Thực hiện đồng bộ các giải pháp xử lý nợ xấu

QĐND - Tính đến thời điểm này, các tổ chức tín dụng đã xử lý được hơn 100 nghìn tỷ đồng nợ xấu bằng dự phòng rủi ro. Dự tính đến hết năm 2013, Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) sẽ mua được khoảng 35 nghìn tỷ đồng nợ xấu. Trên toàn hệ thống, nợ xấu không còn quá xấu như thời điểm này năm ngoái. Tuy nhiên, để giải quyết triệt để việc nợ xấu, còn rất nhiều việc phải làm…

Những tín hiệu tích cực

Vào thời điểm này năm ngoái, nợ xấu đã là một trong những vấn đề mà xã hội quan tâm nhất. Số tiền nợ xấu gia tăng ở mức cao (tháng 12-2012 ở mức hơn 8% tổng số dư nợ của các tổ chức tín dụng). Nhiều tổ chức tín dụng đã phải đối mặt với nguy cơ mất an toàn do nợ xấu. Bằng nhiều giải pháp tích cực và đồng bộ, đến nay, việc xử lý nợ xấu đã đạt được những kết quả quan trọng và có nhiều tín hiệu tích cực.

Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội (MB) là một trong các tổ chức tín dụng luôn duy trì tỷ lệ nợ xấu ở mức rất thấp. Ảnh: Thái Sơn

Trao đổi với báo chí trong cuộc họp đầu tuần trước, ông Đặng Văn Thảo, Phó chánh thanh tra, Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) cho biết: Trong năm 2013, NHNN đã triển khai 2 giải pháp xử lý nợ xấu, đó là tăng trích lập dự phòng và bán nợ cho Công ty quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC). Tính đến ngày 16-12-2013, VAMC đã mua được gần 28.170 tỷ đồng dư nợ gốc, 22.863 tỷ đồng giá mua của 26 tổ chức tín dụng. Dự tính đến cuối năm 2013 VAMC sẽ mua được khoảng 35 nghìn tỷ đồng nợ xấu.

Sau khi bán nợ cho VAMC, doanh nghiệp có điều kiện để có thể tiếp cận khoản vay mới, ngân hàng cũng có cơ sở để cho vay trở lại. 

Theo số liệu mới nhất từ Ngân hàng Nhà nước, tổng số nợ xấu đã được các tổ chức tín dụng xử lý và đưa ra theo dõi ngoại bảng trong năm 2012 và 10 tháng 2013 là 105,9 nghìn tỷ đồng. Đến cuối tháng 8-2013, tổng nợ xấu của toàn hệ thống chỉ còn 142,27 nghìn tỷ đồng, chiếm 4,64% tổng dư nợ.

Một số ngân hàng thương mại, trong đó đi tiên phong là Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội (MB), Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam (VietinBank) đã tích cực giảm lãi suất cho vay và cơ cấu lại thời hạn trả nợ phù hợp với điều kiện thị trường và hoàn cảnh của khách hàng vay, góp phần quan trọng hỗ trợ doanh nghiệp tiếp tục tiếp cận vay vốn ngân hàng với lãi suất hợp lý, đồng thời giảm bớt gánh nặng trả lãi phạt do nợ quá hạn.

Tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp

Báo cáo giải trình và trả lời chất vấn trước Quốc hội (chiều 21-11-2013), Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng cam kết trong năm 2014 Chính phủ sẽ tập trung chỉ đạo thực hiện đồng bộ các giải pháp để xử lý nợ xấu, nhất là việc xử lý tài sản bảo đảm tiền vay; trích lập dự phòng rủi ro; cơ cấu lại nợ vay; nâng cao chất lượng tín dụng, hạn chế nợ xấu gia tăng; tăng cường kiểm tra, giám sát, thanh tra bảo đảm công khai minh bạch hoạt động của các tổ chức tín dụng.

Để tạo cơ sở pháp lý cho việc xử lý nợ xấu, mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Nghị định 206 về quản lý nợ do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, thay thế cho Nghị định 69 năm 2002 về quản lý và xử lý nợ tồn đọng của các doanh nghiệp Nhà nước. Điểm đáng chú ý tại nghị định này là doanh nghiệp được quyền bán các khoản nợ phải thu đã quá hạn thanh toán, nợ phải thu khó đòi, nợ phải thu không đòi được để thu hồi vốn trên nguyên tắc trích lập dự phòng đầy đủ theo quy định. Doanh nghiệp chỉ được bán nợ cho các tổ chức kinh tế có chức năng kinh doanh mua bán nợ, không được bán nợ trực tiếp cho khách nợ. Nghị định cũng yêu cầu, trên cơ sở tham khảo giá của tổ chức định giá, giá thị trường (nếu có), giá bán các khoản nợ do các bên tự thỏa thuận và tự chịu trách nhiệm về quyết định bán khoản nợ phải thu. Trường hợp bán nợ mà dẫn tới doanh nghiệp bị lỗ, mất vốn, hoặc mất khả năng thanh toán, hội đồng thành viên (chủ tịch công ty), tổng giám đốc (giám đốc) và người có liên quan trực tiếp đến việc phát sinh khoản nợ khó đòi phải bồi thường và bị xử lý theo quy định của pháp luật và điều lệ của doanh nghiệp. Doanh nghiệp phải lập phương án bán nợ (trong đó có phương án sản xuất kinh doanh đối với khoản thu được khi bán nợ), so sánh với việc không bán khoản nợ để quyết định hoặc trình chủ sở hữu xem xét, phê duyệt trước khi thực hiện bán các khoản nợ phải thu. Đối với các khoản nợ phải thu quá hạn từ 6 tháng trở lên còn có khả năng thu hồi, doanh nghiệp phải lập dự phòng và hạch toán vào chi phí của doanh nghiệp trong năm.

Tại hội nghị triển khai kế hoạch năm 2014, NHNN cho biết: Trong năm 2014, NHNN sẽ chỉ đạo các ngân hàng thương mại phân loại nợ xấu ra các nhóm như: Nhóm nợ xấu không thể thu hồi, nhóm nợ xấu do khách hàng còn khó khăn, nhóm nợ xấu có tài sản bảo đảm để có giải pháp giảm nợ xấu phù hợp theo từng nhóm.

Vẫn còn không ít gian nan

Tại hội thảo “Kinh nghiệm xử lý nợ xấu của Trung Quốc và bài học cho Việt Nam” vừa diễn ra tại Hà Nội, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng con đường xử lý nợ xấu của Việt Nam vẫn còn nhiều gian nan. Khác với Trung Quốc, xử lý nợ xấu ở Việt Nam hiện thông qua hình thức bán nợ cho Công ty quản lý nợ và khai thác tài sản (VAMC) và bán nợ cho Công ty mua bán nợ và Tài sản tồn đọng của doanh nghiệp (DATC) để xử lý các khoản nợ tồn đọng của doanh nghiệp.

Tại hội thảo, đại diện DATC kiến nghị, cần xét nâng cấp quy mô hoạt động, quy mô vốn và mô hình hoạt động của DATC theo hướng chuyển đổi mô hình và nâng cấp DATC thành Tổng công ty xử lý nợ quốc gia trực thuộc Chính phủ. Bổ sung vốn điều lệ, cho phép DATC phát hành trái phiếu Chính phủ bảo lãnh để mua nợ của các tổ chức tín dụng. Thành lập một số công ty cổ phần có vốn điều lệ khoảng 2000 tỷ đồng do DATC nắm giữ cổ phần từ 36%-49% nhằm xã hội hóa, thu hút sự tham gia góp vốn vào hoạt động xử lý nợ xấu của các thành phần kinh tế .

Theo lộ trình của Ngân hàng Nhà nước, từ 1-6-2014, các ngân hàng sẽ phải phân loại nợ xấu theo những chuẩn mực mới tại Thông tư 02 với hàng loạt các quy định chặt chẽ hơn. Với quy định mới được kỳ vọng là tiệm cận với quốc tế này, nhiều khoản tín dụng của doanh nghiệp, cá nhân sẽ bị liệt vào các nhóm nợ xấu hơn trước đây.

Tuy nhiên, tại hội nghị triển khai kế hoạch năm 2014 của ngành ngân hàng, nhiều đại diện các ngân hàng đã khẩn thiết xin lùi thời điểm triển khai Thông tư 02. Ông Phạm Huy Hùng Chủ tịch Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam đề xuất lùi thời điểm thực hiện Thông tư 02 tới năm 2015, vì theo ông "nợ xấu bày ra hết lúc này cũng không xử lý được".

Ông Nguyễn Đức Kiên, Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội, ước tính tỷ lệ nợ xấu có thể tăng gấp đôi nếu các ngân hàng đồng loạt áp dụng phân loại mới, nhưng vị chuyên gia này vẫn cho rằng, không nên lùi thêm nữa thời hạn thực hiện quy định này. "Trì hoãn thì sẽ lại tạo thêm khó khăn cho những năm sau mà thôi”, ông nhấn mạnh.

Để xảy ra nợ xấu, trách nhiệm đầu tiên thuộc về ngân hàng (do nguyên nhân khách quan và chủ quan mang lại) nhưng các ngân hàng không thể tự tạo ra nợ xấu. Nợ xấu là do các con nợ đến vay vốn nhưng đến hạn không trả được nợ. Việc không trả được nợ cho các ngân hàng có nguyên nhân cơ bản do yếu kém chủ quan của bản thân doanh nghiệp nhưng không thể bỏ qua nguyên nhân từ cơ chế chính sách, từ quản lý vĩ mô. Vì vậy, chúng tôi cho rằng, xử lý nợ xấu lúc này không chỉ là trách nhiệm đơn lẻ của các ngân hàng, doanh nghiệp mà cần có sự tham gia của Nhà nước với mục tiêu phải đạt được trong việc xử lý nợ xấu là tạo điều kiện để ngân hàng thiết lập quan hệ tín dụng mới, giúp doanh nghiệp còn khả năng hoạt động vay vốn, đồng thời thanh lọc những doanh nghiệp, ngân hàng yếu kém trong sản xuất kinh doanh.