Tháng 7-1972, tôi được giao nhiệm vụ sĩ quan điều khiển tên lửa. Trước đó, tôi là trắc thủ cự ly, từng trực tiếp tham gia hơn 100 trận đánh, bám sát điều khiển 170 quả đạn tên lửa; hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, góp phần quan trọng bắn rơi 28 máy bay Mỹ. Thế nhưng, nhận nhiệm vụ mới tôi không khỏi áp lực vì sĩ quan điều khiển đòi hỏi trình độ, năng lực cao mới hoàn thành nhiệm vụ. Nghĩ vậy nên tôi chủ động cùng kíp chiến đấu luyện tập để đánh được đối tượng mới trong điều kiện nhiễu tạp tích cực trong đội hình không nhìn rõ mục tiêu trên màn hiện sáng, xử lý những tình huống phức tạp xảy ra trong quá trình phóng, điều khiển tên lửa, sử dụng phương pháp điều khiển chế độ nổ, chế độ bám sát mục tiêu xử lý khi tình huống địch phóng sơ-rai (tên lửa không đối đất)...

leftcenterrightdel
Đồng chí Nguyễn Khoát trao "Kỷ vật chiến tranh" tặng Bảo tàng Phòng không-Không quân, tháng 10-2022. 

Bước vào trận đánh, hồi 19 giờ 15 phút ngày 18-12-1972, đơn vị đài radar dẫn đường ở Nghệ An bắt được tín hiệu B-52 và kịp thời báo cáo về sở chỉ huy Quân chủng Phòng không-Không quân. Khi nghe thông báo của sở chỉ huy các cấp, máy bay B-52 đã ném bom Thủ đô Hà Nội, căm thù giặc Mỹ xâm lược, đơn vị tôi cùng các đơn vị phòng không nêu cao cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu. Lúc này, kíp chiến đấu của Tiểu đoàn 52 do đồng chí Trần Ngọc Vinh, Tiểu đoàn phó chỉ huy; tôi là sĩ quan điều khiển, kíp trắc thủ tay quay Mai Xuân Bách, trắc thủ góc tà Nguyễn Khoát, trắc thủ cự ly Trần Hay... đều sẵn sàng chờ lệnh.

Lúc 20 giờ 16 phút, đồng chí Chấn (chiến sĩ tiêu đồ 5x5) nhận thông báo dẫn đường của đài 1, tốp B-52 bay ở phương vị 310 cự ly 35km, cao 10km, nhiễu dải, tiêu đồ 5x5 báo cho người chỉ huy: "Mục tiêu bay vào khu vực hỏa lực của Tiểu đoàn". Sau khi xác định dải nhiễu tốp B-52, tôi báo cáo: "Đã bám sát mục tiêu B-52, phương vị 280". Theo mệnh lệnh của chỉ huy, 2 con "rồng lửa" từ mặt đất lao thẳng lên trời, tiêu diệt quân thù. Sáng 19-12, Đài Tiếng nói Việt Nam thông báo: "Đêm 18, rạng ngày 19-12-1972, bộ đội tên lửa phòng không Việt Nam đã bắn hạ 3 máy bay B-52 của giặc Mỹ khi chúng vào gây tội ác trên đất Hà Nội-Thủ đô ngàn năm văn hiến". Trong số 3 chiếc B-52 bị tên lửa bắn hạ ấy thì chiếc thứ hai do Tiểu đoàn 52 bắn rơi trên bầu trời Nghệ An. Vinh dự đối với tôi là một sĩ quan điều khiển lần đầu tham gia chiến đấu ở vị trí mới đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, cùng tiểu đoàn bắn rơi máy bay B-52, góp phần vào chiến thắng của quân và dân Hà Nội, Hải Phòng trong 12 ngày đêm tháng 12-1972. Chiến công đó làm giàu thêm thành tích chiến đấu, lập công của Tiểu đoàn 52 khi bắn rơi 32 máy bay Mỹ, trong đó có một chiếc B-52; được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân năm 1976. Bản thân tôi, ngày 10-8-2015 vinh dự được Chủ tịch nước ký quyết định phong tặng danh hiệu cao quý: Anh hùng LLVT nhân dân.

Tuổi trẻ và nhiệt huyết chúng tôi đã dâng hiến cho Tổ quốc trên chiến trường. Giờ đây, đều đã tuổi xế chiều nhưng trái tim chúng tôi vẫn luôn ấm nồng tình đồng đội. Cách đây chưa lâu, tôi cùng anh Nguyễn Khoát đến nhà số 9, đường Trần Phú (Hà Nội), nơi ở của anh Nguyễn Thế Chấn (nguyên là chiến sĩ tiêu đồ, Tiểu đoàn 52)-người đã ghi lại "Nhật ký chiến đấu" trong những ngày ở chiến trường. Khi ấy, trông anh mệt và yếu lắm vì mắc căn bệnh hiểm nghèo ở giai đoạn nguy kịch. Thế nhưng khi nhận ra chúng tôi, anh và gia đình rất vui mừng. Anh càng cảm động khi biết tôi đi từ Nghệ An ra thăm anh. Ngày thường anh vẫn nằm trên giường bệnh nhưng hôm ấy anh khỏe hẳn và vui vẻ ký vào tờ phiếu mà Bảo tàng Quân chủng Phòng không-Không quân ghi nhận công lao của anh đã bảo tồn kỷ vật trong chiến tranh, hiến tặng Bảo tàng.

Gần đến kỷ niệm 50 năm Chiến thắng "Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không", trong tôi lại ùa về những kỷ niệm một thời chiến đấu trong đội hình Tiểu đoàn 52. Đồng đội tôi, có người đã ngã xuống trên chiến trường, có người chỉ mới gặp gần đây thôi, nhưng vì tuổi cao, sức yếu, bệnh tật hiểm nghèo, di chứng chiến tranh để lại đã mãi mãi ra đi... Nhớ về đồng đội, khắc sâu ký ức, tôi ghi lại những dòng viết này để tự hào, tỏ lòng biết ơn và tri ân đồng đội thân thương!

Anh hùng LLVT nhân dân HOÀNG VĂN NAM (*)

(*) Nguyên sĩ quan điều khiển Tiểu đoàn 52, Trung đoàn 267, Sư đoàn 365, Quân chủng Phòng không-Không quân