Trong nhiều bức ảnh của các phóng viên ảnh trong và ngoài nước chụp ngày 9 tháng 9 năm 1969 tại Lễ truy điệu Bác Hồ ở vườn hoa Ba Đình, dịp kỷ niệm các ngày lễ, tôi thường giở ra xem… Thế mà đã 40 năm ngày Bác đi xa…

Thủ tướng Phạm Văn Đồng và các em thiếu nhi trong ngày tang lễ Bác Hồ.

Nhanh thật, ngày đó tôi là một chiến sĩ Hải quân được vinh dự trong hàng ngũ đại diện cho Quân chủng Hải quân từ Hải Phòng lên Hà Nội để dự lễ tang lớn, vĩnh biệt Người. Vì vậy, những hình ảnh được chứng kiến buổi lễ tang không bao giờ phai nhạt trong tôi.

Trong những bức ảnh tôi sưu tầm, nhiều bức ảnh cứ lướt qua, nước mắt không kìm nổi như: Bức ảnh giáo sư Trần Hữu Tước bùi ngùi xếp lại những y cụ đã phục vụ cứu chữa Bác đến phút chót; từng đoàn người quanh Bác: Già, trẻ, gái, trai, ai cũng khóc; đồng chí Tổng bí thư Lê Duẩn đọc điếu văn, bùi ngùi, đau thương… Nhưng lạ thay, nhìn vào một bức ảnh khác, lòng lại thấy vững vàng tin tưởng đến kỳ lạ. Không biết người cầm máy là ai mà chụp đúng khoảnh khắc diệu kỳ đến như vậy. Góc độ, ánh sáng, cự li, thời điểm, thời cơ… (ngày đó máy ảnh còn ở trình độ thấp so với bây giờ gấp nhiều lần). Đó là bức ảnh bác Phạm Văn Đồng giữa vòng vây của các cháu thiếu nhi đang khóc nức nở, thương tiếc Bác Hồ.

Xem bức ảnh, ta thấy hết những cùi tay, vạt áo, khăn… thấm và lau nước mắt của các cháu thiếu nhi. Các cháu cứ vây quanh bác Phạm Văn Đồng mà khóc.

Nhìn bức ảnh, bác Phạm Văn Đồng cao lớn, người xem ảnh thấy bác Đồng cũng đau trong nỗi đau của toàn Đảng, toàn dân. Nhưng bác cố ghìm được những giọt nước mắt, nén tất cả đau thương, đôi mắt nhìn về phía trước, con đường tương lai còn phải trải qua nhiều thử thách cực kỳ nguy hiểm. Nhìn bức ảnh, càng nhìn càng thấy xúc động nhưng đồng thời cũng tràn đầy niềm tin và từ đó đặt trách nhiệm cho mình.

Với tôi, đây là một bức ảnh có giá trị nghệ thuật cũng như tầm tư tưởng vô cùng lớn. Tôi mong được lời bình thêm của các nhà văn, nhà thơ, những người cầm máy ảnh, những người thích môn nghệ thuật này.

Tôi xin được kính phục, cảm ơn người chụp bức ảnh nói trên. Nhân dịp 40 năm ngày Bác Hồ đi xa (2-9-1969/2-9-2009), tôi trân trọng gửi tới Báo Quân đội nhân dân cuối tuần bức ảnh này và riêng tôi cho đến nay cũng chưa biết ai là tác giả bức ảnh (có lúc tôi lại nghe nói bức ảnh do một nhà báo nước ngoài chụp). Hy vọng qua Báo Quân đội nhân dân Cuối tuần, tôi sẽ tìm được tác giả bức ảnh.

NGUYỄN THIỆN PHÙNG