Tìm hướng “gỡ khó” cho nền kinh tế

QĐND - Sáng 23-5, thảo luận tại tổ về Báo cáo của Chính phủ đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội và ngân sách Nhà nước năm 2013; phương án bảo đảm cân đối ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương năm 2013; việc triển khai thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội và ngân sách Nhà nước những tháng đầu năm 2014; quyết toán ngân sách Nhà nước năm 2012, nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng, cần có những giải pháp căn cơ để “gỡ khó” cho doanh nghiệp, đưa nền kinh tế nước ta phát triển bền vững hơn…

Doanh nghiệp Việt Nam góp bao nhiêu trong xuất siêu?

Trong năm qua, tình trạng xuất siêu tiếp tục được duy trì. Đây được coi là một trong những tín hiệu vui của kinh tế Việt Nam. Nếu nhìn vào “phần nổi” của “tảng băng” xuất-nhập khẩu sẽ thấy, tình trạng xuất siêu giúp Nhà nước tích trữ được nhiều ngoại tệ hơn, làm ăn với nước ngoài “có lãi” hơn…

Phát biểu khi thảo luận tại tổ sáng 23-5, Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng (đại biểu tỉnh Lạng Sơn) nói, kể từ khi Việt Nam “chơi trên sân chơi lớn” WTO vào năm 2007 đến nay, bức tranh về thương mại, ngoại thương của Việt Nam đã có thay đổi lớn, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu hằng năm đạt khoảng 14%. Nếu nhìn vào quy mô sẽ thấy, chỉ sau 6 năm, giá trị xuất khẩu của Việt Nam đã tăng gấp 3 lần, lên mức 133 tỷ đô la Mỹ.

Tuy nhiên, nhìn sâu vào “phần chìm” của “tảng băng” xuất-nhập khẩu, Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Đức Kiên, đại biểu tỉnh Sóc Trăng, lại nói: “Xuất siêu của chúng ta tăng chủ yếu do khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) chứ tốc độ tăng xuất khẩu của doanh nghiệp trong nước chỉ đạt 6% so với tốc độ trung bình hơn 14,4% là rất ít. Điều đó chứng tỏ, “sức khỏe” của doanh nghiệp nội trong năm 2013 vẫn chưa ổn định”. Đánh giá về vấn đề mà đại biểu Nguyễn Đức Kiên nêu, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng nói, nếu nhìn vào con số thì doanh nghiệp trong nước tăng trưởng xuất khẩu không bằng doanh nghiệp FDI. Tuy nhiên, nhìn lại từ năm 2012, trong khi xuất khẩu của cả nước tăng tới 18%, thì doanh nghiệp trong nước lại có bước thụt lùi với tốc độ tăng xuất khẩu âm. Tuy nhiên, sang năm 2013, khối doanh nghiệp trong nước từ tăng trưởng xuất khẩu âm đã sang mức tăng trưởng dương 6%. Con số ấy phản ánh kết quả đáng ghi nhận rằng một số doanh nghiệp trong nước đã vượt qua được khó khăn.

Doanh nghiệp đã hết khó?

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng tự đặt câu hỏi: Doanh nghiệp đã khắc phục được phần nào khó khăn chưa? Rồi ông tự đưa ra câu trả lời: “Khu vực doanh nghiệp trong nước chưa phải đã ra khỏi khó khăn, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa, trong khi đại đa số doanh nghiệp của Việt Nam là siêu nhỏ. Mặc dù lãi suất đã về mức bình thường nhưng doanh nghiệp vẫn rất khó tiếp cận vốn vay do sản xuất, kinh doanh khó khăn, trong khi điều kiện vay vốn cũng không hề đơn giản”.

Đại biểu Nguyễn Đức Kiên cũng chỉ ra nhiều “lực cản” mà doanh nghiệp có thể gặp phải trong năm 2014. Thứ nhất, những tháng đầu năm 2014, Chính phủ đã rất thành công trong việc thực hiện chương trình phát hành trái phiếu Chính phủ. Tuy nhiên, nhìn vào danh sách người mua trái phiếu Chính phủ sẽ thấy, 86% trái phiếu Chính phủ do các tổ chức tín dụng mua. Các tổ chức tín dụng huy động tiền gửi của dân để đi mua trái phiếu Chính phủ, hoặc tiền từ Ngân hàng Nhà nước chảy sang các tổ chức tín dụng rồi các tổ chức tín dụng lại dùng tiền đó mua trái phiếu Chính phủ. Như vậy, chỉ giúp giải quyết được vấn đề đầu tư công nhưng lại vô hình trung tạo sức ép cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận vốn. “Nếu nhìn thoáng qua về huy động tiền gửi, phát hành trái phiếu thì thấy nền kinh tế vận hành tốt, nhưng phân tích kỹ thì lại chưa thấy tích cực”, đại biểu nói. Thứ hai, Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội là đại biểu của tỉnh Sóc Trăng nêu thực trạng gói tín dụng 30.000 tỷ đồng hỗ trợ người dân mua nhà mới giải ngân được dưới 5%. Như vậy, tác động của gói tín dụng này với nền kinh tế là rất hạn chế và “nếu không phân tích kỹ, cùng nhau chỉ ra tồn tại thì rất khó tìm được giải pháp đổi mới cho năm 2014”.

Tiếp tục “gỡ khó” như thế nào?

Ông Kiên chỉ ra một thực trạng nữa của nền kinh tế, trong 3 năm liên tiếp, chỉ số sản xuất nông nghiệp liên tục giảm tốc tăng trưởng. Hiện nay, tốc độ tăng trưởng của ngành nông nghiệp chỉ đạt khoảng 2,36%. “Chúng ta hay nói, nông nghiệp là "bệ đỡ" an toàn cho nền kinh tế trong những năm qua. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng của ngành nông nghiệp ngày càng giảm như vậy thì nguy cơ điểm lùi an toàn khi kinh tế khủng hoảng là thấy rõ”, đại biểu nói. Do thế, những chính sách kích thích nông nghiệp phát triển, tạo “bệ đỡ” an toàn cho nền kinh tế cần thiết phải được coi trọng và xem xét kỹ lưỡng".

Về vấn đề này, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng đồng tình rằng, việc tìm kiếm thị trường nông sản cho nông dân là đúng và cần thiết. Tuy vậy, khi Việt Nam đã vươn lên thành nhà xuất khẩu nông sản lớn trên thế giới thì các nước đều quan tâm đến Việt Nam và coi Việt Nam là đối thủ cạnh tranh với các sản phẩm nông sản của chính họ. Vì vậy, họ lập ra những rào cản với nông sản Việt Nam bằng cách kiện Việt Nam bán phá giá. Bộ Công Thương cũng như Chính phủ luôn quan tâm đến việc giúp các doanh nghiệp theo đuổi các vụ kiện, vận động dư luận ủng hộ Việt Nam. Nhờ vậy, cho đến nay, phần lớn các vụ điều tra chống bán phá giá ở nước ngoài, chúng ta đều thắng. Bộ trưởng nói, những vụ việc như thế này sẽ còn tăng thêm và “chúng ta sẽ phải đương đầu để bảo vệ các nhà sản xuất và bà con nông dân”.

Một giải pháp “gỡ khó” cho doanh nghiệp khác được người đứng đầu ngành Công Thương đưa ra là kích thích sức mua nội địa. Theo ông, năm 2013, sức mua của thị trường trong nước vẫn tăng nhưng tốc độ tăng thấp hơn so với những năm trước. Đây là điều hết sức cần lưu ý vì cả khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp trong nước cũng vẫn trông vào thị trường trong nước. Nước ta có 90 triệu dân nên là thị trường có sức mua rất lớn. Các tổ chức nước ngoài cũng đánh giá, năm 2010, 2011, Việt Nam là thị trường có sức mua rất lớn. Nhưng từ năm 2012, sức mua trong dân giảm sút, người dân giảm chi tiêu, đặc biệt là chi tiêu chưa thật sự cần thiết. Do vậy, cần tìm hiểu thêm về nguyên nhân để có hướng khắc phục.

Thúc đẩy thị trường từ trong ra ngoài là giải pháp hay nhưng rõ ràng là không dễ thực hiện khi nền kinh tế trong nước và thế giới vẫn tiếp tục còn nhiều khó khăn. Quốc hội sẽ tiếp tục tìm kiếm những giải pháp từ sự “hiến kế” của các đại biểu trong cả ngày thảo luận tại hội trường ngày 2-6 tới, cũng về nội dung này.

NGUYỄN CHIẾN THẮNG