Phát triển dịch vụ hậu cần nghề cá tại Nghệ An: Tiềm năng lớn nhưng chưa được quan tâm

Theo số liệu thống kê tại Chi cục Thủy sản Nghệ An, toàn tỉnh hiện có hơn 18.000 lao động làm việc trong lĩnh vực thủy sản. Trong đó, 10.000 người làm DVHCNC. Huyện Quỳnh Lưu (Nghệ An) hiện có gần 1.300 phương tiện tàu thuyền, có hai cảng cá Lạch Quèn và Quỳnh Phương chiếm 70% lượng hải sản đánh bắt của cả tỉnh. Để đáp ứng nhu cầu ra khơi, đánh bắt hải sản, tại các cảng cá có hàng trăm cơ sở kinh doanh DVHCNC, như: Cung cấp đá lạnh, xăng dầu, ngư lưới cụ, sửa chữa tàu thuyền, chế biến hải sản, dịch vụ nghỉ ngơi, ăn uống… Chỉ riêng tại cảng cá Lạch Quèn có gần 40 cơ sở buôn bán xăng dầu, gần 50 cơ sở sản xuất đá lạnh đang thường xuyên hoạt động. Mỗi tháng, các cơ sở sẽ cung ứng hơn 7 triệu lít xăng dầu và 25.000 tấn đá lạnh cho đội tàu thuyền khai thác của huyện. Ông Nguyễn Đỗ Tương ở thôn Đức Long, xã Quỳnh Thuận có cơ sở kinh doanh các dịch vụ hậu cần, phục vụ ngư dân từ lưới, ngư cụ đến đá lạnh, xăng dầu. Sau khi trừ các chi phí, gia đình ông có thu nhập 40-50 triệu đồng/tháng.

Tại cảng Cửa Hội (thị xã Cửa Lò, tỉnh Nghệ An) có gần 30 cơ sở sản xuất, kinh doanh hoạt động DVHCNC. Hiện nay, cảng đang được nâng cấp, mở rộng, sau khi hoàn thành sẽ có thêm 30 cơ sở kinh doanh, hoạt động dịch vụ hậu cần, đáp ứng nhu cầu của người dân địa phương. Chị Nguyễn Thị Vân, chủ kho đông lạnh Thanh Vân tại cảng cá Cửa Hội, cho biết: “Cơ sở đông lạnh của gia đình thu mua hải sản từ các tàu đánh cá rồi tiến hành phân phối ra các chợ, các đại lý, nhà hàng, khách sạn trên địa bàn. Mỗi tháng, gia đình tôi cũng có thu nhập 30-40 triệu đồng”.

Cung cấp đá lạnh cho các tàu cá ra khơi đánh bắt hải sản tại Cảng cá Cửa Hội.

Toàn tỉnh Nghệ An có lượng lớn tàu công suất lớn nhưng hiện các cảng cá lại đang quá tải và xuống cấp, gây trở ngại cho các phương tiện ra vào đánh bắt, thu mua sản phẩm, cung cấp nguyên, nhiên liệu và nhu yếu phẩm cho các tàu. Vì vậy, tàu cá của ngư dân muốn vươn khơi, đánh bắt xa bờ thì phải chờ nhiều ngày để đến lượt nạp xăng dầu, đá lạnh và thực phẩm. Ngược lại, khi vào bờ phải nối đuôi nhau đợi để đến lượt được giao hải sản. Thực trạng này đã kéo dài nhiều năm nay, nhưng chưa có biện pháp giải quyết.

Việc đầu tư các cảng cá vẫn chưa đồng bộ nên khả năng cung cấp dịch vụ hậu cần cho số lượng tàu cá hiện có trên địa bàn Nghệ An gặp không ít khó khăn. Do đặc thù cảng cá tại Nghệ An gần cửa sông, cửa biển, vùng bãi ngang nên luồng lạch cạn, thường xuyên bị bồi lấp. Ông Nguyễn Đức Đông, Cảng trưởng Cảng cá Lạch Quèn (Quỳnh Lưu) cho biết: “Hiện nay, cảng chỉ đáp ứng được tàu dưới 90CV. Các tàu cá công suất lớn phải đến cảng khác neo đậu. Thực trạng này cũng làm ảnh hưởng đến giá trị hàng hóa. Bởi đặc trưng của hàng hải sản là phải tươi sống. Bởi vậy, chỉ cần chậm trễ một vài giờ, ngư dân sẽ thiệt hại rất lớn”.

Mặt khác, các cơ sở DVHCNC hiện hoạt động khá manh mún, thiếu sự liên kết và chưa có nhiều cơ sở hoạt động quy mô lớn. Nghệ An chưa có những cơ sở chế biến hải sản chuyên sâu mà chủ yếu là sơ chế bằng cách đông lạnh hoặc phơi khô. Nhiều chợ cá, bến cá nhỏ chưa được quy hoạch chi tiết nên ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế và công tác quản lý của các cơ quan chức năng.

Để giảm áp lực cho các cảng cá, đã có giải pháp đưa ra là phát triển thêm những đội tàu dịch vụ hậu cần. Những tàu này có chức năng chính là làm dịch vụ hậu cần nghề cá trên biển, như: Cung cấp dầu, nhu yếu phẩm, nước ngọt, đá lạnh, thu mua hải sản hoặc nhận vận chuyển vào bờ cho hàng trăm tàu, thuyền đang khai thác trên biển. Ngoài ra, tàu còn được trang bị thêm để hành nghề lưới vây-một nghề đánh bắt mới mang lại hiệu quả cao. Những tàu này sẽ tiết kiệm chi phí và thời gian, ngư dân không cần vào bờ để cung cấp nhiên liệu và nhu yếu phẩm, trực tiếp trao đổi hàng hóa ngay trên biển. Tuy nhiên, loại tàu này còn rất ít do cần nguồn vốn lớn, yêu cầu về trình độ vận hành, quản lý cao so với mặt bằng chung của ngư dân. Tại Nghệ An, hiện mới chỉ có một chiếc tàu dịch vụ hậu cần hoạt động. Có 5 chiếc tàu hậu cần nghề cá đang đóng theo chính sách ưu đãi của Nghị định số 67/2014/NĐ-CP về một số chính sách phát triển thủy sản. Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu thực tế với số lượng tàu cá rất lớn ở Nghệ An thì cần đến số lượng nhiều hơn...

Vì vậy, để phát huy hết tiềm năng, thế mạnh, tỉnh Nghệ An cần nghiên cứu, cụ thể hóa Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8, khóa XII về phát triển bền vững kinh tế biển để xây dựng chiến lược đầu tư dài hạn, thu hút nhiều nguồn vốn, vừa nâng cấp cảng cá, nạo vét luồng, khu neo đậu, vừa xây dựng đội tàu hậu cần trên biển, thúc đẩy sự phát triển của DVHCNC.

HOÀNG HOA LÊ