Cá chết hàng loạt do nước sông bị ô nhiễm trầm trọng ở tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc. Ảnh: flick.com

Hai quan chức của thị trấn Trấn Đầu thuộc tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc bị đình chỉ công tác và bị bắt giữ sau khi dân chúng địa phương biểu tình  tố cáo nhà máy Hóa chất Tường Hòa “đầu độc” nguồn nước tưới tiêu, sinh hoạt gây chết người trong khu vực nhiễm độc. Đây là vụ án mới nhất trong vấn đề ô nhiễm môi trường do sự phát triển bất chấp hậu quả ở Trung Quốc.

Coi thường sinh mạng con người vì lợi nhuận

Người bị đình chỉ công tác trong vụ việc làm ô nhiễm dòng sông là giám đốc và phó giám đốc cơ quan môi trường thị trấn Trấn Đầu. Còn người bị bắt giữ là giám đốc Nhà máy Hóa chất Tường Hòa. Cơ quan Trung ương Trung Quốc đã phải trực tiếp ra tay điều tra vụ việc này do cuối tuần qua khoảng 1.000 người địa phương kéo tới trụ sở chính quyền và các đồn cảnh sát ở thị trấn Trấn Đầu để tố cáo nhà máy Hóa chất Tường Hòa gần thành phố Lưu Dương gây ô nhiễm dẫn tới chết người. Người biểu tình cũng phản đối việc chính quyền địa phương bắt giữ 6 người tham gia cuộc biểu tình trước đó cũng nhằm phản đối ô nhiễm môi trường.

Một người dân sống ở thị trấn Trấn Đầu cho biết, nhà máy trên bị tố cáo đã thải ra nhiều hóa chất gây ô nhiễm cho nguồn nước (nhánh sông) tưới các cánh đồng lúa và rau màu. Người dân khu vực đã yêu cầu được kiểm tra sức khỏe và điều trị miễn phí sau khi hai người dân trong khu vực bị tử vong do lượng kim loại nặng độc hại, như Cadmium và Indium, trong cơ thể quá cao. 

Giới quan sát cho rằng, việc nhà máy hóa chất Tường Hòa gây ô nhiễm môi trường trong suốt thời gian dài như vậy là do một số quan chức cố tình “nhắm mắt làm ngơ” vì khoản lợi nhuận kếch xù mà nhà máy này mang lại. Tuy nhiên, trong khi ẵm tiền vào túi, những vị quan tham này không hề nghĩ đến tính mạng người dân, trong đó có chính người thân của họ, đang bị đe dọa. Theo cơ quan điều tra, vụ bắt giữ giám đốc nhà máy hóa chất Tường Hòa chỉ là bước đầu tiên trong cuộc điều tra này.

Việc đình chỉ công tác một loạt quan chức môi trường thị trấn Trấn Đầu diễn ra chỉ vài ngày sau khi Tòa án quận Thanh Trấn, thành phố Quý Dương, tỉnh Quý Châu đồng ý thụ lý vụ Liên đoàn Môi trường toàn Trung Quốc kiện Sở Quản lý tài nguyên và đất đai Thanh Trấn, do cơ quan này tắc trách trong việc quản lý dự án xây dựng nhà máy bia. Dự án khởi động từ năm 1994 đến nay vẫn chưa xong và có khả năng gây ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt của người dân trong vùng. 

Vai trò người dân trong bảo vệ môi trường ngày càng cao

Nền kinh tế bùng nổ trong những năm gần đây ở Trung Quốc đã đem lại nhiều lợi ích cho quốc gia có dân số lớn nhất thế giới này. Tuy nhiên, mặt trái của bùng nổ kinh tế với việc hàng chục nghìn nhà máy “mọc lên như nấm” và bùng nổ dân số đã khiến cho môi trường của Trung Quốc bị tổn hại nặng nề. Hàng chục con sông ở Trung Quốc như Dương Tử, Hoàng Hà đang bị các nhà máy hóa chất đe dọa khi mỗi ngày có nhiều tấn chất thải công nghiệp không qua xử lý đổ ra sông. Trong khi đó, ô nhiễm không khí ở Trung Quốc cũng rất nghiêm trọng. Thống kê cho biết, tổng khí thải lưu huỳnh đi-ô-xít (SO2), thành phần chính trong mưa a-xít, ở Trung Quốc cao hơn 80% mức cho phép và vẫn đang tăng. Ô nhiễm đã trở thành “quả bom” công phá sự ổn định xã hội.

Trước tình trạng nghiêm trọng này, Chính phủ Trung Quốc đã chỉ đạo, thay vì chỉ tập trung vào tăng trưởng kinh tế, nước này cần chú ý tới bảo tồn năng lượng và bảo vệ môi trường. Đồng thời, Trung Quốc sẽ thi hành chính sách công nghiệp nghiêm ngặt, cấm doanh nghiệp và các dự án hạ tầng cơ sở gây ô nhiễm môi trường và lãng phí tài nguyên; có kế hoạch giải quyết ô nhiễm môi trường, đặc biệt là xử lý từng bước ô nhiễm nước, không khí và đất. Những doanh nghiệp tiêu thụ nhiều năng lượng và gây ô nhiễm sẽ bị đóng cửa, doanh nghiệp và cá nhân gây ô nhiễm nặng nề sẽ bị phạt.

Không chỉ các doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm trước hành vi gây ô nhiễm môi trường của mình, mà ngay cả các quan chức các cấp cũng phải chịu trách nhiệm nếu không làm tròn trách nhiệm bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng khuyến khích người dân tham gia đánh giá tác động môi trường. Các nhà thầu dự án sẽ phải cung cấp cho nhân dân chi tiết ảnh hưởng của công trình xây dựng đến môi trường và các biện pháp phòng, tránh họ sẽ áp dụng.

Theo đánh giá của báo Tài Kinh, việc Tòa án Thanh Trấn nhận xét xử vụ Liên đoàn Môi trường toàn Trung Quốc kiện Sở Quản lý tài nguyên và đất đai Thanh Trấn đã khẳng định vai trò đại diện người dân của các tổ chức xã hội trong bảo vệ môi trường đang ngày càng lớn mạnh ở Trung Quốc.

LINH OANH