Quốc hội thảo luận Dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi)

Về chính sách phát triển đường sắt; ưu đãi, hỗ trợ trong hoạt động đường sắt, Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật đường sắt (sửa đổi) nêu rõ: Về chính sách phát triển đường sắt: Nhiều ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội cho rằng Dự thảo Luật cần quy định rõ, đầy đủ hơn và mang tính chất đột phá đối với chính sách phát triển ngành đường sắt để giao thông vận tải (GTVT) đường sắt đóng vai trò chủ đạo trong hệ thống GTVT cả nước; cần phải có chính sách đầu tư thích đáng để đưa đường sắt sớm thoát khỏi tình trạng còn lạc hậu, yếu kém hiện nay.

Tiếp thu ý kiến xác đáng của các vị đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã rà soát, chỉnh sửa Điều 5 của Dự thảo Luật; theo đó, Khoản 1 quy định Nhà nước ưu tiên tập trung nguồn lực để đầu tư phát triển, bảo trì, bảo vệ kết cấu hạ tầng đường sắt (KCHTĐS) quốc gia, đường sắt đô thị theo quy hoạch phát triển giao thông vận tải đường sắt; Khoản 2 và Khoản 5 quy định Nhà nước khuyến khích, hỗ trợ, tạo điều kiện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia đầu tư, kinh doanh đường sắt; phát triển hệ thống đường sắt chuyên dùng có kết nối với đường sắt quốc gia; Khoản 4 đã bổ sung quy định Nhà nước khuyến khích, hỗ trợ phát triển công nghiệp đường sắt, nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ tiên tiến, công nghệ cao để phát triển đường sắt hiện đại.

Một số ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị quy định tăng tỷ trọng đầu tư từ ngân sách Nhà nước cho đường sắt nhằm tạo vốn mồi để thu hút đầu tư, hoặc giao Chính phủ định hướng thu hút vốn đầu tư phát triển hạ tầng đường sắt. Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội và giải trình như sau: Kinh nghiệm một số nước, kể cả các nước phát triển cho thấy đầu tư chính cho đường sắt vẫn là Nhà nước. Để khắc phục tình trạng tỷ trọng đầu tư cho hạ tầng ngành đường sắt là rất thấp so với các loại hình giao thông vận tải khác, khó huy động các nguồn lực ngoài Nhà nước đầu tư; Dự thảo Luật đã bổ sung nội dung này vào Khoản 6, Khoản 7 Điều 5 như trong Dự thảo Luật.

Đại biểu Nguyễn Phương Tuấn (Ninh Bình) cơ bản nhất trí với Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật đường sắt (sửa đổi) và đưa ra ý kiến: Nội dung quy định tại khoản 1, điều 5 quy định tại luật sửa đổi lần này không rõ ràng vì không biết được quy hoạch xây dựng là thế nào. Trong quy định của luật cũ và Nghị quyết số 13 đều yêu cầu đường sắt quốc gia phải phát triển hiện đại nhưng ở khoản 1 điều 5 luật mới không thể hiện được yêu cầu này. Như vậy vừa không có tính kế thừa của luật 2005 vừa không thể hiện yêu cầu của Nghị quyết 13. Trong khi đây là một nội dung rất quan trọng, làm cơ sở pháp lý để giao thông đường sắt phát triển.

“Tôi xin đề nghị chỉnh sửa lại khoản 1 điều 5 như sau: Ưu tiên nguồn lực cho bảo trì, nâng cấp một số tuyến đường thuộc hệ thống đường sắt quốc gia để nâng cao phát triển tàu, năng lực vận tải, đảm bảo an toàn trong giao thông vận tải đường sắt, phát triển đường sắt tại các đô thị lớn để giải quyết sự quá tải trong giao thông đô thị. Nhà nước đóng vai trò chủ đạo trong xây dựng giao thông đường sắt quốc gia, vận chuyển tốc độ cao phù hợp với tình hình phát triển kinh tế, xã hội để kết nối các đô thị, trung tâm kinh tế của đất nước”, đại biểu Nguyễn Phương Tuấn đề nghị.

Theo đại biểu Võ Đình Tín (Đắk Nông), về chính sách phát triển đường sắt, ưu đãi hỗ trợ trong phát triển đường sắt: Hiện nay nước ta là một trong nhiều nước còn sử dụng hệ thống đường sắt khổ nhỏ. Vì vậy, tốc độ chạy tàu chậm, chưa đáp ứng nhu cầu của xã hội. Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, Luật đường sắt sau khi ban hành sẽ tạo động lực để phát triển ngành đường sắt một cách toàn diện. Vì vậy, cần có chính sách xã hội hóa mạnh mẽ, tạo cơ chế để Nhà nước hỗ trợ các doanh nghiệp đầu tư, xây dựng mới, nâng cấp đường sắt, tạo điều kiện thuận lợi để các đơn vị kinh doanh thu hồi vốn để tiếp tục đầu tư xây dựng, bảo trì, kết cấu hạ tầng đường sắt, đồng thời sớm có chính sách đầu tư, xây dựng cho vùng Tây Nguyên vì đây là địa bàn có điều kiện kinh tế khó khăn.

Về quy định tại khoản 3 điều 5, đại biểu Võ Đình Tín đề nghị bổ sung thêm cụm từ "phát triển dịch vụ đô thị" vì dịch vụ ở đô thị góp phần rất lớn để phát triển đường sắt. Cụ thể như sau: Nhà nước dành quỹ đất để phát triển dịch vụ du lịch, kết cấu hạ tầng đường sắt, công trình đường sắt. Hiện nay kết cấu hạ tầng đường sắt chỉ do Nhà nước thực hiện, chưa có tổ chức, doanh nghiệp ngoài Nhà nước tham gia. Việc thu hút doanh nghiệp đầu tư cần có thời gian tương đối lâu dài. Trong thời gian đầu nên tập trung ưu đãi, hỗ trợ đối với lĩnh vực kinh doanh, vận tải đường sắt là khả thi hơn. Đề nghị Ban soạn thảo cần nghiên cứu, bổ sung thêm một số chính sách hỗ trợ để thu hút du khách sử dụng dịch vụ đường sắt đồng thời cần quy định cụ thể hơn chính sách phát triển đường sắt. Cần tập trung thu hút tham gia đầu tư của khu vực ngoài Nhà nước để nâng cao chất lượng của ngành đường sắt.

Đại biểu Đặng Hoàng Tuấn (Long An) cho rằng: Quy định trong dự thảo luật sửa đổi lần này để đảm bảo khi luật ban hành sẽ áp dụng được ngay và đi vào cuộc sống, chúng ta nên quy định cụ thể hơn chính sách của Nhà nước trong các điều luật. Về chính sách phát triển đường sắt, nội dung chính sách phát triển đường sắt được quy định tại Điều 5 Luật Đường sắt 2005 và tại Điều 5 dự thảo luật sửa đổi về cơ bản là giống nhau. Ngoại trừ dự thảo luật có thêm nội dung ưu tiên dành quỹ đất để phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt. Sau hơn 10 năm thực hiện Luật đường sắt 2005, chính sách đầu tư đã đem lại hiệu quả như thế nào cho ngành đường sắt. Khoản 1 Điều 5 Luật đường sắt 2005 quy định, Nhà nước tập trung đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị hiện đại. Tuy nhiên, 10 năm qua việc bố trí vốn cho phát triển đường sắt không lớn, chỉ khoảng 25% tổng mức đầu tư của ngành giao thông, chủ yếu bố trí vốn cho bảo trì đường sắt. Như vậy, chính sách tập trung đầu tư phát triển, được quy định trong luật năm 2005 chưa đi vào thực tế. Khoản 2, điều 5 luật đường sắt 2005 quy định, Nhà nước khuyến khích tổ chức cá nhân trong và ngoài nước đầu tư kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt và và vận tải đường sắt. Nhưng đến nay kết quả huy động xã hội hóa là không đáng kể, rõ ràng chính sách chưa hấp dẫn nhà đầu tư.

“Tôi đề nghị cần thiết phải mạnh dạn cụ thể hóa hơn chủ trương phát triển ngành đường sắt Việt Nam trong tiềm lực, cần thiết phải huy động mức tối thiểu đầu tư phát triển hạ tầng đường sắt do Chính phủ căn cứ tình hình thực tế tỷ trọng đầu tư xây dựng đường sắt trong tổng mức đầu tư công cho ngành GTVT”, đại biểu Đặng Hoàng Tuấn kiến nghị.

KHÁNH HUYỀN