Đây chính là cơ sở để xây dựng uy tín, thương hiệu gỗ trên thị trường. Phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã có cuộc trao đổi với ông Phạm Văn Điển, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp xung quanh vấn đề này.

leftcenterrightdel
 Ông Phạm Văn Điển. 

Phóng viên (PV): Đề nghị ông cho biết tình hình xuất khẩu sản phẩm đồ gỗ và lâm sản của Việt Nam sang EU từ khi có Hiệp định VPA/FLEGT như thế nào?

Ông Phạm Văn Điển: Xuất khẩu sản phẩm đồ gỗ và lâm sản của Việt Nam sang EU tiếp tục có tiến triển tốt. So với thời điểm khởi động đàm phán Hiệp định VPA/FLEGT, giá trị xuất khẩu đồ gỗ và lâm sản của Việt Nam sang EU (không tính UK) đã tăng 1,4 lần, từ 508 triệu USD (năm 2010) lên 690 triệu USD (năm 2020). Giá trị xuất khẩu hiện nay cũng tăng xấp xỉ 1,2 lần so với thời điểm Hiệp định VPA/FLEGT được ký kết (tháng 10-2018).

Hiện nay, EU là một trong 5 thị trường xuất khẩu lâm sản chính của Việt Nam. Hằng năm, sản phẩm gỗ và lâm sản của Việt Nam xuất sang thị trường này chiếm 4-6% giá trị xuất khẩu sản phẩm gỗ và lâm sản của cả nước. Từ năm 2019 đến nay, giá trị xuất khẩu sang EU và UK đạt xấp xỉ 1 tỷ USD/năm, đáp ứng khoảng 10% nhu cầu sản phẩm gỗ và lâm sản của thị trường này.

Do Hiệp định VPA/FLEGT có hiệu lực chưa đầy đủ nên hiện nay, các doanh nghiệp vẫn phải giải trình nguồn gốc gỗ hợp pháp theo quy định tại Quy chế Gỗ 995 của EU. Vì vậy, thời gian làm thủ tục của doanh nghiệp kéo dài và gia tăng chi phí.

leftcenterrightdel
Sản xuất ở Công ty Cổ phần Đầu tư và Dịch vụ Vĩnh An, Vĩnh Bảo, Hải Phòng. Ảnh: NGHINH XUÂN 

PV: Ngày 1-6-2019, Hiệp định VPA/FLEGT có hiệu lực, sau hơn hai năm thực hiện, hiệp định đã được chúng ta triển khai cụ thể như thế nào?

Ông Phạm Văn Điển: Theo cam kết với EU, chúng ta không thực hiện trực tiếp Hiệp định VPA/FLEGT, mà cần nội luật hóa để triển khai, thực hiện. Vì vậy, cách làm cũng có thể khác so với việc thực hiện một số hiệp định khác. Đến nay, có nhiều công việc đã hoàn thành, cơ bản đúng lộ trình, được thực hiện bài bản, ghi dấu ấn quyết tâm thực hiện cam kết của Chính phủ Việt Nam, được hai bên đồng thuận và quốc tế đánh giá cao.

Trước hết, các bản kế hoạch thực hiện hiệp định đã được Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành. Các kế hoạch này đã đề cập đầy đủ, toàn diện các khía cạnh và hoạt động, bảo đảm đưa hiệp định vào triển khai thực hiện thành công trên thực tiễn.

Về pháp lý cũng đã bổ sung nhiều văn bản quy phạm pháp luật, trong đó có Nghị định số 102/2020/NĐ-CP quy định hệ thống bảo đảm gỗ hợp pháp Việt Nam. Hai bên đã thành lập Ủy ban thực thi chung (JIC) để quyết định và điều hành thực hiện nhiều nội dung trong VPA. Các hoạt động tuyên truyền, công bố thông tin và xây dựng hạ tầng kỹ thuật để vận hành hệ thống bảo đảm gỗ hợp pháp cũng được xúc tiến theo kế hoạch. Dự kiến đến cuối năm 2024 hoặc sớm hơn, VPA sẽ có hiệu lực đầy đủ.

PV: Việc triển khai cấp giấy phép FLEGT đã được thực hiện như thế nào, thưa ông?

Ông Phạm Văn Điển: Nghị định số 102/2020/NĐ-CP quy định hệ thống bảo đảm gỗ hợp pháp và Thông tư về phân loại doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ là những tiền đề quan trọng, sản phẩm thực tiễn của tiến trình cấp giấy phép FLEGT. Việc vận hành cơ chế cấp giấy phép FLEGT cũng chính là thực thi toàn diện Hiệp định VPA. Trong các cuộc họp JEM, EU đánh giá cao ý tưởng của Việt Nam. VPA là cam kết dài hạn, đi trước thực tiễn, vì vậy, cần có thời gian và lộ trình để chuẩn bị các điều kiện nhằm thực hiện một cách chắc chắn, có hiệu quả.

PV: Doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ và lâm sản của Việt Nam được hưởng lợi gì khi được cấp giấy phép FLEGT, thưa ông?

 Ông Phạm Văn Điển: Giấy phép FLEGT là bằng chứng hợp pháp để sản phẩm gỗ được nhập khẩu và lưu thông tự do tại thị trường EU mà không phải thực hiện trách nhiệm giải trình theo Quy chế Gỗ 995 của EU như hiện nay. Việc cấp phép FLEGT giúp nâng cao uy tín và hình ảnh doanh nghiệp, giúp mở rộng thị trường xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của ta sang các nước ngoài EU, như: Hoa Kỳ, Nhật Bản, Australia và các thị trường khác; là cơ hội thu hút đầu tư, công nghệ...

PV: Ủy ban Châu Âu mới đây đề xuất sẽ cấm nhập khẩu không chỉ lâm sản, đồ gỗ mà cả nông sản có nguồn gốc từ việc phá rừng dù trái phép hay được phép sau ngày 31-12-2021. Ông có ý kiến gì về vấn đề này?

Ông Phạm Văn Điển: Chủ trương nhất quán từ lâu của Việt Nam là quản lý rừng và phát triển lâm nghiệp bền vững. Chúng ta kiên quyết loại trừ gỗ bất hợp pháp. Gỗ do phá rừng, kể cả ở nước ngoài đều không có đường vào chuỗi giá trị gỗ của Việt Nam. Dòng gỗ của Việt Nam là dòng gỗ chủ động bảo vệ môi trường. Điều này thể hiện hướng đi rõ nét của Việt Nam là phát triển kinh tế lâm nghiệp vì môi trường, phát triển trụ cột xanh cho nền kinh tế xanh.

Chúng ta ủng hộ sáng kiến của cộng đồng quốc tế, trong đó có EU về nỗ lực bảo vệ môi trường trong phát triển kinh tế rừng. Mọi dòng gỗ phải có trách nhiệm hỗ trợ bảo vệ rừng. Dù là thị trường nào, đều không cho phép có dòng gỗ gây tổn hại đến rừng hay môi trường xuất phát từ nước ta. Việt Nam đã tham gia nhiều cam kết, xuyên suốt từ trước đến nay.

Gần đây là cam kết của Thủ tướng Chính phủ về rừng và việc giảm phát thải khí nhà kính để đạt mức phát thải bằng 0 vào năm 2050... càng thể hiện rõ tầm nhìn và quyết tâm của chúng ta trong việc gìn giữ môi trường gắn với phát triển đất nước.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

NGUYỄN KIỂM (thực hiện)