QĐND - Hồ Dầu Tiếng Hồ nằm ở vị trí giáp ranh giữa 3 tỉnh Tây Ninh, Bình Phước, Bình Dương, có vai trò cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp, sinh hoạt, điều tiết hạn mặn... cho nhiều tỉnh, thành phố Đông Nam Bộ. Tuy nhiên, hiện nay hồ đang phải hứng chịu hàng loạt hoạt động xâm hại, gây ô nhiễm nguồn nước…

Một điểm khai thác cát trong khu vực lòng hồ Dầu Tiếng (huyện Dương Minh Châu, tỉnh Tây Ninh).

 

Nhiều hoạt động xâm hại lòng hồ

Dầu Tiếng là một trong những hồ nước nhân tạo lớn nhất của Việt Nam và Đông Nam Á, có diện tích mặt nước là 270km² và 45,6km² đất bán ngập nước, dung tích chứa 1,58 tỷ mét khối nước. Hồ được khởi công xây dựng vào tháng 4-1981 và hoàn thành vào ngày 10-1-1985.

Những ngày cuối tháng 6, chúng tôi đến khu vực hồ thuộc địa bàn các huyện Tân Châu, Dương Minh Châu (Tây Ninh), chứng kiến tình trạng khai thác cát trái phép khá phổ biến. Điểm nóng thường xuyên là khu vực bến đò Hai Thỏ (ấp Phước Bình 1, xã Suối Đá, huyện Dương Minh Châu). Đây là khu vực có trữ lượng lớn cát vàng, từng bị nhiều doanh nghiệp khai thác ồ ạt một cách công khai hoặc lén lút. Theo UBND tỉnh Tây Ninh, thì chỉ có 5 đơn vị được cấp phép khai thác cát với tổng lượng cát khoảng 200.000m3 mỗi năm, nhưng việc kiểm tra giám sát các đơn vị được cấp phép và xử lý các đơn vị sai phạm còn chậm dẫn đến lượng cát khai thác vượt mức quy định hiện không thể xác định được.

Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Tân Châu cho biết, Doanh nghiệp tư nhân MT (Tân Châu) được UBND tỉnh cho phép khai thác cát trên suối Tha La (dài 5km, qua hai xã Tân Hội và Suối Dây) với trữ lượng được phép khai thác 10.000m3/năm, nhưng doanh nghiệp này đã ngang nhiên đưa các phương tiện sang địa phận xã Tân Hiệp để khai thác. Khi ngành chức năng tiến hành lập biên bản và yêu cầu làm việc thì doanh nghiệp này đã không hợp tác, thách thức cơ quan chức năng. 

Theo Công ty TNHH một thành viên Khai thác thủy lợi hồ Dầu Tiếng-Phước Hòa, trong khu vực hồ hiện có hàng chục tàu khai thác cát lậu hoạt động và gần 20 bến, bãi cát trong vùng bán ngập thuộc địa bàn cả 3 tỉnh. Gần đây, đã có một vài trường hợp bị cơ quan chức năng phát hiện, xử lý hành chính nhưng nhiều đối tượng vẫn tiếp tục khai thác “chui”… Ở khu vực hai xã: Phước Minh, Phước Ninh (huyện Dương Minh Châu), nhiều xe ô tô chở cát lợi dụng sơ hở của cơ quan chức năng chạy qua các đập phụ, dù đã có biển cấm gây ảnh hưởng đến an toàn đập hồ Dầu Tiếng.

Thời gian qua, nhiều hộ dân tự phát tổ chức nuôi cá bè, dẫn đến nước hồ bị ô nhiễm. Hiện nay có 12 bè cá nuôi tập trung ở khu vực bến Đầu Bò thuộc xã Minh Hòa, huyện Dầu Tiếng. Chính quyền địa phương dù đã tổ chức xử lý nhiều lần nhưng các hộ nuôi cá vẫn dây dưa không giải tỏa, hoặc dù đã bị cưỡng chế giải tỏa vẫn tiếp tục nuôi lại. Thực tế cho thấy thức ăn thừa, chất thải, xác cá chết và rác thải sinh hoạt của các hộ dân tại đây chính là các nguyên nhân gây nên tình trạng ô nhiễm nguồn nước. Nghiêm trọng hơn là một số hộ dân còn dùng  lưới đánh bắt các loại cá nhỏ dẫn đến nguy cơ hủy diệt nguồn lợi thủy sản.

Báo cáo của Công ty TNHH một thành viên Khai thác thủy lợi hồ Dầu Tiếng-Phước Hòa cho biết, hiện nay ở ven hồ, có nhiều nhà máy sơ chế mủ cao su, chế biến khoai mì xả nước thải vào lòng hồ. Nhiều hộ chăn nuôi gia súc ở các cù lao cũng xả nước thải trực tiếp xuống hồ. Khi mực nước xuống thấp thì khu vực lòng hồ bốc lên mùi hôi thối rất khó chịu.

Theo kết quả khảo sát, các chỉ tiêu chất lượng nước ngọt bảo vệ đời sống thủy sinh đều vượt chỉ tiêu cho phép... Nguồn nước bị ô nhiễm cùng với khu vực vùng bán đảo lòng hồ bị khai thác, xâm hại tràn lan dẫn đến dung tích nước trong hồ liên tục giảm mạnh mấy năm gần đây, gây khó khăn cho việc cung cấp nước tưới cho sản xuất nông nghiệp  trong vùng, nhất là nước sinh hoạt cho Thành phố Hồ Chí Minh và hoạt động công nghiệp. 

Cần xử lý nghiêm những vi phạm

Trao đổi với chúng tôi, ông Lê Văn Dũng, Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Khai thác thủy lợi hồ Dầu Tiếng-Phước Hòa cho biết: "Công ty chúng tôi là đơn vị quản lý hồ Dầu Tiếng, nhưng thẩm quyền xử lý các vi phạm xâm hại lòng hồ lại thuộc về chính quyền các địa phương Tây Ninh, Bình Dương, Bình Phước. Các vi phạm xảy ra, chúng tôi chỉ lập biên bản rồi chuyển giao cho cơ quan chức năng của địa phương. Các vụ việc nhiều khi chậm xử lý do cơ chế phối hợp chưa chặt chẽ. Cũng có khi địa phương này thì xử lý, nhưng địa phương kia lại làm ngơ, vì vậy tình trạng xâm hại lòng hồ vẫn diễn ra và ngày càng nghiêm trọng".

Trước thực trạng trên, mới đây công ty đã  báo cáo kiến nghị chính quyền các tỉnh Tây Ninh, Bình Dương, Bình Phước khẩn trương triển khai các biện pháp ngăn chặn hoạt động xâm hại lòng hồ.  Đồng chí Nguyễn Thảo, Phó chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh cho biết: Ngay sau khi có báo cáo của công ty, ngày 16-6, UBND tỉnh đã có văn bản chỉ đạo các sở, ngành và địa phương trong tỉnh tổ chức kiểm tra các hoạt động xâm hại hồ, ngăn chặn kịp thời các sai phạm. 

Để bảo vệ an toàn cho hồ Dầu Tiếng, chúng tôi cho rằng, chính quyền địa phương các tỉnh Tây Ninh, Bình Phước, Bình Dương cần phối hợp chặt chẽ, kiên quyết xử lý nghiêm các đối tượng xâm hại, gây ô nhiễm, lấn chiếm lòng hồ...

Bài và ảnh: Trung Kiên