đồng tử, nhưng đã được bác sĩ của Đoàn KT-QP 356 cấp cứu kịp thời, trả lại mạng sống. Sau khi A Páo tỉnh lại và ăn được cháo, ông Mùa A Sình, bố của nạn nhân cứ nắm lấy tay đồng chí Đoàn trưởng và bác sĩ Nam, đôi mắt ông nhòa lệ.

Còn rất nhiều trường hợp chuyển dạ sinh con, tai nạn, bị côn trùng cắn, tự tử bằng thuốc trừ sâu… và các loại bệnh hiểm nghèo khác đều được đội ngũ y, bác sĩ của Đoàn KT-QP 356 tận tình cứu chữa. Họ phục vụ nhân dân hết sức tận tâm, đầy trách nhiệm. Bất kể ngày mưa hay nắng, bất kể ngày lễ Tết, trong điều kiện địa hình, đường sá khó khăn đến mấy, cứ có người ốm đau, bệnh tật cần chữa chạy, cấp cứu là các y, bác sĩ của đơn vị lại lên đường… Được biết, hơn 5 năm qua, Đoàn KT-QP 356 đã tích cực phối hợp với y tế các xã trên địa bàn thực hiện khám, chữa bệnh, tư vấn sức khỏe, cấp thuốc miễn phí cho hơn 5.500 lượt người, trong đó điều trị nội trú là hơn 1.500 lượt người, kê đơn ngoại trú gần 4000 đối tượng, cấp cứu chuyển tuyến trên 156 ca, bảo đảm an toàn tuyệt đối. Quân y đơn vị đã cấp cứu kịp thời 91 ca bệnh nặng, hàng trăm ca sinh nở, 17 trường hợp tai nạn giao thông, 25 đối tượng tự tử bằng lá ngón và thuốc trừ sâu.

Ông Vàng A Sung, Bí thư Đảng ủy xã Pa Vây Sử, huyện Phong Thổ, tấm tắc khen: “Cán bộ, chiến sĩ Đoàn KT-QP 356 đã có công lớn trong phát triển kinh tế-xã hội của địa phương; giúp bà con yên tâm làm ăn, định canh, định cư. Nhờ có bộ đội hợp sức cùng các cấp chính quyền, mà cuộc sống của bà con các dân tộc nơi vùng cao biên giới đã bước sang trang mới, được cải thiện rõ rệt. Các anh đúng là Bộ đội Cụ Hồ, bộ đội của dân!”.

Bài và ảnh: NGUYỄN HỒNG SÁNG