Trả lời phỏng vấn báo chí, đồng chí Nguyễn Chí Dũng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhấn mạnh việc nâng cao năng lực chống chịu, tính tự cường của nền kinh tế Việt Nam, vừa kiểm soát lạm phát nhưng vẫn phải duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế ở mức hợp lý.
Tăng trưởng cao trong bối cảnh khó khăn
Phóng viên (PV): Theo Bộ trưởng, năm 2022 vừa qua, động lực nào để nền kinh tế Việt Nam đạt mức tăng trưởng cao nhất trong 12 năm trong bối cảnh kinh tế thế giới rất khó khăn?
    |
 |
| Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng. Ảnh: TIÊN LÊ |
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Năm qua, tình hình thế giới biến động rất nhanh, phức tạp, khó lường, nhiều diễn biến chưa từng có tiền lệ, vượt khỏi khả năng dự báo. Kinh tế thế giới mới bắt đầu phục hồi sau đại dịch nhưng lại phải tiếp tục chịu ảnh hưởng mạnh từ xung đột quân sự và các vấn đề địa chính trị, lạm phát tăng cao, giá cả một số mặt hàng, dịch vụ, nhất là xăng dầu biến động mạnh. Quan điểm điều hành chính sách của nhiều quốc gia thay đổi, đảo chiều nhanh, dấu hiệu suy thoái của kinh tế thế giới và nhiều nước lớn ngày càng rõ nét. Trong bối cảnh đó, Việt Nam vẫn đạt được những kết quả quan trọng, khá toàn diện trên nhiều ngành, lĩnh vực, hoàn thành và vượt nhiều chỉ tiêu kinh tế-xã hội (KT-XH). Kinh tế vĩ mô duy trì ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn được bảo đảm. Chỉ số giá tiêu dùng CPI được kiểm soát dưới 4%; tăng trưởng GDP ước đạt khoảng 8,02%. Thị trường tài chính, tiền tệ cơ bản ổn định; điều hành lãi suất, tỷ giá phù hợp với diễn biến thị trường...
Cần phải khẳng định, để vượt qua những khó khăn, đạt được những thành quả tốt là nhờ sự vào cuộc quyết liệt, quyết tâm, trên dưới đồng lòng của cả hệ thống chính trị; sự lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn, kịp thời của Đảng; sự quản lý có hiệu lực, hiệu quả của Nhà nước; sự chung sức, đồng lòng của cộng đồng doanh nghiệp (DN), nhân dân cả nước; sự hỗ trợ, giúp đỡ của bạn bè quốc tế. Ngay từ đầu năm, bám sát các nghị quyết, kết luận của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các cấp, ngành, địa phương triển khai quyết liệt, đồng bộ, chính xác, kịp thời, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đề ra trên tất cả các lĩnh vực, vừa xử lý những khó khăn, thách thức mới xuất hiện, vừa xử lý những tồn tại, hạn chế tích tụ lâu năm của nền kinh tế; tổ chức nhiều hội nghị lớn giải quyết khó khăn, vướng mắc của các thị trường; các cuộc họp, làm việc kiểm tra, đôn đốc, thành lập và duy trì hoạt động các tổ công tác, ban chỉ đạo liên ngành nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc.
PV: Bên cạnh những kết quả đạt được, đâu là những điểm hạn chế của nền kinh tế mà chúng ta cần lưu ý, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Mặc dù đã hết sức nỗ lực hoàn thành nhiều mục tiêu đề ra nhưng nền kinh tế năm 2022, đặc biệt là những tháng cuối năm phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức lớn hơn, nhất là do tình hình thế giới ngày càng biến động nhanh, phức tạp, khó lường. Các thị trường xuất khẩu, đối tác lớn bị thu hẹp, đơn hàng xuất khẩu giảm, hoạt động sản xuất, kinh doanh gặp nhiều khó khăn; tình hình lao động-việc làm bị ảnh hưởng, xuất hiện tình trạng DN cắt giảm lao động, giảm giờ làm, cho nghỉ Tết sớm... Bên cạnh đó, năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của nền kinh tế chưa cao; khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo chưa thực sự trở thành động lực phát triển. Thị trường trái phiếu DN, chứng khoán, bất động sản còn tiềm ẩn rủi ro ảnh hưởng đến niềm tin, tâm lý của nhà đầu tư, DN. Dòng vốn, thanh khoản của nền kinh tế còn nhiều khó khăn.
Sang năm 2023, tình hình kinh tế thế giới dự báo tiếp tục biến động rất phức tạp, khó lường, thậm chí khó khăn hơn năm 2022. Dự báo lạm phát duy trì ở mức cao; chính sách tiền tệ thắt chặt, tăng lãi suất kéo dài kèm theo mất giá trị đồng tiền, giảm mạnh nhu cầu tiêu dùng tại nhiều quốc gia; thị trường bất động sản ở nhiều nước khó khăn hơn; khu vực DN bị ảnh hưởng nặng nề, thất nghiệp gia tăng dẫn đến nguy cơ bất ổn xã hội và chính trị ở một số nước... Theo đó, nguy cơ mất thanh khoản, rủi ro, bất ổn tài chính, tiền tệ, nợ công, an ninh năng lượng, an ninh lương thực trên toàn cầu gia tăng... sẽ tác động mạnh, kéo dài, trên phạm vi lớn tới hầu hết các nền kinh tế.
Kiên định giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô
PV: Vậy theo Bộ trưởng, trong năm 2023, để hoàn thành các mục tiêu Chính phủ, Quốc hội đặt ra, chúng ta cần phải làm gì?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Phải nhìn nhận thẳng thắn, Việt Nam là một quốc gia đang trong hành trình đổi mới và hội nhập với thế giới, từng bước cố gắng thu hẹp khoảng cách và bắt kịp với các nước phát triển trong khu vực. Nền kinh tế của chúng ta có quy mô còn khá khiêm tốn, có độ mở lớn nên dễ bị ảnh hưởng từ các biến động, dù là nhỏ của thế giới. Do đó, việc nâng cao năng lực chống chịu, tính tự cường của nền kinh tế, tạo tiền đề xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng và hiệu quả có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với nước ta trong tình hình mới. Đây là một định hướng, chủ trương nhất quán, xuyên suốt, được xác định rõ trong các nghị quyết, chiến lược, kế hoạch phát triển KT-XH mà Đảng, Nhà nước đề ra.
Ngay sau khi Quốc hội thông qua nghị quyết về Kế hoạch phát triển KT-XH năm 2023, Chính phủ đã khẩn trương chỉ đạo xây dựng các nghị quyết triển khai thực hiện kết luận của Ban Chấp hành Trung ương và Quốc hội triển khai thực hiện kế hoạch năm 2023. Theo đó, cần kiên định, nhất quán với quan điểm, mục tiêu, định hướng chỉ đạo điều hành của Đảng, Nhà nước. Đó là giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế; điều hành đồng bộ, linh hoạt, hiệu quả, phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tài khóa với chính sách tiền tệ và các chính sách vĩ mô, phù hợp với tình hình thực tiễn. Tiếp tục chú trọng, nâng cao công tác hoàn thiện thể chế, thực thi pháp luật, tạo điều kiện khơi thông, huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển. Tạo chuyển biến rõ nét trong thực hiện các đột phá chiến lược về thể chế, nguồn nhân lực và hệ thống kết cấu hạ tầng. Tập trung cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, thúc đẩy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Bảo đảm hài hòa giữa phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, bảo vệ môi trường. Củng cố quốc phòng, an ninh, giữ vững ổn định, trật tự, an toàn xã hội để phát triển đất nước.
PV: Bộ trưởng có nhắc tới việc chúng ta đang chịu sức ép rất lớn từ cuộc chạy đua thắt chặt chính sách tiền tệ của các nước. Phần lớn các nước đã lựa chọn hy sinh tăng trưởng để kiềm chế lạm phát. Bộ trưởng có thể phân tích rõ hơn về vấn đề này?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Năm 2022, nhiều nền kinh tế trên thế giới có sự điều chỉnh trong quan điểm điều hành chính sách, đó là chuyển từ nới lỏng sang thắt chặt chính sách tiền tệ, tăng lãi suất nhằm ưu tiên kiểm soát lạm phát thay vì phục hồi kinh tế. Xu hướng này được dự báo sẽ tiếp tục kéo dài trong năm 2023, nhất là khi nhiều ngân hàng trung ương vẫn thận trọng với lạm phát, thậm chí chấp nhận rủi ro suy thoái kinh tế cho tới khi lạm phát được kiểm soát. Trong điều kiện như vậy, áp lực điều hành chính sách vĩ mô đối với Việt Nam là rất lớn, cần phải cân đối hợp lý giữa tỷ giá và lãi suất, giữa tăng trưởng và kiểm soát lạm phát, nhưng cũng phải chú ý đến đặc điểm của nước ta là nước đang phát triển nên cần quan tâm hơn đến việc duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế hợp lý.
Thời gian tới, để đưa nền kinh tế vượt qua những khó khăn, thách thức, các chính sách phải phối hợp đồng bộ, chặt chẽ, nhất là khi dư địa điều hành chính sách đang có xu hướng thu hẹp dần lại. Đồng thời, nghiên cứu, rà soát, tháo gỡ những “nút thắt” giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa, tạo điều kiện thuận lợi để các chính sách vận hành và phối hợp đồng bộ, hiệu quả. Bên cạnh đó, tiếp tục phát huy hiệu quả các cơ chế phối hợp, trao đổi thông tin giữa các bộ, ngành để phục vụ công tác xây dựng, điều hành các mục tiêu phát triển vĩ mô; nâng cao năng lực phân tích, đánh giá diễn biến kinh tế vĩ mô thế giới và trong nước, kịp thời tham mưu, đề xuất nhiều chính sách, giải pháp phù hợp.
Có giải pháp phù hợp hỗ trợ đủ vốn cho nền kinh tế
PV: Thực tế cho thấy, DN đang gặp rất nhiều khó khăn. Từ góc độ người thiết kế chiến lược chính sách, theo Bộ trưởng, đâu là giải pháp để trợ lực cho DN?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Khu vực DN hiện đang gặp rất nhiều khó khăn, thách thức. Trong đó, khó khăn về vốn, dòng tiền và thanh khoản đang là thách thức lớn nhất đối với DN. DN gặp khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn để duy trì sản xuất, kinh doanh; khó khăn trong duy trì các kênh huy động vốn trung và dài hạn để mở rộng đầu tư, phục hồi DN. Các kênh huy động vốn của DN hầu như đang bị “tắc”, từ trái phiếu DN, cổ phiếu cho đến tín dụng ngân hàng. Trong khi đó, đơn hàng, doanh thu, doanh số của DN trong thời gian gần đây có dấu hiệu bị sụt giảm.
Để hỗ trợ DN, Chính phủ sẽ tập trung giải quyết các điểm nghẽn, bất cập làm cản trở DN phát triển, cởi trói, giải phóng tiềm lực của các DN khu vực tư nhân; đồng thời đổi mới các chính sách, chương trình hỗ trợ DN để bảo đảm phù hợp với nhu cầu thực tế của DN và thị trường. Cụ thể: Tập trung giải quyết những vấn đề cốt lõi như cải cách hành chính, xây dựng chính phủ-chính quyền điện tử; liên thông thủ tục giữa các bộ, ban, ngành để giúp DN, người dân giảm thiểu thời gian, công sức, chi phí. Có giải pháp phù hợp hỗ trợ đủ vốn tín dụng cho nền kinh tế, tập trung vào sản xuất, kinh doanh, các lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng; kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro; đáp ứng đủ nhu cầu vốn cho thương nhân nhập khẩu xăng dầu, than, góp phần tháo gỡ khó khăn, bảo đảm an ninh năng lượng...
PV: Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!
VŨ DUNG (ghi)