Thế nhưng từ 12 năm trước, Sư đoàn 312, Quân đoàn 1 đã chủ động tìm tòi, xây dựng được mô hình sản xuất thực phẩm sạch quy mô lớn, vừa bảo đảm bữa ăn tươi ngon, giá rẻ cho bộ đội, vừa phát huy kết quả tăng gia, cung cấp ra thị trường cho nhân dân. Bằng cách nào sư đoàn thực hiện được điều đó? Báo Quân đội nhân dân đã về đơn vị tìm hiểu, giới thiệu cùng bạn đọc kinh nghiệm, cách làm hay từ mô hình này.
Hướng đi táo bạo trên cánh đồng hoang
Chúng tôi đến khu tăng gia tập trung của Sư đoàn 312 khi Tết Bính Thân đang đến rất gần. Trước mắt chúng tôi, cả một vùng ruộng hơn 30ha mênh mông xanh ngắt các vườn rau quả “công nghệ cao”. Vườn ổi sai trĩu quả, khu ruộng phật thủ vàng ươm đợi Tết. Dưới những ao cá, rộn rã tiếng bộ đội reo hò đánh bắt cá để ăn Tết.
Trước sự ngạc nhiên của chúng tôi, Thượng tá Lê Bá Thành, Chủ nhiệm Hậu cần sư đoàn kể: Khu tăng gia này từng một thời là cánh đồng người dân xin mượn đất để trồng trọt không thành công nên bị bỏ hoang. Lãnh đạo Sư đoàn 312 đã quyết tâm thu hồi lại khu đất để quản lý. Năm 2009, anh Thành là cán bộ Ban Quân nhu đã mạnh dạn đề xuất chỉ huy sư đoàn cho xây dựng một khu tăng gia sản xuất (TGSX) tập trung. Nhưng không ít người đặt câu hỏi, đến nông dân còn bỏ hoang ruộng, liệu bộ đội ta có làm được không?
Bộ đội Tiểu đoàn 6, Trung đoàn 165 chăm sóc rau xanh.
Anh Thành thuyết phục cấp ủy, chỉ huy bằng những con số xác đáng: Lúc đó, sư đoàn mới chỉ tự túc được 25-30% cá tươi, khoảng 60% thịt lợn, thực đơn rau xanh còn đơn điệu; chưa có dự trữ khi dã ngoại… Trong khi đó, xảy ra nhiều vụ ngộ độc thức ăn trên địa bàn. Sư đoàn có đất, bộ đội có ý chí, chỉ cần tổ chức tốt sẽ sản xuất được thực phẩm quy mô lớn, vừa bảo đảm an toàn, vừa phù hợp với đơn vị đủ quân, luôn bảo đảm hậu cần tại chỗ trong mọi tình huống. Được sự đồng ý của cấp trên, tổ TGSX tập trung được thành lập theo mô hình trang trại gồm một số cán bộ, chiến sĩ thuộc quân số Phòng Hậu cần.
Trồng rau trong nhà lưới
Anh Thành sớm nhận ra, muốn có rau sạch, phải hạn chế sử dụng hóa chất, thuốc trừ sâu, trồng theo “công nghệ cao”. Nhưng rau sạch thường chỉ các tập đoàn kinh tế lớn đầu tư, bán trong siêu thị, giá lại quá đắt, không thể đi mua vì tiêu chuẩn bữa ăn của bộ đội có hạn?
Chỉ còn một cách là tự trồng rau. Sau nhiều ngày đến các vùng trồng rau sạch ở ngoại thành, tìm hiểu ở Học viện Nông nghiệp, đơn vị đã thí điểm dựng một khu vườn nhỏ, căng nhà lưới để trồng rau. Khu nhà lưới cửa đóng then cài, sâu bệnh khó xâm nhập. Lứa rau đầu tiên trong nhà lưới đã cho kết quả khác biệt. Rau lên xanh tốt rất nhanh và hầu như không có sâu bệnh, khác hẳn vườn rau liền kề bên ngoài nhà lưới.
Đến nay, mô hình trồng rau trong nhà lưới được nhân rộng trong toàn sư đoàn. Chúng tôi đến thăm Tiểu đoàn 6, Trung đoàn 165. Đại úy Lê Hồng Quân, Phó tiểu đoàn trưởng dẫn chúng tôi xem khu nhà lưới trồng rau mới được đầu tư và cho biết: “Đơn vị mua lưới, khung thép về tự làm nên cả khu vườn rẻ hơn gấp 3 lần so với mua ngoài thị trường. Nhờ có khu nhà lưới, tỷ lệ rau sạch được đưa vào bữa ăn của bộ đội ngày một cao”. Các nhà vườn đều được thiết kế khung sắt, có mái che bằng lưới và hệ thống tưới nước tự động, phù hợp với từng loại rau chuyên canh. Tại các vườn, sư đoàn chỉ đạo trồng các loại rau cao cấp như: Cải Đông Dư, cải ngọt Nhật, cải bao, cải sen, cải mỡ, bắp cải, cà chua Mỹ, cà chua ghép...
Bước vào khu TGSX tập trung của sư đoàn, chúng tôi nghe thấy tiếng máy nổ “phành phạch”. Một chiến sĩ đang hối hả lái máy đi băng băng tạo luống. Hai chiến sĩ đi sau tra hạt rau. Chiến sĩ Quách Văn Cần ở Đại đội 33, Phòng Hậu cần, vui vẻ tiết lộ: “Đây là chiếc máy làm đất Trâu Vàng của Nhật Bản. Một giờ hoạt động của chiếc máy này có thể thay thế cả trung đội còng lưng cuốc ruộng, vun luống”. Thượng tá Lê Bá Thành “bật mí”: "Có chiếc máy này cũng là nhờ học… trong dân. Trong chuyến đi tham quan ở Đà Lạt, chúng tôi đã thấy bà con trồng rau bằng loại máy này nên đã về Hà Nội tìm mua với giá 17 triệu đồng. Chúng tôi đang phấn đấu để mỗi một tiểu đoàn đủ quân có một chiếc máy thì tăng gia rất thuận lợi".
Nhờ có máy nên có thể trồng rau quay vòng, thâm canh rất nhanh, hình thành các vườn rau “chuyên canh”. Khu chuyên rau cải, khu chuyên rau muống, rau dền, cải ngọt Nhật, cải bao, cải mỡ, cà chua Mỹ, cà chua ghép.... Đơn vị cũng quy hoạch riêng vườn chanh, quất, ớt hàng nghìn gốc. Mỗi lần thu hoạch, lượng chanh, ớt, quất thu về số lượng lớn, đủ chia đều cho các bếp ăn trong toàn sư đoàn, hạn chế thấp nhất phải mua ngoài thị trường.
Ứng dụng công nghệ sinh học
Từ kinh nghiệm trồng rau trong nhà lưới, Thượng tá Lê Bá Thành nhận thấy, việc trồng rau ít sâu chỉ là bước đầu. Theo lời khuyên của các chuyên gia ở Học viện Nông nghiệp: Muốn rau vừa sạch, vừa ngon thì phải bón phân hữu cơ chất lượng cao và phân vi sinh. Trong đó, phân giun quế rất tốt.
Phòng Hậu cần tổ chức đoàn cán bộ đi tham quan trang trại nuôi giun quế ở Phú Cường, Sóc Sơn, Hà Nội và đi đến thống nhất: Có thể nuôi được giun quế vì sư đoàn nuôi nhiều lợn, gà, trâu, bò, có nguồn chất thải lớn để nuôi giun.
Chị Nguyễn Thị Thục, nhân viên tổ TGSX, phụ trách chăn nuôi giun, kể: “Hằng ngày, bộ đội thu dọn chuồng gà, lợn, bò, đưa phân về cho giun ăn. Đến nay, diện tích khu nuôi giun quế đã lên đến 500m2, mỗi tháng cho 10 tấn phân, đáp ứng 100% phân bón để trồng rau, giá trị phân bón hàng trăm triệu đồng mỗi năm. Phân giun sau khi hòa tan trong nước sẽ được phun bằng máy để tưới cho rau. Ngoài ra, giun quế còn làm thức ăn cho gà, vịt, cá rất nhanh lớn”.
Đưa chúng tôi đến khu vườn trồng rau cải ngọt được tưới 100% bằng phân giun, Đại úy Đặng Duy An, Trợ lý quân nhu Sư đoàn 312 phấn khởi cho biết: “Rau bón phân giun rất xanh tốt, ít sâu bệnh, khi ăn ngọt hơn. Đặc biệt, năng suất một luống rau cao hơn 1,5 lần so với rau thông thường”.
Cùng với đó, sư đoàn còn tổ chức cho bộ đội ủ phân xanh, sản xuất chế phẩm sinh học. Với quy mô hơn 50ha vườn rau xanh; 38ha ao, hồ nuôi thả cá; chăn nuôi hơn 6.500 con lợn, hơn 15.000 con gia cầm và hàng trăm con trâu, bò, dê, việc xử lý chất thải từng là bài toán khó. Từ năm 2012, qua các chuyên gia vi sinh, sư đoàn đã mua chế phẩm sinh học Quý Nhân ở huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng làm nguyên liệu gốc và xây dựng Trạm sản xuất chế phẩm sinh học tập trung, phục vụ xử lý, cải tạo đất trồng, hạt giống, cây giống. Ngoài ra, chế phẩm còn dùng làm thuốc trừ sâu sinh học, ủ men thức ăn cho lợn, gà, cá. Nhờ vậy, cây trồng ít bị sâu bệnh và phát triển nhanh hơn; vật nuôi ít bị bệnh tật, chuồng trại không còn mùi hôi thối như trước. Hiện nay, sư đoàn đã triển khai sản xuất chế phẩm, chuyển giao cho các đơn vị sử dụng với giá 7.000 đồng/lít.
Bài và ảnh: PHƯƠNG THẢO - MINH TUẤN
Bài 2: Thịt sạch nhờ chăn nuôi khoa học