Giám đốc Công ty cổ phần du lịch Ánh Sáng Vàng ở số 8A1C1, Thái Văn Lung, phường Bến Nghé, quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh từng là một tay giang hồ hảo hán: Hai lần vào tù, hai lần học đại học, trùm buôn lậu, trùm cướp giật, ma túy, cuộc đời gần như bị vứt bỏ… Đó là Nguyễn Thế Sơn, 39 tuổi, quê ở phường Cửa Nam, thành phố Vinh (Nghệ An).

Trong bóng tối

 Năm 1990, khi 19 tuổi, cánh cửa vào đại học đóng sập trước mặt Sơn, bởi ông chủ tịch phường không chịu xác nhận vào bản khai lý lịch hồ sơ thi đại học của anh. Lý do thật lãng nhách: Bố Sơn đã theo kiện Công an tỉnh 5 năm trời! Những năm đó những con đường thành phố Vinh-Nghệ An đầy bụi bặm. Sơn theo đám thanh thiếu niên hư hỏng chơi bời, phá phách, đánh nhau. Một hôm, Sơn bị người ta còng tay, bị truy tố tội cưỡng đoạt 3.000 đồng “tài sản công dân” của một người đàn ông. Chín tháng sau, ra tù, tâm hồn chai cứng, Sơn biết mình không thể sống được với sự kỳ thị và ghét bỏ của người dân trong khối phố, quyết định tìm đường ra Lạng Sơn với hy vọng tìm cho mình một cơ hội mới nơi cửa khẩu?

Gia đình Nguyễn Thế Sơn.

Cuộc sống giang hồ đã biến Sơn thành một tay trùm buôn lậu nơi xứ Lạng với những chuỗi ngày giành giật, đâm chém. Trên hai cánh tay Sơn, tôi nhìn thấy hàng chục vết sẹo chém ngang dọc, ở dưới bắp đùi chân trái có một vết đạn xuyên qua.

Năm 1994, khi đã có trong tay 200 triệu đồng, ước mơ bước vào giảng đường đại học của Sơn lại trỗi dậy! Sơn rũ bỏ tất cả, tập trung ôn thi và đỗ vào Trường Đại học Luật Hà Nội. Tưởng rằng rồi sẽ có mảnh bằng đại học, không ngờ Sơn lại dính vào ma túy. Sơn tham gia các cuộc đua xe máy đường dài, giật các “giải thưởng”. Thực hiện những trò quái đản, chết người với chiếc xe máy như “bốc đầu”, dùng chân lái xe, điều khiển xe bay qua chướng ngại vật... Sơn luôn nhận được sự cổ vũ nồng nhiệt. Để có sự ngông cuồng xem thường mạng sống của chính mình, Sơn phải dùng ma túy!

Một đêm, Sơn bị công an bắt tại một vũ trường khi đang thác loạn. Thế là Sơn bị đuổi học! Nhục nhã và ê chề, Sơn không dám về quê, ở lại Hà Nội và ngày càng lún sâu vào ma túy. Sơn tụ tập đám bạn giang hồ và cầm đầu một băng cướp giật. Một buổi chiều, sau khi giật được chiếc dây chuyền vàng của một phụ nữ, Sơn bị cảnh sát SBC rượt đuổi. Dù đã trổ hết tài nghệ điều khiển xe máy, những ngón vào cua “bó vỉa”, những cú lắc, lách qua đầu ô tô, Sơn vẫn bị bắt. Bản án 3 năm tù giam là cái giá mà Sơn phải trả cho những gì mình đã gây ra.

Ngày đầu tiên trong nhà tạm giữ, đói thuốc, Sơn đau đớn, vật vã như một con thú trúng tên độc! Từ trong xương trong tủy như có hàng ngàn con giòi con bọ đang đục khoét, như có ai dùng kềm sắt kẹp, rứt... Sơn lao đầu vào tường phòng giam như một kẻ mất trí, mong được chết đi.

Nhưng Sơn vẫn sống! Chuyển về Trại cải tạo số 6, thuộc huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An, Sơn dứt hẳn ma túy, tích cực cải tạo, được giảm án. Ngày hết hạn tù, được trả tự do, đám bạn giang hồ đánh xe hơi lên đón Sơn về... Sơn nói với Giám thị trưởng Phan Lê Sen: “Chú cho cháu ở lại một thời gian nữa. Khi nào cháu thật sự tự tin, vững vàng, cháu mới có thể rời khỏi nơi này”. Sơn được Trại cải tạo số 6 làm hợp đồng lao động lái xe chở vật liệu với 500.000 đồng mỗi tháng. Sau đó, Sơn trở về quê ở Vinh. Không có việc làm, bởi không một nơi nào dám nhận một “thằng tù”. Buồn chán, Sơn lại lang thang ra đường. Tình cờ gặp thằng bạn cũ, nó chìa ra hê-rô-in, rồi kim tiêm. Tiếng bẻ gãy bụp ống nước cất làm mắt Sơn hoa lên, miệng khô đắng, mồ hôi vã ra như tắm. Sơn hét lên một tiếng rồi nhảy lên xe máy phóng như bay về nhà. Vứt chiếc xe đổ kềnh giữa sân, Sơn lao lên giường ôm đầu quằn quại. Anh khóc!

Bước ra ánh sáng, giúp người lầm lỡ, khó khăn

Một thời gian sau, Sơn quyết định đưa vợ con vào Thành phố Hồ Chí Minh kiếm sống. Sơn nghĩ rằng ở nơi xa lạ, đất khách quê người, không có ai biết tung tích, quá khứ, Sơn sẽ sống yên bình, làm lụng nuôi vợ con. Hai vợ chồng bước xuống bến xe Miền Đông với hai bàn tay trắng. Ban ngày, Sơn xin làm bốc xếp hàng hóa, làm lơ xe buýt, bưng bê cà phê, mỗi ngày chỉ được 100.000 đồng. Tối về Sơn đi học tin học, tiếng Anh. Đám giang hồ quê Nghệ An nghe tin Sơn đưa vợ con vào Thành phố Hồ Chí Minh gặp khó khăn, lại đến cho tiền và rủ rê Sơn cùng “làm ăn”. Sơn nhất định từ chối. Có hôm, đang bưng cà phê phục vụ khách trong quán, gặp D.Đ là một tay trùm ma túy xuyên Việt khét tiếng đến, lẳng lặng uống xong ly cà phê, cuộn tròn tờ bạc 100USD đặt vào trong ly. Sơn trả lại. D.Đ nói: “Đây là tiền bo cho chú mày!”. Sơn thẳng thắn: “Chủ quán không cho phép nhân viên nhận tiền bo của khách. Anh cầm lại đi. Hãy để tôi sống theo cách của tôi”. Hôm ấy, đi làm về, vợ Sơn nghẹn ngào thông báo: “Nhà hết gạo rồi anh ơi!”.

Nguyễn Thế Sơn đang hướng dẫn bạn tù kỹ thuật rửa xe.

Có những lúc Sơn lẩn thẩn nghĩ hay là chịu làm cho chúng nó ít bữa, kiếm ít tiền nuôi sống gia đình, rồi tính sau?... Có một lần, mẹ vợ Sơn ốm nặng phải đưa vào Thành phố Hồ Chí Minh chữa trị. Hết tiền, Sơn phải đi vay nóng hai triệu đồng về mua thuốc cho mẹ. Trên đường lấy tiền về, Sơn phát hiện hai tên cướp đi xe máy giật một túi xách của một phụ nữ. Lập tức Sơn tăng ga đuổi theo. Tài nghệ lái xe của Sơn khiến hai tên cướp phải dừng lại trong một hẻm cụt, đối mặt với Sơn. Bọn chúng rút dao. Sơn quật ngã một tên, tên kia lùi lại vào góc tường. Sơn nói: “Chúng mày bỏ lại túi xách rồi đi đi, nếu không tao sẽ hô hoán và bắt chúng mày giao cho công an”. Sơn mở túi xách, trong đó có chừng hơn 200 triệu đồng mới tinh. Bọn cướp đã đi rồi, ngõ vắng... Người Sơn run lên: “Hay là mình “ăn” luôn số tiền này nhỉ, có ai biết đâu? Mình đang khổ quá!”. Nhưng rồi Sơn nghĩ: “Có thể người phụ nữ này cũng như mình, đi vay tiền về để làm một việc hệ trọng?...”. Cho đến khi anh đứng trước cổng trụ sở Công an quận Bình Thạnh rồi, ý nghĩ “ăn” luôn số tiền vẫn còn bám riết… Mấy ngày sau, một sĩ quan quân đội mang phù hiệu kiểm sát quân sự đến tìm Sơn ở phòng bảo vệ công ty mà anh đang làm việc. Sơn hoảng hốt nghĩ mình đã làm gì sai trái để người của pháp luật, của quân đội đến tìm? Nhưng đó là Trung tá Trần Minh Sơn-cán bộ Phòng Điều tra hình sự Quân khu 7, chồng của người phụ nữ bị bọn cướp giật túi xách, đến cảm ơn anh.

Mỗi lần về quê, trong căn nhà nhỏ yên bình, Sơn nhiều đêm không ngủ được: “Phường Cửa Nam có rất nhiều người từng ở tù về, họ vấp phải sự kỳ thị, ghét bỏ của cộng đồng. Không có nghề nghiệp, sớm hay muộn rồi cũng sẽ dễ vào tù”. Vì vậy, Sơn bàn với vợ, trích ra một phần ngân sách mang về thành lập cơ sở rửa xe Hướng Thiện ngay trong vườn nhà. Anh vận động, tập hợp những bạn tù trong phường cho đi học nghề, huấn luyện kỹ năng làm việc. Phần thu được chia theo tỉ lệ 8/2. Người lao động được 8 phần, còn lại 2 phần trả chi phí điện, nước.

Cơ sở Hướng Thiện là “tác phẩm” thứ hai của Sơn. Năm 2008 Sơn đã chọn hai bạn tù từng vào tù nhiều lần và có hoàn cảnh khó khăn nhất để giúp là ông Hùng, ông Vượng. Cách giúp của Sơn là sau khi cho mượn vốn phải cầm tay chỉ việc. Sau khi đủ tiền, Sơn dẫn hai người bạn đi mua hai xe gắn máy. Mua xong, anh dẫn họ vào chợ Vinh làm quen với các chủ hàng, nhờ họ lưu tâm giúp bằng cách có hàng thì thuê chở. Sau đó, Sơn mua hai con heo đất để mỗi ngày hai ông bạn bỏ vào đó 1/3 số tiền làm được. “Phải làm như vậy để hai ông bạn có ý thức hoàn vốn để tôi tiếp tục cho những bạn tù khác vay”-Sơn nói, và cho biết thêm anh trực tiếp làm việc ở cơ sở Hướng Thiện khoảng 20 ngày, sau đó anh sẽ vào Thành phố Hồ Chí Minh để điều hành hoạt động của Công ty Ánh Sáng Vàng và triển khai một dự án khác-dự án “Taxi vật liệu xây dựng”, tạo công ăn việc làm cho những người mãn hạn tù làm lại cuộc đời.

Lại có lần, Sơn bỏ tiền ra mua máy ảnh, máy ghi âm, lên xe tốc hành xuyên Bắc Nam, điều tra các quán “cơm tù, xe cướp”, cung cấp cho các tờ báo có đủ tư liệu để đưa ra công luận vấn đề nhức nhối này. Sơn cũng từng viết nhiều bài báo phản ánh, đấu tranh chống tiêu cực hay nói lên nguyện vọng của người dân trong khu phố. Mới đây, anh đã viết bài Giọt nước mắt từ giấc mơ bóng chuyền nói về hoàn cảnh khổ cực của em Nguyễn Thị Lan ở thành phố Vinh với ước mơ được làm cầu thủ bóng chuyền, đăng Báo Tuổi trẻ Thành phố Hồ Chí Minh. Bài báo đã được bạn đọc chú ý, chia sẻ và giúp đỡ, nhờ đó em Lan đã có được cơ hội thực hiện mơ ước của mình.

Những ngày qua, Sơn và tôi lặn lội đến tận bản Cò Phạt để viết bài Nước mát về Môn Sơn, phản ánh cuộc sống khổ cực, vất vả của bà con tộc người Đan Lai, đăng Báo Quân đội nhân dân số ra ngày 01-3-2010. Sau đó, Sơn cầm từng tờ báo đến gặp giám đốc các doanh nghiệp, công ty ở thành phố Vinh, mời họ đọc bài và vận động đóng góp, giúp đỡ đồng bào Đan Lai. Đến chiều tối ngày 01-3-2010, Sơn đã vận động được gần 2 tấn phân NPK và 100kg giống ngô VNL-10 giúp đồng bào Đan Lai.

Ngày 25-01-2010, cơ sở Hướng Thiện khai trương tại địa chỉ số 1, ngõ 1 đường Đào Tấn, khối 3, phường Cửa Nam. Thành phố Vinh những ngày qua mưa dầm dề, hôm nay trời hửng nắng nên khách đến rửa xe rất đông. Sơn và những bạn tù xắn tay áo, xịt nước, kì cọ rửa xe. Bọt xà phòng trắng tinh che xóa đi những vết xăm, vết chạm trổ, và cả những vết sẹo lồi lõm trên cánh tay Sơn và của các bạn tù.

Bài và ảnh: Trần Hoài