Tích cực, chủ động trong phòng, chống "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", mục đích là nhằm khắc phục tư tưởng thụ động, chờ đợi, dựa vào cấp trên, các tổ chức, các lực lượng khác, khắc phục đấu tranh kiểu nửa vời, mang tính thời vụ, hình thức, đối phó, không ráo riết, không quyết liệt, làm cầm chừng. "Tự diễn biến", "tự chuyển hóa" là trạng thái, quá trình diễn biến từ bên trong mỗi con người, mỗi tổ chức theo hướng tiêu cực. Vì vậy nếu không tích cực, chủ động và kiên quyết ngăn chặn, khắc phục kịp thời thì có thể dẫn đến phai nhạt bản chất cách mạng của họ và trượt sang quỹ đạo tư bản chủ nghĩa. "Tự diễn biến", "tự chuyển hóa” là quá trình mà bản chất cách mạng của mỗi con người, mỗi tổ chức bị bào mòn dần, phai nhạt dần phẩm chất cộng sản, xa dần những nguyên lý của chủ nghĩa xã hội rồi biến chất. "Tự diễn biến", "tự chuyển hóa" không phải là quá trình đột biến tức thì mà là một quá trình tích tụ dần dần, "tích lượng thành chất", "tích tiểu thành đại", từ ít đến nhiều, từ nhỏ đến lớn, rất phức tạp, khó nhận biết và rất khó đấu tranh, khắc phục. Vì vậy, để ngăn chặn, phòng, chống "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" thì phải tích cực, chủ động và kiên quyết.
Tích cực phòng, chống "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" để tạo ra khả năng đề kháng và khả năng tự bảo vệ, chống lại sự biến chất của mỗi người và mỗi tổ chức. V.I.Lênin đã từng khẳng định: “Không ai có thể tiêu diệt được chúng ta, ngoài những sai lầm của bản thân chúng ta”. Vì thế mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân cần biết tự bảo vệ mình, không ngừng nâng cao trình độ, năng lực, tình cảm và lập trường cách mạng, bản lĩnh chính trị trước những tác động của tình hình, phải nêu cao tính tiền phong, gương mẫu trong mọi lúc, mọi nơi. Không thể đổ lỗi cho hoàn cảnh mà vô tình hay cố ý rơi vào "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", phai nhạt mục tiêu, lý tưởng, biến chất, từ bỏ, dẫn đến chống đối con đường cách mạng của Đảng, của dân tộc.
Chủ động trong đấu tranh, phê phán nghĩa là phải luôn tìm hiểu, nhận thức rõ được từng mức độ biểu hiện ở mỗi đối tượng, chủ thể biểu hiện và nguyên nhân của "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" để đấu tranh phòng ngừa, ngăn chặn, có biện pháp khắc phục phù hợp, hiệu quả. Thực hiện giáo dục, tự giáo dục, tự rèn luyện, tự phê bình và phê bình, nhất là trong nội bộ Đảng bao gồm cả những biện pháp về tư tưởng, chính trị, tổ chức, kinh tế và pháp luật.
Hiện nay công tác phòng, chống "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" đang được các tổ chức, cơ quan, đơn vị thực hiện theo đúng tư tưởng chỉ đạo trên và đã bước đầu thu được những kết quả trên thực tế. Tuy nhiên, việc phòng, chống "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" là việc đấu tranh tư tưởng, chuyển hóa nhận thức của con người nên rất phức tạp, đòi hỏi mỗi chúng ta và mỗi tập thể phải có quyết tâm, biện pháp tích cực, sáng tạo hơn nữa thì hiệu quả thu được mới cao và thiết thực.
TRẦN VŨ