Sứ mệnh đặc biệt

Hội nghị Trung ương 5. Ảnh Vnmedia

Trí tuệ rực sáng trong thử thách

Hơn 70 năm lãnh đạo cách mạng, Đảng ta đã tích lũy được kho kinh nghiệm vô cùng quý báu về công tác tư tưởng, lý luận, báo chí. Một trong những kinh nghiệm nổi bật là: Càng trong hoàn cảnh khó khăn, phức tạp, càng đứng trước những nhiệm vụ lớn, mới mẻ, nặng nề, càng phải đối mặt với nhiều cam go, thử thách…Đảng càng cần phải nắm chắc vũ khí tư tưởng, lý luận, báo chí, nâng tầm trí tuệ, văn hóa và đạo đức, đề ra đường lối, cương lĩnh cách mạng đúng đắn, đồng thời có nhiều cách làm sáng tạo, hiệu quả để tiến hành công tác tuyên truyền, giáo dục, cổ động nhằm thống nhất ý chí và hành động của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, xây dựng ý chí quyết tâm, tinh thần hành động tích cực, tự giác, sáng tạo của hàng triệu triệu người, thúc đẩy các phong trào thi đua yêu nước, đưa cách mạng không ngừng tiến lên.

Nhìn lại thế kỷ 20 chúng ta vô cùng tự hào vì Đảng ta đã lãnh đạo nhân dân cả nước đấu tranh oanh liệt, lao động sáng tạo, giành được những thắng lợi vĩ đại. Ba thắng lợi nổi bật, ba cột mốc chói lọi của cách mạng Việt Nam là: Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, thành lập Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa; thắng lợi của các cuộc kháng chiến oanh liệt để giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc và thắng lợi của công cuộc đổi mới từng bước đưa đất nước quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Có rất nhiều nguyên nhân làm nên những thắng lợi vĩ đại đó nhưng trước hết là do Đảng ta nắm vững nguyên lý của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, vận dụng đúng đắn, sáng tạo, với một tư duy phát triển không ngừng, học thuyết và phương pháp cách mạng vào thực tiễn Việt Nam. Công tác tư tưởng, lý luận đã góp phần làm cho trí tuệ của Đảng và của toàn dân tộc phát triển rực rỡ trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc cũng như trong công cuộc xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc ngày nay.

Có thể nói, trong những năm tháng đấu tranh chống xâm lược, công tác tư tưởng, lý luận của Đảng đã phát triển đến đỉnh cao, góp phần cực kỳ quan trọng hun đúc lòng yêu nước, chí căm thù giặc, đề ra chiến lược, sách lược cách mạng, tổ chức các phong trào thi đua, đưa đất nước vượt qua những khó khăn, thử thách thuộc vào loại phức tạp nhất; huy động cao nhất sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại để tiến hành những cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng lâu dài, ác liệt nhất; dám đánh, biết đánh và đánh thắng những thế lực đế quốc vào loại sừng sỏ nhất trong thế kỷ 20. Ngay trong những thời điểm hiểm nghèo, có lúc cách mạng ở vào thế “một mất, một còn”, vận mệnh dân tộc như “ngàn cân treo sợi tóc”, công tác tư tưởng, lý luận, báo chí của Đảng đã góp phần giữ vững niềm tin, củng cố quyết tâm cho cả dân tộc “Không có gì quý hơn độc lập tự do”, “Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, không chịu làm nô lệ”, “Dù có phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng quyết giành cho được độc lập”.

Sau khi giành độc lập, tự do, thống nhất đất nước, công tác tư tưởng lý luận của Đảng lại tập trung giải quyết những vấn đề hết sức mới mẻ và phức tạp, thực hiện cuộc cải biến xã hội toàn diện và sâu sắc nhất nhằm mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh” đưa cả nước từng bước đi lên chủ nghĩa xã hội. Với những chiến công vĩ đại trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và những thành công trong xây dựng, phát triển đất nước, nhân dân thế giới vô cùng khâm phục và ngưỡng mộ sức sống mãnh liệt của bản lĩnh, trí tuệ Việt Nam, quyết tâm không gì lay chuyển nổi, chủ nghĩa anh hùng gắn liền với sự thông minh, năng động, sáng tạo của dân tộc Việt Nam, một dân tộc vừa biết phát huy truyền thống và bản sắc của mình, vừa biết nắm bắt giá trị tinh hoa của thời đại, tạo ra sức mạnh vô địch để giành chiến thắng.

Một trong những bài học có giá trị nhất trong lãnh đạo cách mạng của Đảng ta là biết vận dụng sáng tạo những nguyên lý cơ bản của học thuyết Mác-Lênin vào thực tiễn sống động của Việt Nam, đề ra đường lối cách mạng đúng đắn, đồng thời biết sử dụng hiệu quả bộ máy và các lực lượng, phương tiện làm công tác tư tưởng, lý luận trong đó các cơ quan báo chí, phát thanh, truyền hình... để tuyên truyền, giáo dục, tập hợp và tổ chức quần chúng tổ chức thực hiện thắng lợi đường lối đó. Trong suốt quá trình đấu tranh của mình, Đảng ta luôn thấm nhuần chân lý của Lê-nin: “Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng”. Chính thực tiễn đấu tranh của cách mạng Việt Nam cho thấy, từ lúc cách mạng còn trứng nước cho đến ngày nay, bao giờ quần chúng cũng là người sáng tạo những hình thức và phương pháp đấu tranh hiệu quả nhất, kể cả vào những lúc cách mạng ở vào thoái trào, bế tắc, tưởng chừng như không có đường ra.

Mệnh lệnh của thực tiễn

Tại sao lúc này Đảng ta lại nhấn mạnh thêm và đòi hỏi công tác tư tưởng, lý luận, báo chí phải là bộ phận cấu thành đặc biệt quan trọng trong toàn bộ hoạt động lãnh đạo của Đảng?

Trước hết, xuất phát từ cách nhìn nhận của Đảng ta về tầm quan trọng của công tác xây dựng Đảng, một nhiệm vụ then chốt có ý nghĩa sống còn đối với Đảng và sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta. Trước sự phát triển của tình hình thế giới, tình hình trong nước và tình hình Đảng ta hiện nay, Đảng xác định mục tiêu: “Trong những năm tới phải dành nhiều công sức tạo cho được chuyển biến rõ rệt về xây dựng Đảng, phát huy truyền thống cách mạng, bản chất giai cấp công nhân và tính tiên phong của Đảng; xây dựng Đảng ta thực sự trong sạch, vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức, đoàn kết nhất trí cao gắn bó mật thiết với nhân dân, có phương thức lãnh đạo khoa học, có đội ngũ cán bộ, đảng viên đủ phẩm chất và năng lực”.

Từ trước đến nay, Đảng ta luôn coi công tác tư tưởng, lý luận, báo chí là lĩnh vực trọng yếu, có vai trò đặc biệt quan trọng cả trong việc hoạch định đường lối cách mạng và tổ chức thực hiện đường lối. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu và những chuyển biến tích cực của công tác tư tưởng lý luận, báo chí thời gian qua, Đảng ta đã nghiêm túc chỉ ra những thiếu sót, khuyết điểm chủ yếu như: Công tác tư tưởng “thiếu sắc bén, tính chiến đấu không cao, phương pháp tiến hành chưa linh hoạt, chưa tạo được nhận thức đúng và sự nhất trí cao đối với đường lối, quan điểm của Đảng; chưa làm tốt công tác giáo dục chính trị; chưa phê phán mạnh mẽ và đấu tranh kiên quyết với chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng cơ hội, những quan điểm mơ hồ, sai trái, khuynh hướng “thương mại hóa”, lai căng chạy theo thị hiếu tầm thường trên báo chí, phát thanh, truyền hình, trong văn hóa, văn nghệ và xuất bản”. Công tác tư tưởng chưa gắn với công tác tổ chức xây dựng cơ chế chính sách. Nhiều tổ chức đảng chưa thật sự lãnh đạo công tác tư tưởng. Công tác lý luận chưa theo kịp sự phát triển của thực tiễn và yêu cầu cách mạng, chưa làm sáng tỏ nhiều vấn đề quan trọng trong công cuộc đổi mới để phục vụ việc hoạch định chiến lược, chủ trương, chính sách của Đảng, tăng cường sự nhất trí về chính trị, tư tưởng trong xã hội.

Bên cạnh đó, Đảng ta cũng thẳng thắn nhìn nhận: Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, bệnh cơ hội, giáo điều, bảo thủ, chủ nghĩa cá nhân và tệ quan liêu, tham nhũng lãng phí trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức còn diễn ra nghiêm trọng. Nhiều tổ chức cơ sở Đảng bị tê liệt, thiếu sức chiến đấu và không đủ năng lực lãnh đạo và chỉ đạo để giải quyết những vấn đề phức tạp nảy sinh. Công tác tư tưởng còn nhiều bất cập và thiếu tính thuyết phục, tính chiến đấu. Công tác tư tưởng, lý luận chưa làm sáng tỏ được một số vấn đề quan trọng của công cuộc đổi mới…

Lãnh đạo cách mạng xã hội chủ nghĩa là một nhiệm vụ mới mẻ, khó khăn và phức tạp, đòi hỏi sáng tạo không ngừng. Bên cạnh những cố gắng tìm tòi, khám phá đưa đến nhiều thành tựu to lớn không thể phủ nhận, Đảng ta cũng phạm những sai lầm, khuyết điểm, có lúc chưa vượt qua được những tư duy giáo điều trong nhận thức về chủ nghĩa xã hội, sao chép, rập khuôn mô hình kinh tế và cơ chế kinh tế của các nước XHCN đi trước. Với phương châm “nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói rõ sự thật”, Đảng ta đã nghiêm khắc tự phê bình sai lầm chủ quan, duy ý chí trên những chủ trương chính sách lớn, ở tầm chỉ đạo chiến lược trong cải tạo XHCN và xây dựng chủ nghĩa xã hội trước đây, đề ra đường lối đổi mới toàn diện nhằm đưa đất nước ra khỏi khủng hoảng, đi vào ổn định và phát triển. Đường lối đổi mới của Đảng là sự thay đổi có tính bước ngoặt trong quan niệm và phương thức xây dựng CNXH, trước hết trong lĩnh vực kinh tế.

Để xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội với cơ chế kinh tế thị trường nhiều thành phần, đa sở hữu, mở cửa hội nhập sâu rộng với thế giới bên ngoài, trong bối cảnh quốc tế vô cùng phức tạp, có nhiều bất lợi đối với sự phát triển của chủ nghĩa xã hội trên thế giới như hiện nay, rõ ràng phải tăng cường sáng tạo lý luận và vũ trang lý luận. Công tác tư tưởng, lý luận, báo chí phải nỗ lực cao nhất nhằm tạo ra sự thống nhất ý chí và hành động của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân trên cơ sở nền tảng tư tưởng và Cương lĩnh chính trị, đường lối của Đảng. Hơn bao giờ hết, phải đặt lên hàng đầu nhiệm vụ giáo dục niềm tin lý tưởng và xây dựng tư tưởng đạo đức cho cán bộ, đảng viên và toàn dân. Trong điều kiện đấu tranh gay go và phức tạp hiện nay, việc xây dựng, bồi đắp niềm tin của người cộng sản có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Những gì diễn ra ở Liên Xô, Đông Âu trong những cuộc cải cách bất thành, dẫn đến sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở những nước này đã chứng tỏ, mất niềm tin là mất tất cả.

Nâng tầm trí tuệ của Đảng tiên phong

Một Đảng muốn làm tròn sứ mệnh lịch sử lãnh đạo toàn dân thực hiện sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người theo tư tưởng của học thuyết Mác-Lênin, không có con đường nào khác là “thường xuyên nâng cao mình lên về mặt trí tuệ”. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường xuyên yêu cầu: “Đảng ta phải nâng cao mình lên nữa. Mà muốn tự nâng cao mình lên phải tổ chức học tập lý luận trong toàn Đảng, trước hết là trong cán bộ cốt cán của Đảng.”

Học tập, nâng cao trình độ lý luận chính trị là một yêu cầu lúc nào cũng mang tính thời sự, đặc biệt trong bối cảnh lịch sử phức tạp hiện nay. Việc kiên định lập trường, phương pháp, quan điểm của Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh lúc này cần thiết hơn bao giờ hết. Chúng ta trung thành với chủ nghĩa Mác-Lênin là phải biết dùng thế giới quan và phương pháp luận Mác-Lênin để đột phá vào những vấn đề cơ bản và bức xúc do thực tiễn đặt ra.

“Không có lý luận cách mạng thì không có phong trào cách mạng” và “Chỉ có một Đảng có lý luận tiên phong hướng dẫn thì mới có thể làm tròn vai trò của chiến sĩ tiên phong”. Những tư tưởng đó của Lê-nin đã được Đảng ta tiếp thu và vận dụng trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng. Đảng ta luôn đề cao vai trò của lý luận và công tác nghiên cứu lý luận nhưng không giáo điều, ngược lại luôn xác định lý luận không hề cứng nhắc mà đầy tính sáng tạo. Lý luận cách mạng của Đảng luôn được bổ sung bằng những kết luận mới rút ra từ thực tiễn sinh động. Chủ tịch Hồ Chí Minh, lúc sinh thời luôn đòi hỏi mỗi đảng viên, cán bộ phải biết dùng lập trường, quan điểm và phương pháp chủ nghĩa Mác-Lênin để tổng kết những kinh nghiệm của Đảng ta, phân tích một cách đúng đắn đặc điểm của thực tiễn nước ta. Người nói: “Có như thế chúng ta mới dần hiểu được quy luật phát triển của cách mạng Việt Nam, định ra được đường lối, phương châm, bước đi cụ thể của cách mạng XHCN thích hợp với tình hình nước ta.”

Trong lãnh đạo và chỉ đạo chiến tranh, với vô vàn tình huống khó khăn, phức tạp, hiểm nguy, Đảng ta đã biết tổng kết thực tiễn, nghiên cứu và đúc kết lý luận, sáng tạo thời cơ, xoay chuyển tình thế đưa cách mạng tiến lên. Trong giai đoạn mới của cách mạng, rất nhiều mâu thuẫn mới nảy sinh, công tác lý luận phải góp phần giải quyết những vấn đề bức xúc về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, về đảng cầm quyền và công tác xây dựng Đảng, về xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, về tổ chức và hoạt động của Mặt trận và các đoàn thể nhân dân, về tăng trưởng kinh tế đi đôi với giải quyết công bằng xã hội, về hội nhập kinh tế quốc tế với giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc… Để có những câu trả lời đúng, công tác lý luận phải nâng cao tính khoa học, tính thực tiễn, mạnh dạn khám phá và sáng tạo.

Bước tiến rất quan trọng về lý luận của Đảng ta từ Đại hội VI (năm 1986) đến nay là Đảng đã đề ra đường lối đổi mới toàn diện, thông qua Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội. Qua các kỳ đại hội từ Đại hội VI đến Đại hội X, Đảng ta đã hình thành một hệ thống quan điểm chỉ đạo sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam. Trung thành với những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng ta đã kiên định, không dao động trên những vấn đề có tính nguyên tắc, không lẫn lộn những vấn đề chiến lược với sách lược, đổi mới và sáng tạo không ngừng, phù hợp với thực tế Việt Nam. Tuy nhiên, do con đường chúng ta đang đi là mới mẻ và chưa có tiền lệ, phải tiếp tục từng bước tìm tòi, bổ sung, hoàn thiện. Để đáp ứng yêu cầu công tác tư tưởng, lý luận trước yêu cầu mới, mỗi cán bộ đảng viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo chủ chốt, không ngừng nâng cao trình độ trí tuệ, nâng cao chất lượng nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn gắn với nâng cao niềm tin và bản lĩnh, ý chí cách mạng.

Đường lối đổi mới là kết quả của quá trình tìm tòi, đổi mới tư duy lý luận, tổng kết thực tiễn, mở rộng dân chủ, phát huy trí tuệ của toàn Đảng toàn dân, nắm bắt và giải quyết tương đối kịp thời những vấn đề nảy sinh từ thực tiễn cuộc sống. Công tác tư tưởng, lý luận, báo chí cần tiếp tục có những đóng góp quan trọng trong xây dựng và hoàn thiện đường lối, chính sách, tuyên truyền, cổ vũ, động viên nhân dân hành động tích cực, sáng tạo nhằm giải phóng sức lao động, giải phóng tài năng và trí tuệ, mang lại lợi ích chính đáng thiết thực.

Sự nghiệp đổi mới do Đảng lãnh đạo là một cuộc cách mạng vĩ đại. Đảng ta đặt mục tiêu từ nay đến trước 2010 đưa đất nước ra khỏi tình trạng kém phát triển và đến năm 2020 đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Hiện thực hóa mục tiêu này là nhiệm vụ lịch sử của toàn dân tộc. Công tác tư tưởng, lý luận và báo chí, với chức năng riêng của mình, phải góp phần thực hiện tốt nhất nhiệm vụ lịch sử này, trước hết làm cho Đảng thực sự vững mạnh về chính trị, tư tưởng, giữ vững và phát triển tính tiên phong, thực sự tiêu biểu về trí tuệ, đạo đức, văn minh.

Để thực hiện mục tiêu xóa bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, các thế lực chống cộng, chống chủ nghĩa xã hội tiến công ráo riết vào Đảng và sự lãnh đạo của Đảng vì một thực tế lịch sử không thể phủ nhận là sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Chính Đảng Cộng sản chứ không ai khác đã đề ra đường lối, lãnh đạo và tổ chức quần chúng cách mạng tiến hành đấu tranh bền bỉ, quyết liệt đưa nước ta từ nước thuộc địa, nửa phong kiến trở thành một quốc gia độc lập, tự do, phát triển theo con đường xã hội chủ nghĩa, có quan hệ quốc tế rộng rãi, có vị thế ngày càng quan trọng trong khu vực và trên thế giới. Nhân dân ta từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ xã hội. Đất nước ta từ một nền kinh tế nghèo nàn lạc hậu đã bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Cuộc đấu tranh trên mặt trận tư tưởng văn hóa thường xuyên nóng bỏng và ngày càng quyết liệt. Kẻ địch nhằm thẳng vào nền tảng tư tưởng của chúng ta là chủ nghĩa Mác-Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh để chống phá. Đấy là cửa mở đầu tiên để chúng tiến tới xóa bỏ Đảng Cộng sản, xóa bỏ mục tiêu lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, xóa bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Công tác tư tưởng, lý luận, báo chí phải thể hiện sức mạnh và phát huy vai trò xung kích trên mặt trận này, với tinh thần chủ động tiến công, trên nhiều mũi, nhiều hướng bằng vũ khí trí tuệ, sắc bén, có sức thuyết phục cao.

Công tác tư tưởng, lý luận, báo chí đã từng thể hiện vai trò là ngọn đuốc soi đường, là ngọn lửa bất diệt hun đúc tinh thần yêu nước cho các thế hệ người Việt Nam kế tiếp nhau xông lên phía trước, bất chấp gian khó và hiểm nguy, không sợ tra tấn nhục hình và hy sinh tính mạng, tất cả vì mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, vì cuộc sống tự do, ấm no, hạnh phúc. Sứ mệnh ấy cần phải được tiếp tục, ở một mức độ cao hơn hẳn trong công cuộc đổi mới.

Trong công cuộc dựng xây đất nước và bảo vệ Tổ quốc ngày nay, dân tộc ta đang đứng trước nhiều cơ hội lớn nhưng thách thức không ít và không nhỏ. Trong các thách thức lớn, đan xen nhau, tác động tổng hợp và diễn biến phức tạp mà chúng ta đã có thể nhận diện, không thể coi thường bất cứ thách thức nào. Nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới vẫn tồn tại. Tình trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên gắn với tệ quan liêu tham nhũng, lãng phí là nghiêm trọng. Những biểu hiện xa rời mục tiêu của chủ nghĩa xã hội chưa được khắc phục. Các thế lực thù địch vẫn tiếp tục thực hiện âm mưu diễn biến hoà bình, gây bạo loạn lật đổ, sử dụng các chiêu bài dân chủ, nhân quyền hòng làm thay đổi chế độ chính trị ở nước ta. Khó khăn còn nhiều nhưng Đảng ta nhận định: “Những năm tới, đất nước ta có cơ hội lớn để tiến lên. Đòi hỏi bức bách của toàn dân tộc lúc này là phải tranh thủ cơ hội, vượt qua thách thức, tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, toàn diện và đồng bộ, phát triển nhanh và bền vững hơn”.

Công tác tư tưởng, lý luận, báo chí phải góp phần quan trọng biến ý chí của Đảng thành ý chí của hàng chục triệu người, tạo nên sức mạnh xoay trời, chuyển đất. Để cải biến thực trạng một đất nước kém phát triển thành đất nước công nghiệp theo hướng hiện đại, đòi hỏi phải huy động cao nhất sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, kết hợp tốt sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Phải nuôi dưỡng khát vọng cho các thế hệ người Việt Nam biết tự hào về quá khứ hào hùng của dân tộc, tiếp tục vươn lên mạnh mẽ chiếm lĩnh những đỉnh cao của trí tuệ văn minh, đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững. Một dân tộc đã từng được thế giới suy tôn là “chàng Đa-vít của thời đại” quyết không chịu là một dân tộc đói nghèo. Chúng ta đã có những Thánh Gióng vươn vai lớn dậy phi thường để đánh đuổi ngoại xâm, cũng sẽ có những Thánh Gióng biết đi trước, đón đầu, tìm con đường ngắn nhất, chấn hưng đất nước.

PHÚC NGUYÊN