Chuyến bay đưa Chủ tịch Phi-đen Cát-xtơ-rô vào tuyến lửa

Đại tá Hồ Văn A với bức ảnh Phi-đen và tổ bay ngày ấy

Trong ngôi nhà nhỏ nằm trong Khu tập thể Hàng không trên đường Thụy Khuê - Hà Nội, Đại tá Hồ Văn A rất tự hào mỗi lần kể về những chuyến bay phục vụ các nguyên thủ quốc gia. Quê ở huyện Vạn Ninh - tỉnh Khánh Hòa, ông là bộ đội tập kết ra Bắc và là nhân viên thông tin của đoàn 919.

Năm 1973, nhà lãnh đạo kiệt xuất của nhân dân Cu Ba anh em, người bạn lớn từ bên kia bán cầu sang thăm Việt Nam. Chủ tịch Phi-đen Cát-xtơ-rô có mong muốn được vào tuyến lửa để thăm Chính phủ Cách mạng lâm thời cộng hòa miền Nam Việt Nam, thăm vùng đất Quảng Trị vừa mới được giải phóng. Ông quả quyết với đại sứ R.V.Vivo: “Trong mọi trường hợp, nếu khó khăn chúng ta vẫn phải đi, dù phải đi bộ…”. Đáp lại nguyện vọng của bạn, Thủ tướng Phạm Văn Đồng yêu cầu Lữ đoàn 919 (nay là Đoàn 919) thực hiện chuyến bay đưa đoàn vào tuyến lửa, với yêu cầu tuyệt đối bí mật, đảm bảo an toàn.

Đại tá Hồ Văn A khi đó là nhân viên thông tin trên không kể: Tháng 9 năm 1973, chúng tôi nhận được lệnh đưa chiếc chiếc máy bay AN24 mang số hiệu VN-1094 về nước. Tuy Hiệp định Pa-ri đã được ký kết nhưng đa phần máy bay vận tải của chúng ta vẫn ở nơi sơ tán tại Tường Vân (Trung Quốc). Ngày hôm sau, sau khi đại đội thợ máy kiểm tra toàn bộ một cách kỹ lưỡng, bộ phận xăng dầu làm công tác hóa nghiệm nhiên liệu, chúng tôi tiến hành bay thử, rồi máy bay được kẹp chì, bàn giao cho bảo vệ, nhưng tất cả vẫn không được biết mình sẽ thực hiện chuyến bay đi đâu, phục vụ ai…

Cuối cùng tổ bay cũng được chỉ định, bao gồm Nguyễn Oanh-cơ trưởng, Nguyên Văn Hội-dẫn đường, Nguyễn Văn Hợi-cơ giới trên không và Hồ Văn A-thông tin, Phan Hồng Tâm lái phụ và hai tiếp viên là đồng chí Đạt và đồng chí Hà. Nhận nhiệm vụ từ Lữ trưởng Nguyễn Phúc Trạch, anh em chúng tôi hào hứng hẳn lên, không ngờ mình lại được thực hiện chuyến bay đưa Phi-đen Cát-xtơ-rô người bạn lớn của nhân dân Việt Nam, người mà lâu nay qua sách báo, ai cũng ngưỡng mộ ông với câu nói bất hủ: “Vì Việt Nam, Cu Ba sẵn sang hiến dâng cả máu của mình”.

Sự phấn chấn nhanh chóng qua đi, trước mắt chúng tôi là nhiệm vụ vô cùng nặng nề, bởi đất nước vừa mới yên khói lửa, kẻ thù luôn tìm cách phá hoại, và hơn nữa với Phi-đen, một nhân vật đã bao lần bị kẻ địch âm mưu sát hại mà không thành thì nhiệm vụ bảo vệ ông càng phải đảm bảo ở mức cao nhất. Bên cạnh đó, máy bay phải hạ cánh xuống Đồng Hới, một sân bay dã chiến, gần như không có thiết bị dẫn đường nào, tất cả chỉ bằng mắt thường và kinh nghiệm. Tuy vậy, với giọng nói rắn rỏi, Cơ trưởng Nguyễn Oanh thay mặt toàn bộ tổ lái hứa quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ, thực hiện chuyến bay tuyệt đối an toàn. Ngay sau đó, tất cả chúng tôi họp lại bàn phương án thực thi nhiệm vụ và được lãnh đạo Lữ đoàn chấp thuận. Thời gian gấp, lại có tin một cơn bão sắp đổ bộ vào miền Trung nên anh em chúng tôi không có điều kiện để bay thử vào Đồng Hới như đã dự định.

Sáng 15 tháng 9 năm 1973, tổ lái chúng tôi đưa chiếc AN24 mang số hiệu VN-1094 thực hiện chuyến chuyên cơ đặc biệt đưa Phi-đen cùng đoàn đại biểu chính phủ Cu Ba và Thủ tướng Phạm Văn Đồng vào tuyến lửa. 9 giờ 40 phút, máy bay cất cánh. Theo đúng lịch trình, 11 giờ kém 15 phút chúng tôi đã có mặt tại Đồng Hới. Rất may, thời tiết hôm ấy thật đẹp, điều kiện khí tượng lý tưởng để chúng tôi thực hiện cú đáp nhẹ nhàng xuống sân bay dã chiến với đường băng ngắn và hẹp. Một sân bay mà ngài đại sứ Cu Ba nói vui: “Không có tháp điều khiển mà chỉ có những đống gạch vụn”. Máy bay dừng hẳn, ô tô đón đoàn đi vào Quảng Trị, tổ lái được cán bộ tháp tùng chuyển lời cảm ơn đã đưa đoàn bạn vào tới nơi an toàn. Sau khi kiểm tra, niêm phong, ngụy trang máy bay, chúng tôi được đưa về Giao Tế của tỉnh Quảng Bình. Ngày ấy, Đồng Hới không còn một ngôi nhà nào nguyên vẹn, ngoài khu Giao Tế mà chúng tôi được ở. Đã vào mùa thu, nhưng thời tiết nơi đây vẫn nóng kinh khủng, mà nước lại rất hiếm. Tuy vậy, anh em chúng tôi rất vui vì đã thực hiện chuyến bay an toàn. Tổ lái được thông báo sẽ ở lại chờ đoàn thực hiện xong chuyến thăm và hội đàm với Chính phủ Cách mạng lâm thời miền Nam Việt Nam rồi sẽ bay ra. Nhưng đột nhiên chỉ ngày sau đó, tổ bay nhận lệnh đưa đoàn trở ra Hà Nội.

Với tư thế sẵn sàng, anh em nhanh chóng trở lại sân bay, tra nạp nhiên liệu, kiểm tra kỹ thuật cho chuyến bay trở ra. Sau này, chúng tôi mới biết, do tình hình Chi Lê căng thẳng, nên Chủ tịch Phi-đen Cát-xtơ-rô phải về nước sớm, khiến cho chuyến thăm tuyến lửa của ông cũng chưa thực sự được trọn vẹn. Hạ cánh xuống sân bay Gia Lâm, chúng tôi lại nhận được một bất ngờ khác: Đích thân Đại tướng Võ Nguyễn Giáp đã ra tận cầu thang máy bay đón đoàn và chúc mừng tổ lái hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Đại tướng dẫn Phi-đen lần lượt bắt tay từng thành viên tổ bay, cảm ơn anh em đã vượt qua mọi khó khăn để thực hiện chuyến bay an toàn. Phi-đen chúc chúng tôi hoàn thành nhiệm vụ, giành nhiều thắng lợi, chúc đất nước Việt Nam sớm được thống nhất.

Bài và ảnh: NGUYỄN THÀNH TRUNG