QĐND Online – Những vấn đề “nóng” trong giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) đã kéo phần trả lời chất vấn của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Vũ Luận từ sáng sang một phần giờ chiều 11-6. 21 đại biểu đã chất vấn trực tiếp và Bộ trưởng trực tiếp trả lời. Phần trả lời của Bộ trưởng Phạm Vũ Luận được Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đánh giá là thẳng thắn, nhận trách nhiệm về mình những mặt còn yếu kém của ngành GD&ĐT…

Thay đổi tổ chức thi để thay đổi cách học, dạy

Là người đầu tiên đặt câu hỏi với Bộ trưởng Bộ GD&ĐT, đại biểu Nguyễn Thị Bích Nhiệm (đoàn Yên Bái) chất vấn: “Thực hiện Nghị quyết số 29 về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, Bộ GD&ĐT đã chọn khâu thi cử là khâu đột phá. Có dư luận cho rằng, đây chỉ là phần ngọn, còn đổi mới nội dung chương trình, phương pháp dạy học mới là phần gốc. Vì sao chưa đổi mới chương trình sách giáo khoa đã đổi mới thi cử. Đề nghị Bộ trưởng cho biết quan điểm của bộ về vấn đề này?”.

Bộ trưởng Bộ giáo dục và Đào tạo Phạm Vũ Luận trả lời chất vấn. Ảnh: TTXVN

Bộ trưởng Phạm Vũ Luận giải trình, thi cử với việc dạy, học có quan hệ tác động lẫn nhau. Khi thiết kế chương trình dạy và học, ví dụ đổi mới tới đây thì chúng ta phải thiết kế chương trình, nội dung, phương pháp dạy, phương pháp học tính đến chuyện thi cử đồng bộ. Còn trong quá trình triển khai dạy học và thi cử, có thể có những thay đổi của quá trình thi cử dẫn đến sự thay đổi của quá trình dạy và học.

Bộ trưởng cho biết, khi thay đổi thi cử, chúng ta không làm đột ngột để học sinh bị sốc, nhưng có thể nói là có những thay đổi căn bản. Theo Bộ trưởng Phạm Vũ Luận, “thay đổi căn bản là trước đây kiểm tra kiến thức học thuộc lòng của học sinh, bây giờ kiểm tra kiến thức vận dụng khả năng tổng hợp, vận dụng giải quyết những vấn đề. Từ chỗ từng bài học một đến chỗ tổng hợp kiến thức của cả khóa học và kiến thức xã hội, bao gồm cả kiến thức chính trị, kiến thức pháp luật, vấn đề đạo đức công dân tạo lên sức lan tỏa, các cháu rất hứng khởi làm bài và làm tốt”.

Cùng chất vấn về vấn đề tổ chức thi, đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (đoàn Ninh Thuận) đặt vấn đề việc thay đổi tổ chức thi vừa qua khiến dư luận cho rằng, việc đổi mới công tác thi tốt nghiệp như đã nêu là đánh giá học sinh không toàn diện, đổi mới theo cách vô hình chung khuyến khích học sinh học lệch.

Bộ trưởng Phạm Vũ Luận trả lời, trước kỳ thi năm nay số lượng môn thi tốt nghiệp THPT bao gồm 6 môn, trong đó có 3 môn Văn, Toán, Ngoại ngữ là bắt buộc, còn lại 3 môn do bộ chọn trong các môn Sử, Địa, Lý, Hóa và Sinh vật. Trong quá trình phân tích, đánh giá thực trạng giáo dục để xây dựng đề án đổi mới, Bộ đã phân tích rất kỹ và thấy: Với việc quy định 3 môn bắt buộc như vậy và trên thực tế cùng với các môn mà học sinh sẽ theo đuổi để thi đại học được học sinh học một cách rất cẩn thận, rất đầy đủ và các nhà trường tổ chức dạy chu đáo. Với các môn lựa chọn thường có tình trạng vừa học, vừa chờ đợi. Khắc phục việc này, Bộ quy định ngày 31-3 hằng năm mới công bố môn thi để đề phòng việc công bố sớm dẫn đến tình trạng đối phó, trò đối phó với thầy, thầy đối phó với hiệu trưởng, hiệu trưởng đối phó với sở, sở với bộ. Thứ hai, nếu năm nay quy định môn sử thì học sinh biết chắc sang năm không thi môn Sử, việc này sẽ dẫn đến tình trạng đối phó, học lệch và như vậy là học lệch cả một khóa học, dẫn đến tình trạng đối phó.

“Chúng tôi đề nghị khắc phục tình trạng này bằng cách theo quan điểm Nghị quyết 29 là chú trọng sự phát triển của các học sinh để trong quá trình hình thành nhân cách một cách thực chất” Bộ trưởng Phạm Vũ Luận nhấn mạnh.

Nhiều hành động khắc phục hạn chế trong đào tạo đại học

Đưa ra thông tin có gần đến 72.000 sinh viên tốt nghiệp đại học mà không có việc làm, phải tìm những việc không liên quan đến nghề đào tạo của mình, đại biểu Thân Đức Nam (đoàn TP Đà Nẵng) đề nghị người đứng đầu ngành GD&ĐT cho biết, bộ đã có chính sách, biện pháp gì?.

Trả lời chất vấn này, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận chỉ ra những yếu kém, hạn chế thời gian qua, đó là: Trong một thời gian dài giáo dục đại học chú trọng về quy mô, số lượng mà chưa chú ý đúng mức đến các điều kiện đảm bảo chất lượng; nội dung, chương trình phương pháp dạy học, thi cử của các trường chủ yếu xuất phát từ khả năng hiện có của các nhà trường; quy trình mở trường cấp phép hoạt động cho các trường đại học, cao đẳng thiếu chặt chẽ, chưa chú trọng đến nhu cầu thực tế của xã hội và địa phương.

Bộ trưởng Phạm Vũ Luận thẳng thắn: “Những yếu kém đó dẫn đến quy mô tuyển sinh và theo đó quy mô sinh viên tốt nghiệp hằng năm tăng lên trong khi chất lượng đào tạo còn thấp và chưa được chú trọng nâng cao. Bộ GD&ĐT cùng với các cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng có trách nhiệm chính trong các yếu kém nói trên”.

Để khắc phục, Bộ trưởng cho biết, trong thời gian vừa qua Bộ GD&ĐT đã có những giải pháp để cải thiện tình hình theo hướng: Hạn chế việc thành lập các trường đại học, cao đẳng, cải tiến thay đổi quy trình cấp phép thành lập và cấp phép hoạt động; có cảnh báo, thông báo với những ngành nghề, những lĩnh vực đào tạo đã có quy mô đào tạo lớn không cho mở nữa.

Cũng đề cập đến vấn đề đầu ra cho sinh viên, đại biểu Nguyễn Thanh Thụy (đoàn Bình Định) chất vấn: “Từ trước đến nay các cơ sở đào tạo không chịu trách nhiệm sản phẩm "đầu ra", khi bỏ điểm sàn trong thi tuyển đại học năm nay liệu có dẫn đến tình trạng "đầu vào" thấp, học sinh sẽ đổ dồn vào học đại học, kéo theo hệ quả là sản phẩm đầu ra không đáp ứng được yêu cầu việc làm của xã hội, sự mất cân đối trong đào tạo giữa thầy và thợ ngày càng lớn, hệ quả này trách nhiệm thuộc về ai và bài toán phân luồng học sinh sau trung học cơ sở và trung học phổ thông sẽ được giải quyết như thế nào?”.

Bộ trưởng Phạm Vũ Luận khẳng định Bộ GD&ĐT không bỏ điểm sàn, vẫn có điểm sàn đại học. Đổi mới của tuyển sinh đại học năm nay là điểm sàn không chỉ có một mức mà có một số mức, phân ra thành 2-3 mức sàn, có mức sàn cao và có mức sàn thấp hơn, nhưng mức sàn thấp hơn đó không hạ thấp tiêu chuẩn, yêu cầu so với các năm trước.

Giải thích việc thay đổi  này, Bộ trưởng cho biết là để triển khai thực hiện Luật Giáo dục đại học là tổ chức việc phân tầng đại học thành các tầng khác nhau, ở các mức chất lượng khác nhau bằng tiêu chí điểm sàn khác nhau để thông báo cho xã hội, học sinh, sinh viên cân nhắc lựa chọn vào học ở những trường phù hợp và có tính toán đến chất lượng.

Thứ hai, điểm sàn không quyết định chỉ tiêu tuyển sinh, điểm sàn chỉ là giới hạn về chất lượng, nếu thấp hơn nữa thì không đủ yêu cầu có thể đào tạo được con người với những phẩm chất, năng lực cần có. Còn chỉ tiêu tuyển sinh của từng trường, Bộ đã thay đổi, bỏ cơ chế xin - cho, quy định việc xác định chỉ tiêu tuyển sinh được căn cứ vào hai tiêu chí: Số lượng giảng viên cơ hữu thực có của các cơ sở đào tạo; diện tích xây dựng mà nhà trường có để phục vụ cho hoạt động đào tạo của nhà trường.

XUÂN DŨNG