Đại tá Phạm Hoàng Sâm

Buồn đấy, vui nhiều đấy, bộ đội công binh có cả nghìn câu chuyện. Có chuyện thần kì như truyện cổ tích. Có chuyện vui như... đám cưới. Lại có câu chuyện bùi ngùi vì mất mát, hi sinh... Ấy bởi, công binh cả thời chiến, thời bình đều chưa một ngày không phải đối mặt với những khó khăn, vất vả, thậm chí là cả những nguy hiểm khôn cùng.

Đại tá Phạm Hoàng Sâm, Phó cục trưởng Cục chính trị Bộ Tư lệnh Công binh, đã đi gần hết quãng đời quân ngũ. Đi nhiều, chứng kiến nhiều, cả trực tiếp lao động, chiến đấu nhiều nên trong ông là cả một kho những câu chuyện kể về bộ đội công binh.

Tăng cung, vượt chuyến

Phóng viên (PV): Thời chiến, ấn tượng nào sâu sắc nhất trong ông?

Đại tá Phạm Hoàng Sâm: Ấn tượng nhất đời công binh của tôi là thời điểm chuẩn bị Tổng tấn công mùa Xuân 1975. Chưa bao giờ tôi được chứng kiến tinh thần cách mạng và tinh thần lao động như lúc ấy. Chúng tôi làm đường tại khu vực đường 23 và 24 kéo dài. Đội của tôi chạy xe với tinh thần là chỉ khi nào không thể chạy được nữa mới dừng. Tất cả mọi người đều tăng cung, vượt chuyến. Có những đồng chí hàng chục ngày liền 24/24 giờ ôm vô-lăng, chỉ tranh thủ ngủ lúc xe chờ bốc đá. Chị em thanh niên xung phong cũng gần như 24/24 giờ có mặt trên đường.

PV: Còn thời bình, thưa ông?

Đại tá Phạm Hoàng Sâm: Đợt lũ lụt năm ngoái, tôi trực tiếp chỉ đạo việc ứng cứu giao thông trên đường Láng-Hòa Lạc. Lực lượng ứng cứu gồm gần 1 tiểu đoàn thuộc Đoàn B39 và D93. D93 ứng cứu đầu đường Hòa Lạc. Lực lượng B39 ứng cứu đầu Hà Nội. Chiều dài đoạn ngập lụt lên tới 1,5km, nơi sâu nhất khoảng 40 đến 60m, các phương tiện xe máy, ô tô gầm thấp không qua lại được do mặt đường bị nước phá vỡ. Chúng tôi chủ yếu sử dụng phương tiện vượt sông nhẹ, gồm xuồng cao su và phà. Trong quá trình giúp nhân dân có nhiều chuyện cả vui cả buồn. Khổ nhất là lúc đưa xe máy lên xuồng. Người đi bộ thì tranh nhau qua, ai cũng muốn nhanh.

Dòng người qua lại, người tử tế cũng nhiều, lại có những thanh niên tóc hoe, tóc đỏ, quần áo không chỉnh tề cho lắm. Trong khi thời tiết lúc đó đã đầu đông, bộ đội mình phải dầm mình dưới nước lạnh đẩy thuyền cho nhân dân qua lại. Hình ảnh ấy có gì đó phản cảm. Một số chiến sĩ trẻ tỏ vẻ bất bình. Tôi phải làm công tác tư tưởng, nói với anh em, hãy coi phục vụ nhân dân là trên hết.

Chuyện vui nhất là trong lúc rất đông người qua thì có một đám cưới. Nhà trai rước dâu về chỉ còn cách nhà 2 cây số. Nếu không về nhanh thì sẽ muộn giờ tổ chức. Chúng tôi bố trí 2 chiếc xuồng chuyên chở đoàn đám cưới, cả cô dâu chú rể. Sang bên kia lại còn đoạn ngập sâu nữa, bộ đội phải tăng cường xuống giúp. Tiệc cưới tổ chức xong, bộ đội lại chở họ nhà gái ra về. Họ cảm ơn rối rít về tinh thần phục vụ của bộ đội.

Tôi nói với anh em, trong cuộc đời quân ngũ, có lẽ câu chuyện này cũng chỉ là một thứ gì thoảng qua. Nhưng với đôi vợ chồng trẻ kia, đó sẽ là một dấu ấn không thể quên.

Tối hôm ấy, đồng chí Thượng tướng Nguyễn Khắc Nghiên, Tổng tham mưu trưởng, đã ra động viên bộ đội. Đồng chí nói, trong điều kiện thiên tai, trong lúc giao thông chưa  bảo đảm, bộ đội công binh là lực lượng làm đẹp thêm mối tình quân-dân.

Tổng kết đợt bảo đảm giao thông trên đường Láng-Hòa Lạc, quốc lộ 32A và ứng cứu ngập lụt trên địa bàn thành phố Hà Nội, lực lượng bộ đội công binh đã chèo chở 1.084 chuyến bằng phương tiện vượt sông nhẹ, 24.510 lượt ô tô qua cầu phao, cứu kéo 77 ô tô chết máy do ngập nước, chuyển tải hơn 234 nghìn lượt xe máy, xe đạp và gần 315 nghìn lượt người… Đặc biệt, dù phải tác chiến trong điều kiện khó khăn, nguy hiểm nhưng chúng tôi đã bảo đảm an toàn tuyệt đối về người, phương tiện và khí tài làm nhiệm vụ.

Càng bắc cầu nhanh, càng mau đánh thắng

PV: Mỗi lần bắc cầu phao qua sông Hồng, bộ đội công binh đều tạo nên những kì tích. Ông còn nhớ, lần đầu tiên?

Đại tá Phạm Hoàng Sâm: Đầu năm 1966, Đoàn B39 được giao nhiệm vụ sẵn sàng bảo đảm cơ động tên lửa qua sông Hồng và các sông phía tả ngạn sông Hồng. Ngày 5-2-1966, Đoàn (được tăng cường một tiểu đoàn của Đoàn 49) tổ chức diễn tập bắc cầu phao qua sông Hồng ở bến Mễ Sở (Hà Tây) bằng khí tài hỗn hợp. Đây là cuộc diễn tập có quy mô lớn nhất trong những năm chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ.

Về kĩ thuật, khâu khó khăn nhất chủ yếu là mối nối giữa hai loại khí tài nhưng đã được giải quyết tốt. Sau khi đo đạc, tính toán, cơ quan tham mưu của Đoàn B39 đã sáng chế một mố nổi neo ở giữa sông (gọi là mố Cồn Cỏ), có hai đầu nối khác nhau để nối với hai loại khí tài. Khí tài khi hạ thủy được ghép lại thành từng đoạn cầu ngắn và ngụy trang cất giấu trước ở ven hai bờ sông. Sau đó, các đoạn cầu được nối với nhau thành hai cánh và chuẩn bị quay cầu, hàn khẩu với mố Cồn Cỏ.

Một vinh dự đến với Đoàn là Thủ tướng Phạm Văn Đồng và Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã cùng đến thăm và ra tận nơi xem bộ đội hàn khẩu hai cánh cầu. Niềm vui tiếp thêm sức mạnh, động tác kĩ thuật của từng người rất ăn khớp, nhịp nhàng. Chỉ trong thời gian 90 phút, chiếc cầu dài 560m đã nối liền hai bờ nam-bắc sông Hồng. Công việc cắm cọc, căng dây lan can vừa xong thì có tiếng xôn xao, rồi mọi người chạy ngược lại đầu cầu phía Mễ Sở.

Bác đến! Bác đến! Một vinh dự to lớn đến với Đoàn B39. Chiến sĩ ta cảm động hò reo, len chân nhau theo Bác đến giữa cầu. Chính ủy Chu Thanh Hương, Tham mưu phó Binh chủng Phạm Cương, Đoàn trưởng Hồ Phê đứng bên Bác. Bác nói: “Chớ ồn ào, phải hết sức giữ bí mật”. Bác hỏi tỉ mỉ số người, thời gian để bắc cầu… Bác động viên và khen ngợi thành tích của đơn vị. Bác lại căn dặn: “Nhiệm vụ của các chú rất nặng nề, nhưng rất vẻ vang. Các chú cần phải cố gắng hơn nữa, làm tốt hơn nữa; mỗi ngày làm nhanh hơn một chút, ba phút, dăm phút, dần dần rút ngắn lại, càng ngắn càng tốt, các chú bắc cầu ngày một giỏi hơn, làm như thế, chúng ta sẽ mau đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”.

Hình ảnh Bác Hồ đi trên cầu phao Mễ Sở, chiến sĩ công binh đứng quây lại bên Người, đã đi vào lịch sử của bộ đội công binh Việt Nam.

PV: Tôi còn nhớ, lần bắc cầu phao ở bến Khuyến Lương, bảo đảm giao thông cho SEA Games 22 được tổ chức tại Việt Nam, bộ đội công binh lại tiếp tục lập nên kì tích. Thế nhưng, đã có sự hi sinh. Việc ấy chứng tỏ, với bộ đội công binh, dù thời bình hay thời chiến, không một ngày yên tiếng súng, không một ngày không phải đối diện với những mất mát, hiểm nguy?

Đại tá Phạm Hoàng Sâm: Đúng thế! Sau khi nhận mệnh lệnh, Binh chủng Công binh đã khẩn trương hội ý, quán triệt nhiệm vụ, xác định những việc cần làm ngay, đồng thời phổ biến sơ bộ nhiệm vụ cho các lực lượng có liên quan nhanh chóng làm công tác chuẩn bị và tổ chức trinh sát khu vực bến Chương Dương và bến Khuyến Lương để xác định vị trí và ý định bắc cầu. Qua kết quả trinh sát, kết luận bắc cầu tại bến Khuyến Lương là thuận lợi hơn cả. Bến Khuyến Lương khi đó rộng 510m, vận tốc nước = 0,6m/s, hai đầu bến là bến bê tông có chiều rộng bến là 20m, độ dốc bến 8 đến 10%.

Đúng 19 giờ ngày 25-10-2003, Tư lệnh Binh chủng giao nhiệm vụ chính thức cho Đoàn B39 chủ trì tổ chức bắc cầu phao 60 tấn qua sông Hồng tại bến Khuyến Lương. Đoàn B49 được giao nhiệm vụ đưa 1/2 bộ cầu về tăng cường phối thuộc với Đoàn B39. Sau chưa đầy 2 ngày, đúng 17 giờ ngày 27-10, Phó thủ tướng thường trực Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng phát lệnh thông cầu và động viên đơn vị phải bảo đảm cầu phao cho tốt, phục vụ giao thông, nhằm giải tỏa ách tắc khu vực thành phố Hà Nội.

Quá trình bảo đảm hoạt động của cầu phao qua sông Hồng đoạn cảng Khuyến Lương, bộ đội công binh phải tác nghiệp trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt, mưa rét thất thường, tính chất công việc lại nặng nhọc, vất vả, nguy hiểm. Hằng ngày phải đảm bảo thông cầu từ 5 giờ đến 23 giờ. Từ 23 giờ đến 5 giờ sáng hôm sau phải cắt cầu, thông thủy và tiến hành bảo dưỡng kĩ thuật. Trong khi đó, lưu lượng phương tiện qua cầu rất lớn, trung bình mỗi ngày phải bảo đảm cho 3 đến 4 nghìn lượt xe ô tô.

Dù đặc điểm làm nhiệm vụ quan trọng xa đơn vị, nhưng mọi cán bộ, chiến sĩ tham gia làm nhiệm vụ tại cầu phao luôn giữ vững tác phong quân nhân, ăn mặc đúng quy định, thực hiện tốt kỉ luật quân đội, tiếp xúc tốt với chính quyền, nhân dân tại địa bàn.

Điều đáng tiếc nhất là do sự phối hợp của lực lượng thanh tra giao thông chưa chặt chẽ và ý thức chấp hành luật giao thông, nội quy khi qua cầu phao của đội ngũ lái xe còn yếu nên đã xảy ra tai nạn. Một xe ô tô vượt ẩu đâm vào đồng chí Bùi Trung Dũng, chiến sĩ Đoàn B39, khi đồng chí đang điều hành giao thông. Đồng chí đã hi sinh trong niềm thương tiếc vô bờ của đồng đội. Bộ Tư lệnh Công binh được sự chỉ đạo đã làm hồ sơ đề nghị công nhận đồng chí Dũng là liệt sĩ vì hi sinh trong quá trình làm nhiệm vụ. Đừng nói là rà phá bom mìn, mà ngay việc bắc cầu cũng có thể có hi sinh.

PV: Chiếc cầu phao Chèm “chia lửa” với cầu Thăng Long vừa hoàn thành với hai kỉ lục: Dài 680m, hiện đại nhất Việt Nam và thời gian thi công chỉ trong 2 ngày. Rút kinh nghiệm từ những lần trước, lần này Bộ Tư lệnh Công binh đã thực hiện giải pháp nào nhằm bảo đảm tuyệt đối an toàn cho người, phương tiện và bộ đội, thưa ông?

Cầu phao Chèm. Ảnh: MINH TRƯỜNG

Đại tá Phạm Hoàng Sâm: Năm nay chúng tôi có sự phối hợp chặt chẽ hơn của Sở Giao thông vận tải Hà Nội. Các phương tiện giao thông khi qua cầu phải tuân thủ theo đúng hướng dẫn của các lực lượng tổ chức giao thông trên cầu, các đường dẫn xuống cầu và các đường phân luồng.

Ngày 24-11, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã tới thị sát việc hoàn thành lắp đặt cầu phao. Thủ tướng biểu dương nỗ lực của cán bộ, chiến sĩ Bộ Tư lệnh Công binh chỉ trong một thời gian ngắn đã hoàn thành việc lắp đặt cầu phao, nhằm chống ách tắc giao thông qua cầu Thăng Long đang trong thời gian duy tu, bảo dưỡng. Thủ tướng cho rằng, việc lắp đặt cầu phao dã chiến cũng là một đợt diễn tập của Bộ Tư lệnh Công binh trong việc nâng cao khả năng hợp đồng tác chiến trong quân đội.

PV: Xin cảm ơn đồng chí về những chia sẻ với bạn đọc báo Quân đội nhân dân Cuối tuần!

Đức Minh thực hiện