Sau trận sạt lở đất tháng 11-2018, cả gia đình chị Huỳnh Thị Hồng (sinh năm 1975, ở xóm Núi, thôn Thành Phát, xã Phước Đồng, TP Nha Trang) phải đi thuê trọ. Chi phí ăn ở, sinh hoạt cao trong khi số tiền kiếm được từ nghề đi biển ít ỏi nên không lâu sau, cả nhà đã quyết định trở về nơi ở cũ dựng nhà ở tạm. Tuy nhiên, lực lượng chức năng xã Phước Đồng đã phát hiện và yêu cầu đình chỉ thi công ngay sau đó. Hiện gia đình anh chị đang ở nhờ trong một ngôi nhà chừng 13m2. Chị Hồng chia sẻ, dù biết rõ việc sửa lại nhà cửa tại khu vực này là trái phép, nhưng nếu không quay về thì cả 5 nhân khẩu trong gia đình không còn nơi nào để ở. 

Không riêng gia đình chị Hồng, ở xóm Núi (thôn Thành Phát) và xóm Mũi (thôn Thành Đạt) nhiều gia đình bất chấp nguy hiểm quay về để sửa lại nhà dù chính quyền xã liên tục thông báo không cho người dân tự ý dựng lại nhà để tránh rủi ro. Chính quyền địa phương đã phát hiện, lập biên bản và đình chỉ hàng chục trường hợp cố tình xây dựng trái phép. Trên địa bàn xã Phước Đồng, tại khu vực thôn Thành Phát và thôn Thành Đạt, phần lớn dân cư tại đây là lao động có thu nhập thấp. Theo ghi nhận của chúng tôi, tại khu vực khu dân cư tự phát của xóm Núi, hạ tầng kỹ thuật không bảo đảm chất lượng, hệ thống điện, nước sinh hoạt không được lắp đặt. Ông Bùi Cao Pháp, Phó chủ tịch UBND xã Phước Đồng cho biết, việc không cho các hộ dân trở lại xây sửa nhà cửa là chủ trương đúng nhằm bảo vệ tính mạng cho người dân. Tuy nhiên, việc này lại khó thực hiện bởi chưa có hướng giải quyết chỗ ở cho bà con. Đa phần người dân ở đây làm nghề đi biển với thu nhập bấp bênh, không đủ để chi phí từ 2 triệu đồng trở lên tiền thuê trọ hằng tháng.

Theo báo cáo kết quả khảo sát các vấn đề cử tri quan tâm của HĐND tỉnh Khánh Hòa, tình trạng cư trú tự phát, xây dựng trái phép đã và đang diễn ra ở 7 khu vực ở các xã Phước Đồng, Vĩnh Ngọc, Vĩnh Thái, Vĩnh Thạnh. Nổi lên trong đó là xã Phước Đồng có 2 khu vực: Khu xóm Núi, thôn Thành Phát (diện tích khoảng 4,7ha, 348 hộ dân với hơn 1.300 nhân khẩu) và khu Xóm Mũi, thôn Thành Đạt (diện tích khoảng 15ha, 346 hộ dân với hơn 1.200 nhân khẩu). Hai điểm dân cư này hình thành từ năm 2000 do các hộ dân tự ý chuyển đất vườn, đất rừng sang làm nhà ở ngoài quy hoạch Khu dân cư Hòn Rớ 1. Việc xây dựng trái phép, hình thành các khu dân cư tự phát để lại nhiều hậu quả, trong đó có các vụ sạt lở gây chết hàng chục người trong đợt mưa bão tháng 11-2018.

leftcenterrightdel
Người dân xã Phước Đồng (TP Nha Trang) tiếp tục sinh sống tạm bợ trên khu vực bị sạt lở do đợt mưa lũ tháng 11-2018.

Theo ông Lê Xuân Thân, Phó chủ tịch HĐND tỉnh Khánh Hòa: 22 người thiệt mạng, trong đó có cả cán bộ thôn do ảnh hưởng của một cơn bão là điều trước đây chưa bao giờ xảy ra ở TP Nha Trang. Nhiều nơi người dân, các dự án xây dựng trái phép, cư trú tự phát, thậm chí xây nhà ngay trên khu vực sạt lở. Đây là điều đáng lo ngại trong mùa mưa lũ sắp tới.

Được biết, trong các năm 2016-2018, trên địa bàn TP Nha Trang có tới 263 trường hợp vi phạm trật tự xây dựng bị xử phạt vi phạm hành chính. Toàn thành phố có 1.777 trường hợp xây dựng trái phép. Các cơ quan chức năng đã xử phạt vi phạm hành chính với tổng số tiền hơn 4 tỷ đồng và ra 155 quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả... UBND TP Nha Trang cũng đã xử lý kỷ luật nhiều cá nhân và tập thể để xảy ra sai phạm. Trong cuộc họp bất thường HĐND tỉnh khóa VI ngày 10-4 vừa qua, Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa, ông Lê Đức Vinh thừa nhận, quá trình phát triển kinh tế-xã hội của Nha Trang nhìn chung đã đáp ứng yêu cầu của một đô thị văn minh, hiện đại. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, do thiếu sự kiểm soát chặt chẽ, buông lỏng quản lý dẫn đến việc hình thành một số khu dân cư tự phát. UBND tỉnh đã có nhiều văn bản chỉ đạo các sở, ngành, địa phương chấn chỉnh việc xây dựng trái phép. 

Hiện TP Nha Trang đã tăng cường công tác quản lý nhà nước về cư trú và đất đai, tiến hành kiểm tra, giám sát và kịp thời xử lý các hành vi vi phạm, không để người dân chiếm dụng đất đai hình thành cư trú tự phát và các điểm kinh doanh trái phép như hiện nay; đồng thời có giải pháp ngăn chặn người dân trở lại các khu vực bị sập một phần và sập hoàn toàn trong cơn bão năm 2018 vừa qua tiếp tục xây dựng nhà ở và sinh sống. 

Mùa mưa bão sắp đến, đề nghị UBND TP Nha Trang khẩn trương có phương án bảo đảm an toàn tính mạng, sức khỏe đối với người dân tại các khu vực có nguy cơ sạt lở, lũ quét, đồng thời xây dựng đề án phù hợp và nghiên cứu dành quỹ đất để di dời số hộ dân có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, tạo điều kiện cho bà con ổn định cuộc sống.

Bài và ảnh: HOÀNG VIỆT