Đến Vân Đồn (Quảng Ninh) hôm nay du khách sẽ không khỏi ngỡ ngàng trước tấm áo mới của miền đất vốn được mệnh danh là “Nàng công chúa ngủ quên”. Vùng đảo trước đây vốn hoang vắng với những làng chài xơ xác, chỉ có gió và cát trắng giờ đang trở thành điểm đến hấp dẫn, bất ngờ.

Bè nuôi trai lấy ngọc ở Vân Đồn.

Nằm cách thành phố Hạ Long khoảng 50km, huyện đảo Vân Đồn ôm trọn vịnh Bái Tử Long. Cảnh sắc thiên nhiên của Vân Đồn vốn rất hùng vĩ, như một chiến lũy chắn biển Đông. Biển Vân Đồn tiềm ẩn nhiều hải sản quý; nhiều bãi tắm đẹp trên các đảo Quan Lạn, Ngọc Vừng; những hang động kỳ ảo từng quyến rũ bao du khách trong và ngoài nước…

Đặc trưng nhất ở hòn đảo này là nghề nuôi trai ngọc. Làng nghề nuôi cấy ngọc trai ở đây là làng nghề nuôi trai trên biển đầu tiên của vùng Ðông Bắc Việt Nam. Nghề này ra đời, phát triển nơi đây khoảng trên 40 năm và nổi tiếng với nhiều chủng loại có giá trị xuất khẩu cao như trai Mã Thị, trai Vỏ Dày, trai Cánh Dài... Trai ngọc ở Vân Đồn được nuôi rất nhiều ở các hòn đảo nhỏ nằm quanh khu đảo Cái Bầu và cho thu hoạch quanh năm với lợi nhuận khá cao. Giá ngọc đẹp có thể lên tới hàng triệu đồng một viên. Có thể nói, nuôi trai lấy ngọc là nghề “hái ra tiền” ở Vân Đồn.

Trai ngọc nuôi ở đây là nguồn giống được lai tạo, thuần hóa giữa loài trai A–ko-ya (Nhật Bản) và loài trai địa phương nên khả năng thích nghi cao với tỷ lệ ngậm ngọc hơn 50%.

Toàn huyện hiện có 5 doanh nghiệp sản xuất - kinh doanh ngọc trai với sản lượng trung bình từ 1.200  đến 1.400kg một năm. Trong đó nổi lên là doanh nghiệp Taiheiyo Shinju (Nhật Bản). Liên doanh Việt - Nhật này từng hai lần nhận danh hiệu Sao vàng đất Việt về sản xuất, kinh doanh và chất lượng sản phẩm. Thay vì bán nguyên liệu, các doanh nghiệp đã lắp đặt dây chuyền chế tác ngọc ngay trên đảo, tạo việc làm cho người dân địa phương và đạt doanh thu hơn 12 tỉ đồng một năm.

Ngọc trai Vân Đồn có độ thuần khiết cao và màu sắc quyến rũ như: vàng lưu ly, trắng anh đào, xám thủy ngân, không thua kém bất kỳ sản phẩm ngọc trai nào của các nước châu Á. Nếu trước kia, mùa cấy ngọc ở Vân Đồn chỉ bắt đầu vào mùa hè và kết thúc vào mùa thu thì giờ đây, ngay giữa tiết đông, người ta vẫn vừa cấy ngọc, vừa thu hoạch; vệ sinh chăm sóc trai hoặc ươm giống, công việc xen nhau luân chuyển hầu như suốt bốn mùa.

Hiện nay, trên đảo đã mở dịch vụ tham quan, chế tác, bán sản phẩm ngay tại nơi sản xuất.

Bài và ảnh: NGUYỄN ĐỨC TIẾN – HƯƠNG GIANG