Bài 2: Chuẩn mực đạo đức sát thực - cơ sở để thực hiện

Học nghề gốm ở Phù Lãng (Bắc Ninh)-một giải pháp tạo công ăn việc làm cho nông dân sau khi chuyển đất nông nghiệp phục vụ các dự án công nghiệp.

Căn cứ để xây dựng chuẩn mực đạo đức

Đồng chí Nguyễn Sỹ, Phó bí thư Thường trực Tỉnh ủy khẳng định: “Kinh nghiệm ở Bắc Ninh cho thấy, ở đâu chưa xây dựng được chuẩn mực đạo đức cho đảng viên phấn đấu, tu dưỡng trong học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh thì ở đấy khó tránh khỏi bệnh hình thức”.

- Những căn cứ để xây dựng chuẩn mực đạo đức? Tôi hỏi.

Đồng chí Nguyễn Sỹ nói:

- Hai căn cứ: Nhiệm vụ chính trị và đặc điểm riêng của từng đảng bộ. Chi bộ cũng thế, đảng viên cũng vậy. Ví dụ ở tỉnh chúng tôi, Quế Võ là huyện vừa qua nhân dân phát hiện có tới 453 cán bộ, đảng viên, công chức đạo đức “có vấn đề” (tỷ lệ cao nhất tỉnh). Đảng bộ huyện đã lấy việc trước hết là xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên vi phạm, làm tiêu chí để xây dựng chuẩn mực đạo đức trong làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Đảng bộ Cục Thuế thì lấy cải cách hành chính và chống sách nhiễu nhân dân…

Chúng tôi được biết ngay từ ngày 2-10-2007 Ban Chỉ đạo tỉnh ủy Bắc Ninh đã có công văn số 35 “Hướng dẫn xây dựng chuẩn mực đạo đức theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh tại địa phương, ngành, cơ quan, đơn vị” và đến nay 100% các chi bộ, đảng bộ cơ sở, cơ quan, doanh nghiệp đã xây dựng xong. Hơn 40% cơ quan, đơn vị gắn tiêu chí ở nơi công sở, cơ quan.

Yên Phong là huyện được chọn làm điểm của tỉnh, nhưng huyện Tiên Du xây dựng chuẩn mực đạo đức cũng đạt kết quả khá tốt. Chúng tôi về huyện, đến các xã, các thôn đều thấy trong hội trường treo tấm bảng “chuẩn mực đạo đức đảng viên…”.

Bí thư Đảng ủy xã Việt Đoàn, huyện Tiên Du Nguyễn Văn Muộn vừa đọc cho tôi ghi chuẩn mực đạo đức đảng viên của đảng bộ, vừa nói:

- Trong sáu chuẩn mực được đảng bộ xác định, thì chú trọng nhất là đảng viên phải tôn trọng, ủng hộ, tạo điều kiện thuận lợi cho những điển hình kinh tế phát triển.

- Tại sao? Tôi hỏi.

- Đảng bộ xác định nhiệm vụ trung tâm là phát triển kinh tế địa phương. Trong xã, không chỉ nhân dân mà kể cả tư duy trong đội ngũ cán bộ cũng chưa sẵn sàng tinh thần chuyển đổi từ độc canh cây lúa sang các ngành nghề khác.

Vừa trao đổi, Bí thư Đảng ủy Muộn vừa dẫn chúng tôi đến thăm một mô hình chăn nuôi, kết hợp trồng hoa rộng hơn 3ha khá phát triển, của chủ trang trại Trần Văn Chăm. Ông Chăm đi vắng, anh con trai lớn Trần Văn Thắng, 32 tuổi ra tiếp chúng tôi. Anh hồ hởi khoe, trang trại của gia đình nuôi 200 cá sấu; vài trăm con ngan, vịt; trồng hơn 5.000m² hoa ly, hoa hồng, hoa cúc trong nhà lưới…

Ông Chăm nguyên là chủ thầu xây dựng, quê ở tỉnh khác, đến thuê đất của địa phương kinh doanh, thời kỳ đầu gặp nhiều khó khăn, từ thủ tục thuê đất, đến quan hệ với dân làng. Buồn nhất là ai cũng nhìn ông với con mắt dò xét, ngại gặp, ngại đến, ngại hỏi! Cứ như ông là tay lái buôn, đến để hốt hết của cải của làng. Gần đây thì khác, cán bộ xã, thôn, xóm đến thường xuyên, có gì khó khăn là bàn bạc, giải quyết ngay, đất cũng cho thuê 50 năm. Ông Chăm phấn khởi nhất là có nhiều đảng viên trong thôn đến học hỏi kinh nghiệm chăn nuôi, trồng trọt.

Một cán bộ xã ghé tai, nói đủ tôi nghe:

- Nghĩ lại chúng tôi lạc hậu quá. Một mô hình kinh tế như thế mà trước đây cứ thấy ông công an, cán bộ nào đến là nghĩ xấu ngay cho họ, thành ra ai cũng ngại đến…

Thực hiện theo chuẩn mực

Khác với xã Việt Đoàn, thôn Chắp Bút (Yên Phong) có đời sống kinh tế khá ổn định, nên chi bộ thôn chọn xây dựng nếp sống văn hóa và duy trì kỷ luật đảng viên làm trọng điểm cho chuẩn mực đạo đức. Bí thư chi bộ Mẫn Bá Xê tiếp tôi tại nhà riêng. Vừa gặp ông đã nghiêm sắc mặt nói:

- Nếu nhà báo đến gỡ tội cho 2 đảng viên ở chi bộ tôi vừa bị kỷ luật thì đến mai tôi mời thêm cả chi ủy đến làm việc?

Cách nói của ông Xê làm tôi phật ý, nhưng kinh nghiệm nghề nghiệp mách bảo tôi, đó là người thẳng thắn, nên kịp trấn tĩnh lại để giải thích cho ông Xê hiểu. Thế là ông lại thay đổi thái độ, cười nói vui như Tết:

- Đồng chí nhà báo quân đội thông cảm. Hơn tháng nay tôi mệt quá, người gọi điện, người đến gặp, người nhắn gần, nhắn xa bảo xem xét lại trường hợp đảng viên trong thôn bị kỷ luật. Khổ. Có ai muốn kỷ luật đồng chí, đồng đội mình đâu, nhưng vi phạm điều lệ đảng thì phải nhận kỷ luật chứ xuê xoa thế nào được.

Ông giải thích, vì thôn có khá nhiều đảng viên đi làm xa, gần đây có biểu hiện trễ nải sinh hoạt. Rồi tệ làm cỗî hiếu, hỷ cũng nặng nề, lãng phí, trái với những lời Bác dạy. Thực hiện Cuộc vận động, chi bộ thôn lấy những hạn chế đó để khắc phục mà trước hết cán bộ, đảng viên phải gương mẫu thực hiện, thông qua chuẩn mực đạo đức. Kết quả bước đầu rất tốt, không chỉ đảng viên mà quần chúng nhân dân cũng thực hiện theo. Hiện nay, đám giỗ chỉ còn làm dưới 20 mâm cho người nhà, trước đây phải 70 đến 80 mâm, mời cả làng…

Trong khi phong trào của thôn lên như thế, thì có 2 đảng viên lấn chiếm đất công xây mồ mả rất to, lại bỏ sinh hoạt đảng tới 5 tháng. Chi bộ đã kiểm điểm, giúp đỡ nhưng không sửa chữa, nên phải kỷ luật. Ông cho rằng, xây dựng chuẩn mực đạo đức đương nhiên là không dễ, nhưng khó hơn là thực hiện theo chuẩn mực. Theo ông sẽ vấp vào hình thức nếu xây dựng chuẩn mực đạo đức mà không có biện pháp để thực hiện.

Tôi rất đồng ý với ý kiến của ông Xê và cả ý kiến của ông Trần Văn Chức, Phó bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Việt Đoàn cho rằng, học tập, làm theo tấm gương đạo đức của Bác chỉ đạt hiệu quả thiết thực khi Đảng mang lại đời sống cho nhân dân ngày càng tốt đẹp hơn. Và đó cũng là một tiêu chí quan trọng để xây dựng chuẩn mực đạo đức.

Bài học từ Phù Chẩn

Hơn 3 năm trở lại đây xã Phù Chẩn (Từ Sơn) trở nên “nổi tiếng”, cả nước biết đến do những tiêu cực kéo dài trong đền bù đất quy hoạch khu công nghiệp (số tiền sai phạm hơn 300 triệu đồng) dẫn đến 11/268 đảng viên bị kỷ luật từ cảnh cáo trở lên. Trong đó, cách chức bí thư đảng ủy, chủ tịch UBND xã; bắt giam bí thư chi bộ, trưởng thôn Phù Lộc; cảnh cáo toàn bộ một số cấp ủy viên chi bộ… Hôm chúng tôi đến xã, 4 trường hợp còn ở trong trại giam.

Tuy nhiên, “mổ xẻ” khuyết điểm của Phù Chẩn sẽ cho nhiều bài học tốt về ý nghĩa thiết thực trong thực hiện Cuộc vận động.

Khái quát lại có thể nói, những vi phạm trong quản lý kinh tế của Phù Chẩn trước đây là do làm trái với tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh: Bác dạy cán bộ phải là công bộc của dân, phải gần dân, thì cán bộ ở đây lại xa dân, lừa dân để biển thủ tiền đền bù giải phóng mặt bằng. Bác bảo phải dân chủ, thì ở đây mất dân chủ. Bác bảo cán bộ phải gương mẫu, đặt quyền lợi của tập thể lên trên quyền lợi của cá nhân thì cán bộ ở đây làm ngược lại…

Đó là khái quát không phải của nhà báo mà là của chính Ban Chỉ đạo thực hiện Cuộc vận động Tỉnh ủy Bắc Ninh và Thị ủy Từ Sơn. Bước sang năm thứ hai, thực hiện Cuộc vận động, chuyển hẳn sang “làm theo” và trọng tâm là chống tham nhũng, lãng phí, Ban Chỉ đạo Tỉnh ủy đã đưa Phù Chẩn ra vừa để rút kinh nghiệm một cách rất nghiêm khắc trong toàn tỉnh, vừa tìm giải pháp để khắc phục. Mà “liều thuốc” đặc trị nhất là thực hiện Cuộc vận động (theo đồng chí Nguyễn Sỹ, Phó bí thư Thường trực Tỉnh ủy). Đó cũng là nội dung chính để đảng bộ xã Phù Chẩn xây dựng chuẩn mực đạo đức.

Cựu chiến binh Nguyễn Đình Thanh, Phó bí thư Đảng ủy, nguyên là xã đội trưởng xã Phù Chẩn nói với tôi:

- Do “nhà đang bị cháy” nên năm đầu thực hiện Cuộc vận động không tốt. Đến hết quý I-2008 dưới sự chỉ đạo của Tỉnh ủy và Thị ủy, điều đồng chí Chánh thanh tra huyện về làm Bí thư Đảng ủy, kiêm chủ tịch UBND xã, Cuộc vận động mới được triển khai. Chúng tôi làm ngay bước xây dựng chuẩn mực đạo đức, tập trung vào hai nội dung thực hành dân chủ và nâng cao phẩm chất đảng viên. Cuộc vận động rất có ý nghĩa với xã Phù Chẩn, chẳng khác nắng hạn gặp mưa rào.

“Nắng hạn gặp mưa rào”. Ví von thế có quá không? Tìm hiểu chúng tôi mới thấy ông Thanh nói có lý: Vì từ mấy năm nay dân trong xã đã quá căng thẳng, suốt ngày bàn chuyện kiện cáo, viết đơn, thư khiếu nại trong khi ruộng đồng thì để hoang hóa; người dân không được nghe, không được nói, cũng chẳng được bàn những việc của xã. Họ mất hết niềm tin với đội ngũ cán bộ, đảng viên địa phương, thì bỗng dưng lại được triệu tập họp toàn dân để xã công khai tiền đền bù đất giãn dân. Nhất là lại được nghe chủ tịch UBND xã tuyên bố sẽ giao đất giãn dân xong trước ngày 30-10 thì mọi người đứng cả dậy vỗ tay như sấm. (Đã có quyết định giao đất cho dân từ năm 2003, nhưng Ban lãnh đạo cũ không giao, còn để “rắc thính” - nói theo cách nói ý nhị của dân). Và cũng ngay sau đấy, vụ án tham nhũng được khởi tố, những ai vi phạm đều bị bắt. Lại nữa, đảng viên các chi bộ kiểm điểm trước dân, đề nghị nhân dân phê bình, đóng góp…

Chỉ sau mấy tháng thực hành dân chủ công khai, cán bộ đảng viên nâng cao ý thức trách nhiệm, tiền phong gương mẫu, nói đi đôi với làm… mà “chữa” khỏi được ung nhọt kéo dài gần 6 năm ở Phù Chẩn.

Ngày 12-11-2008 chúng tôi về xã, đồng chí Bí thư Đảng ủy cho biết: 100% nhân dân đã nhận tiền đền bù; 100% nhân dân rút đơn kiện; 100% đất giãn dân đã có chủ; 100% các chính sách, chế độ, quy định có liên quan đến quyền lợi của dân đều được niêm yết công khai, thực hiện đúng “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”. Tóm lại đến nay xã đã ổn định hoàn toàn. Đó là kết quả của Cuộc vận động đã đi vào cuộc sống.

Bài 3: Tự giác trong kiểm tra, kiểm tra sự tự giác

HUY THIÊM và HỒNG HẢI