I-ran vốn là một trong ba quốc gia đã bị cựu Tổng thống G.Bu-sơ liệt vào “trục ma quỷ” và “ủng hộ chủ nghĩa khủng bố”. Bên cạnh đó, vấn đề hạt nhân của I-ran vẫn thường là nguyên nhân chính dẫn đến những căng thẳng, bất đồng và chi phối quan hệ giữa Mỹ và I-ran.

Hãng tin ABC News dẫn nguồn tin tình báo của Mỹ và Pa-ki-xtan cho biết, với sự ủng hộ và cố vấn bí mật của những quan chức tình báo Mỹ từ năm 2005, một nhóm chiến binh thuộc một bộ tộc ở Pa-ki-xtan đã chịu trách nhiệm về việc gây ra hàng loạt các vụ đột kích bên trong lãnh thổ I-ran. Nhóm chiến binh này mang tên “Jundullah”, được hình thành bởi các thành viên của bộ tộc Ba-lu-chi, và hoạt động bên ngoài phạm vi tỉnh Ba-lu-chi-xtan của Pa-ki-xtan, nằm ngay sát biên giới giữa Pa-ki-xtan và I-ran. Nhóm chiến binh “Jundullah” đã hạ sát và bắt cóc nhiều binh lính và sĩ quan của I-ran.

Theo những quan chức tình báo Mỹ, quan hệ giữa lực lượng Mỹ và nhóm chiến binh “Jundullah” được thu xếp theo cách Mỹ không phải tài trợ cho nhóm “Jundullah”, điều cần được Tổng thống Mỹ chính thức ra lệnh, hoặc có sự thừa nhận cũng như giám sát của Quốc hội Mỹ. Bộ tộc Ba-lu-chi cho biết, tiền tài trợ cho nhóm chiến binh “Jundullah” được chuyển cho A.Ma-lích Re-gi, một thủ lĩnh trẻ của nhóm, thông qua một số nhân vật lưu vong người I-ran có quan hệ với châu Âu và những quốc gia Vùng Vịnh. Re-gi từng thừa nhận đích thân ông ta đã ra tay hành quyết một số binh lính và sĩ quan của I-ran. Lực lượng chiến binh “Jundullah” đã ghi lại nhiều đoạn video cho thấy những người lính, binh sĩ canh phòng biên giới và sĩ quan của I-ran bị bắt. Theo lực lượng chiến binh này, những người I-ran đó đã bị nhóm “Jundullah” bắt cóc và đưa về Pa-ki-xtan để khai thác.

Theo A-lếch-xít Đê-bát, một trong những chuyên gia chống khủng bố thuộc Trung tâm Nixon của Mỹ có nhiều liên hệ với những quan chức tình báo Pa-ki-xtan và bộ tộc Ba-lu-chi, Re-gi là một kẻ buôn ma túy và đã từng chiến đấu với lực lượng Ta-li-ban. Re-gi là người đã chỉ huy hàng trăm chiến binh tổ chức nhiều vụ đột kích qua biên giới vào lãnh thổ I-ran. Mục tiêu của những cuộc đột kích này là nhằm bắt cóc những sĩ quan quân đội và tình báo của I-ran để đưa về Pa-ki-xtan. Nhiều binh lính và sĩ quan của I-ran đã bị bắt và bị hành quyết trước camera.

Tháng 2-2007, lực lượng “Jundullah” đã thực hiện một vụ đột kích qua biên giới và hạ sát ít nhất 11 binh lính và sĩ quan thuộc lực lượng Vệ binh Cách mạng I-ran đang đi trên một xe buýt tại thành phố Da-hê-dan. Sau đó, Đài truyền hình Nhà nước I-ran đã phát đi những thông tin về vụ tấn công xe buýt và lời nhận trách nhiệm của những kẻ đột kích. Các chiến binh thừa nhận họ là những thành viên của lực lượng “Jundullah” và đã được huấn luyện tại một địa điểm bí mật ở Pa-ki-xtan để thực hiện vụ tấn công trên. Đài truyền hình I-ran đã tố cáo Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) là kẻ chủ mưu vụ việc. Còn người phát ngôn của CIA thì tuyên bố những thông tin được I-ran nêu ra là ngụy tạo.

Theo nguồn tin của Pa-ki-xtan, chiến dịch bí mật chống I-ran do lực lượng chiến binh “Jundullah” tiến hành đã được cựu Phó tổng thống Mỹ Đ.Chê-ni  thảo luận với cựu Tổng thống Pa-ki-xtan P.Mu-sa-ráp trong tháng hai năm đó. Cựu Phó tổng thống Mỹ Chê-ni - một trong những kiến trúc sư trưởng của chiến tranh I-rắc - đã tuyên bố rằng I-ran đứng đầu trong danh sách “các quốc gia có vấn đề” của Mỹ. Còn cựu Tổng thống Mỹ G.Bu-sơ cũng tuyên bố “I-ran là nước nuôi dưỡng chủ nghĩa khủng bố”, và sẽ không loại trừ những hành động quân sự chống lại I-ran nếu nước này không từ bỏ chương trình hạt nhân bị Mỹ tình nghi là nhằm mục đích quân sự.

Một quan chức cao cấp của Mỹ cũng cho rằng, các nhóm chiến binh như lực lượng “Jundullah” đã rất hữu ích trong việc lần theo dấu vết của những nhân vật cầm đầu Al-Qaeda, đồng thời là công cụ phù hợp giúp Oa-sinh-tơn đối phó với các nhóm vũ trang tương tự trong bối cảnh như vậy.

Một số cựu quan chức CIA nhận định, thỏa thuận bí mật với Pa-ki-xtan sử dụng những chiến binh của bộ tộc Ba-lu-chi ở nước này gợi nhớ lại các chiến dịch của CIA dùng những lực lượng ủy nhiệm, được tài trợ bởi những quốc gia khác để gây bất ổn tại Ni-ca-ra-goa trong thập niên 1980.

VŨ ANH TUẤN