QĐND Online - Nằm ở phía bắc Cửa Roòn, nam Đèo Ngang, vịnh Hòn La hình thành giữa ba hòn đảo nhỏ là Hòn Cỏ, Hòn Chùa và Hòn La. Vịnh cách bờ biển xã Quảng Đông, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình 2,4 km, độ sâu ổn định từ 7đến 10 m, tàu có trọng tải lớn có thể ra vào, trú đậu được. Đặc biệt, phía nam vịnh có luồng thông vào cảng Gianh, một đầu mối tiếp nhận hàng hóa quan trọng số 1 của tỉnh Quảng Bình.

Năm 1972, khi tổng thống Mỹ Ních-xơn tuyên bố phong tỏa toàn bộ hệ thống giao thông thủy bộ của miền Bắc nước ta, các cảng lớn như Hải Phòng, Bến Thủy... không tiếp nhận được hàng hóa viện trợ của các nước Xã hội chủ nghĩa anh em bằng đường biển vào đất liền được, lượng vật chất chi viện cho tiền tuyến giảm đi đáng kể.

Vịnh Hòn La (ảnh internet)

Quyết tâm giành thắng lợi quân sự trên chiến trường để phục vụ cho mục tiêu chiến lược năm 1972, Trung ương giao cho tỉnh Quảng Bình nhiệm vụ quan trọng: tiếp nhận lương thực viện trợ đến từ đường biển. Thực hiện ý đồ chiến lược của Trung ương, Thường vụ tỉnh ủy Quảng Bình thông qua kế hoạch tiếp nhận chuyển tải ở khu vực Hòn La- Bắc Gianh, lấy tên là “Chiến dịch Hòn La”, mang mật danh KHR1. Ban chỉ đạo chiến dịch gồm các đồng chí lãnh đạo Đảng, chính quyền và các ngành giao thông vận tải, quân sự, công an, lương thực, thủy sản. Bộ Giao thông vận tải, Bộ Lương thực, Bộ Ngoại thương cũng cử cán bộ vào tham gia Ban chỉ đạo. Đồng chí Phó bí thư thường trực tỉnh Quảng Bình được Tỉnh ủy phân công trực tiếp chỉ huy chiến dịch. Chỉ huy sở của Ban chỉ đạo chiến dịch đóng ở thôn Thanh Bình (xã Quảng Xuân). Nhằm huy động cao nhất lực lượng và phương tiện tham gia phục vụ chiến dịch, các huyện Quảng Trạch, Bố Trạch đều thành lập Ban chỉ đạo địa phương, giao cấp ủy, chính quyền 11 xã vùng biển của 2 huyện động viên dân quân tình nguyện tham gia các đợt chuyển tải. Tỉnh còn chỉ thị cho các huyện, thị, đơn vị có kế hoạch chuẩn bị, sẵn sàng tiếp ứng cho “chiến dịch Hòn La”.

Theo hiệp đồng, khi tàu bạn vào vịnh, ta sẽ đưa lực lượng vận tải thủy ra nhận hàng đưa vào khu vực Bắc Gianh. Từ đó, hàng được đưa qua Nam Gianh để đi các tuyến. Ban chỉ đạo chiến dịch phân công, bố trí lực lượng cụ thể, gồm: Ban chỉ đạo hai huyện Bố Trạch, Quảng Trạch lấy khu vực Xuân Hòa (xã Quảng Xuân) làm bàn đạp xuất phát, điều hành lực lượng chuyển tải của 11 xã biển và toàn bộ lực lượng bộ đội, dân quân, tự vệ chuyển hàng trên bờ;

Ty Giao thông vận tải bảo đảm phương tiện cơ giới qua phà Roòn, chỉ huy lực lượng vận tải thủy cơ giới tiếp nhận hàng từ tàu vào cảng Gianh; Ty Thủy sản chỉ huy toàn bộ phương tiện tàu, thuyền đánh cá được huy động, lấy xí nghiệp đánh cá sông Gianh làm nòng cốt, lập các đội chuyển tải từ bắc cửa Gianh vào cảng và từ bắc sang nam cảng Gianh; Lực lượng chiến đấu, bảo vệ chiến dịch bao gồm toàn bộ lực lượng trực chiến của Quảng Trạch, 7 cụm hỏa lực phòng không của Bố Trạch, đại đội cao xạ 100ly, 3 đại đội pháo cao xạ 37 ly (Tiểu đoàn 9), đại đội pháo binh 130 ly và Đại đội 3 pháo 85 ly; Đại đội 365 Quảng Trạch bố trí một phân đội hỏa lực trên đảo La. Bộ chỉ huy Tỉnh đội chỉ huy toàn bộ lực lượng chiến đấu ở khu vực Bắc Gianh-Hòn La; Công an nhân dân vũ trang lập trạm cảng 305, có nhiệm vụ liên lạc giữa tàu với Ban chỉ đạo, bảo vệ cảng, làm thủ tục giám hộ tàu ra vào vịnh.

Chiến dịch diễn ra từ ngày 29-5-1972 đến 15-1-1973, ngày Mỹ tuyên bố ngừng bắn phá miền Bắc. “Chiến dịch Hòn La” với mật danh KHR1 kết thúc thắng lợi, 21.000 tấn gạo đã được nhận và kịp chuyển vào chiến trường cho bộ đội. Lực lượng chiến đấu bảo vệ chiến dịch của bộ đội, dân quân huyện Quảng Trạch đã bắn tan xác 7 máy bay các loại của địch. Nổi bật là chiến công ngày 10-8-1972 của phân đội hỏa lực đảo La, bắn rơi một máy bay AHIG, biệt danh “Rắn độc” đầu tiên của không quân Mỹ trên miền Bắc. Đại đội 3 (Tiểu đoàn 9 pháo cao xạ) làm nhiệm vụ bảo vệ trận địa pháo lớn, liên tiếp bắn rơi 2 máy bay A.7 của hải quân Mỹ. Vào đêm 5-7-1972, tại trận địa Mũi Vích (Nam Roòn), lần đầu tiên bộ đội pháo binh tỉnh đã sử dụng pháo 130 ly bắn cháy một tàu chiến Mỹ, làm chúng hoảng sợ không dám vào gần bờ như trước. Lực lượng chiến đấu bảo vệ chiến dịch đã phát huy tinh thần chủ động đánh địch, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Ngày nay, trong sự nghiệp đẩy mạnh CNH,HĐH đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế, vịnh Hòn La chiếm vị trí quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế của tỉnh Quảng Bình.

Thu Trang