QĐND - Rừng phòng hộ và rừng sản xuất Ngàn Me thuộc địa bàn xã Tân Lợi, huyện Đồng Hỷ (Thái Nguyên) có vai trò quan trọng để giữ nước, phục vụ sản xuất nông nghiệp cho hàng trăm hộ dân địa phương. Vài năm trở lại đây, những cánh rừng tự nhiên ở đây bị các đối tượng chặt phá lấy gỗ, nạn chiếm đất trồng rừng ngang nhiên diễn ra và cấp độ, diện tích bị phá cũng tăng lên theo mỗi năm.

Những cánh rừng đầu nguồn ở Ngàn Me tan hoang và trơ trụi do các đối tượng chặt phá trái phép.

 

Tan hoang những cánh rừng tự nhiên

Vượt qua gần 10km đường rừng và nhiều đoạn suối, chúng tôi mới tới được điểm nóng chặt phá rừng đầu nguồn Ngàn Me. Mưa lớn do ảnh hưởng của cơn bão số 6 đã làm sạt lở nhiều đoạn đường và nước suối dâng cao, cùng với đó là lam nham những hố, vũng của đám "vàng tặc" khiến con đường càng trở nên khó đi. Tại khu vực đỉnh khe Cầu Gẫy và khe Hố Mai thuộc xóm Cầu Đã, xã Tân Lợi, một cảnh tượng tan hoang và trơ trụi. Những cánh rừng tự nhiên rộng lớn của Ngàn Me chỉ còn lại những gốc cây bị cưa, chặt nham nhở, trơ trọi và những dây leo, bụi rậm chằng chịt. Nhiều cây gỗ bị gục ngã vẫn nằm chỏng chơ do những kẻ phá rừng chưa kịp mang đi.

Theo quan sát của chúng tôi, có rất nhiều cây gỗ với đường kính từ 30-40cm bị các đối tượng phá rừng chặt hạ và thay vào đó là những cây keo lai, bạch đàn vừa được trồng cách đó chừng hơn một tháng. Hiện nay, tại khu vực này, đã có rất nhiều héc-ta rừng bị người dân chặt phá để trồng các loại cây mới. Một số lán, trại được người dân dựng lên để phục vụ việc chặt phá, đốt rừng và trồng rừng. Theo điều tra của chúng tôi, việc chặt phá rừng Ngàn Me diễn ra từ vài năm nay, nhưng các đối tượng chỉ chặt phá nhỏ lẻ để lấy gỗ, lấn đất rừng, mỗi năm khoảng vài héc-ta. Từ tháng 2-2013, người dân chặt phá rừng ồ ạt, công khai, với mục đích chiếm đất để trồng… rừng.

Rừng Ngàn Me nằm trên địa bàn xã Tân Lợi do Công ty Lâm nghiệp Thái Nguyên quản lý với diện tích khoảng 600ha, trong đó diện tích rừng tự nhiên đầu nguồn là khoảng 197,3ha. Được biết, từ cuối tháng 5-2013, chính quyền xã Tân Lợi, các ngành chức năng và đơn vị chủ rừng là Công ty Lâm nghiệp Thái Nguyên đã 4 lần kiểm tra tại các khu vực rừng đầu nguồn Ngàn Me bị chặt phá, nhưng cũng chỉ lập biên bản ghi lại hiện trạng chứ không xác định hoặc bắt được đối tượng nào phá rừng. Theo biên bản kiểm tra rừng ngày 27-5 của tổ công tác UBND Xã Tân Lợi tại khu vực Cầu Gẫy, đã phát hiện khoảng 10ha rừng phòng hộ đầu nguồn bị chặt phá trái phép nhưng không phát hiện được đối tượng chặt phá. Tiếp đó ngày 3-6, tổ công tác gồm đại diện UBND xã Tân Lợi, đại diện chủ rừng là Công ty Lâm nghiệp Thái Nguyên, đại diện Trạm kiểm lâm Hợp Tiến tiếp tục vào khu vực trên để xác minh lại thì phát hiện thêm đám phát, phá thứ 2 với diện tích bị phá khoảng 5ha. Tổng diện tích bị phá ở cả 2 khu khoảng 15 đến 20ha. Tuy nhiên, theo phản ánh của người dân xã Tân Lợi, diện tích rừng tự nhiên đầu nguồn Ngàn Me bị phát, phá có thể lên tới 30-40ha.

Nhiều cây gỗ to bị chặt phá.

 

7 năm chờ một… quyết định

Rừng Ngàn Me thực chất là rừng tái sinh tự nhiên, những cây gỗ to đều đã bị chặt phá hết từ lâu. Khu vực rừng Ngàn Me có một khe suối giúp phục vụ nước sản xuất và sinh hoạt của người dân xã Tân Lợi, do đó đã được đề nghị là rừng phòng hộ đầu nguồn với diện tích khoảng 197,3ha. Theo ý kiến của lãnh đạo UBND xã Tân Lợi, do địa phương nhận thấy Công ty Lâm nghiệp Thái Nguyên sử dụng đất rừng sản xuất không hiệu quả và khó khăn trong công tác quản lý nên địa phương đã đề nghị Công ty giao phần đất rừng trên địa bàn xã Tân Lợi cho người dân quản lý. Năm 2007, chính quyền xã Tân Lợi cũng đã đề nghị cho chuyển 311ha rừng đầu nguồn Ngàn Me từ rừng sản xuất sang rừng phòng hộ và giao cho địa phương quản lý để đảm bảo cho bảo vệ, khoanh nuôi tái sinh rừng để phục vụ sản xuất cho nhân dân.

Ông Trần Quyết Thắng, Phó chủ tịch UBND huyện Đồng Hỷ cho biết, sau khi nhận được đề nghị của UBND xã Tân Lợi, UBND huyện Đồng Hỷ cũng đã tổ chức các ban, ngành chức năng điều tra xem xét và nhận thấy nên chuyển rừng này về rừng phòng hộ. Năm 2010, UBND huyện đã trình UBND tỉnh Thái Nguyên để các ngành chức năng xem xét chuyển về rừng phòng hộ. Các ban, ngành của tỉnh cơ bản đều đã đồng tình và đang chờ UBND tỉnh ban hành quyết định. Năm 2011 có 197,3ha rừng khu vực đầu nguồn đã được cắm mốc chỉ giới quy hoạch là rừng phòng hộ và Chi cục Lâm nghiệp Thái Nguyên đã bàn giao mốc chỉ giới cho UBND huyện Đồng Hỷ, UBND xã Tân Lợi quản lý. Tuy nhiên, đã 7 năm trôi qua, kể từ khi UBND xã Tân Lợi có đề nghị, đến nay người dân xã Tân Lợi vẫn đang mong mỏi quyết định của UBND tỉnh Thái Nguyên công nhận diện tích trên là rừng phòng hộ. Mặc dù rừng đầu nguồn Ngàn Me chưa phải là rừng phòng hộ thì việc chặt phá vẫn là trái với quy định của pháp luật.

Trách nhiệm thuộc về ai?

Đề cập đến vấn đề trách nhiệm của các cơ quan chức năng khi để tình trạng phát, phá rừng đầu nguồn diễn ra từ vài năm nay, lãnh đạo UBND xã Tân Lợi cho rằng, khu vực bị chặt phá thuộc trách nhiệm của Công ty Lâm nghiệp Thái Nguyên vì đã cho người dân vào trồng cây ở khu vực rừng đầu nguồn. Nhưng trách nhiệm chính vẫn thuộc về Hạt Kiểm lâm Đồng Hỷ. Địa phương cũng nhận thấy trách nhiệm của mình trong quản lý, nhưng do địa bàn xã ở xa, đường xá đi lại khó khăn, lực lượng mỏng nên khó bao quát hết.

Trong khi đó, Hạt Kiểm lâm Đồng Hỷ lại cho rằng, để xảy ra tình trạng chặt phá rừng là do chủ rừng và chính quyền địa phương quản lý lơi lỏng.

Khi chúng tôi làm việc với lãnh đạo Công ty Lâm nghiệp Thái Nguyên, ông Ngô Mạnh Hùng, Giám đốc công ty cho biết: Công ty cũng có một phần trách nhiệm. Tuy nhiên, Nhà nước giao cho công ty quản lý nhưng lại không có kinh phí, lực lượng bảo vệ mỏng. Khi được giao, công ty cũng không có đo đạc cụ thể nên khó quản lý.

Như vậy, chính quyền xã đổ lỗi cho kiểm lâm, kiểm lâm đổ lỗi cho chủ rừng và chính quyền địa phương, còn Công ty Lâm nghiệp Thái Nguyên thì đưa ra những lý do khó khăn. Chính sự đùn đẩy trách nhiệm của các đơn vị mà theo quy định đều có trách nhiệm quản lý, bảo vệ rừng đã khiến rừng đầu nguồn Ngàn Me rơi vào tình trạng “cha chung không ai khóc”.

Việc phá rừng Ngàn Me đã rõ, thế nhưng việc ngăn chặn và xử lý các đối tượng phá rừng của các cấp, các ngành chức năng thì vẫn chưa có giải pháp nào hiệu quả. Dù mục đích lấy đất để trồng rừng thì cũng không được chặt phá rừng trái phép, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt của người dân. Điều mà người dân mong đợi không chỉ là quyết định của UBND tỉnh Thái Nguyên về việc công nhận khu vực rừng đầu nguồn Ngàn Me là rừng phòng hộ, mà còn là sự vào cuộc của các ngành chức năng để làm rõ đối tượng chặt phá và xử lý nghiêm minh trước pháp luật những kẻ vi phạm các quy định trong quản lý và bảo vệ rừng.

Bài và ảnh: MINH MẠNH – XUÂN ĐỨC