Ghép tạng, từ “một” đến “nhiều”-Nhìn từ Bệnh viện 103

QĐND Online - Thực hiện ca ghép thận, ghép gan và ghép tim đầu tiên trong cả nước là thành tựu tuyệt vời, ghi dấu ấn của ngành y tế Việt Nam mà Bệnh viện 103-Học viện Quân y đạt được. Không dừng lại ở đó, Bệnh viện 103 đang tiếp tục nghiên cứu, tiến tới ghép tụy và các mô tạng khác…

Ghép thận-Công việc thường quy

19 năm trước, ngày 4-6-1992, các y, bác sĩ  Bệnh viện 103 đã tiến hành ghép thận thành công đầu tiên ở Việt Nam cho bệnh nhân Vũ Mạnh Đoan. Thành công này đã tiếp sức cho bệnh viện nghiên cứu, rèn luyện và thực hiện những ca ghép tạng ở trình độ cao hơn sau đó.

Các thầy thuốc tiến hành lấy thận từ người cho

Từ 1 ca ghép/ngày, bệnh viện đã nhiều lần thực hiện 2 ca ghép thận/ngày và theo GS.TS Đỗ Tất Cường, nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện 103, “ghép thận đã trở thành công việc thường quy của bệnh viện”.

Mấy ngày nay, các y, bác sĩ  Bệnh viện 103 chuẩn bị sẵn sàng cho 3 ca ghép thận, dự kiến tiến hành vào ngày 21-4. Tuy nhiên, đến sáng 21-4, một bệnh nhân thuộc cặp ghép thứ 73 có biểu hiện sốt trước mổ nên ca ghép thứ 73 tạm lùi sang tuần sau. Song song với hai ca ghép thận cùng ngày là một ca mổ tim hở, thay van hai lá trên bệnh nhân suy thận mãn tính. Nghĩa là, trong cùng một thời điểm, tại các phòng phẫu thuật, đội ngũ thầy thuốc của Bệnh viện 103 có thể triển khai đại phẫu cho nhiều ca bệnh.

Nói về ý nghĩa của việc triển khai nhiều hơn 3 ca ghép/ngày, Đại tá, PGS.TS Lê Trung Hải, Phó Giám đốc Ngoại Bệnh viện 103 cho biết, trong tương lai gần, sẽ có lúc hai người cho bị chết não hiến thận và các nội tạng khác. Vì vậy, cùng một lúc, sẽ phải triển khai nhiều ca ghép tạng bởi các nội tạng chỉ có thể hoạt động tốt dưới 18 tiếng đồng hồ. Do đó, thực hiện nhiều ca ghép tạng/ngày là cơ hội để các đội ngũ y, bác sĩ rèn luyện, sẵn sàng ứng phó với các tình huống có thể xảy ra và bảo đảm an toàn trước-trong và sau ghép.

Nhớ lại ca ghép ngày 17-6 năm ngoái, GS.TS Đỗ Tất Cường nói, đó là ca ghép thận thứ 54 và 55, đồng thời Bệnh viện cũng thực hiện ca ghép tim đầu tiên ở Việt Nam. “Đây là ca ghép từ một người cho chết não. Chúng tôi ưu tiên lấy quả tim trước nên thời gian thiếu máu nóng của hai quả thận dài hơn bình thường. Lúc bấy giờ, tất cả các thầy thuốc đều thầm lặng chiến đấu với hai ca ghép thận ấy”.

Cầu tăng, cung hiếm

Gần 19 năm, hơn 70 ca ghép tạng được thực hiện tại Bệnh viện 103, trong đó có 19 ca ghép tiến hành trong khoảng 10 tháng trở lại đây. Điều này cho thấy, kỹ thuật ghép tạng,  tay nghề của các y, bác sĩ đã được nâng lên rõ rệt, khiến cho thời gian chuẩn bị và thực hiện được rút ngắn. Trước đây, một ca ghép tạng thường mất khoảng nửa ngày, trong khi hiện nay, chỉ dao động từ 2 đến 2 tiếng rưỡi đồng hồ. Tỷ lệ kết quả sau mổ tốt khá cao. Số bệnh nhân ghép tạng duy trì sự sống rất có ý nghĩa.

Các thầy thuốc ghép thận cho bệnh nhân Nguyễn Mạnh Vũ, quê Hà Nội, ngày 21-4. Người cho thận là mẹ của Vũ, chị Nguyễn Thị Tiến. Đây là ca ghép thận thứ 71 do Bệnh viện 103 tiến hành

Tháng 12-2006, Luật Hiến ghép mô tạng được thông qua và tháng 7-2007 bắt đầu có hiệu lực. Kể từ đó đến nay, số người hiến tạng tăng lên rõ rệt, nhưng Đại tá, PGS.TS Lê Trung Hải vẫn trăn trở bởi nguồn cho tạng này vẫn không thể đáp ứng được nhu cầu ghép tạng quá lớn của hàng nghìn bệnh nhân mỗi năm. “Hiện nhiều người vẫn quan niệm chết phải toàn thây, nên nguồn cho từ người cho sống và chết não không cao”, Đại tá Hải chia sẻ.

PGS.TS Hải đưa ra ví dụ, trong một cuộc thăm dò gần đây, chỉ có 2 trong tổng số 34 người được hỏi đồng ý hiến tạng sau khi chết. Tuy nhiên, đó cũng chỉ là một cuộc thăm dò. Thực tế đã chứng minh, không chỉ người cho là thân nhân của người bệnh mà còn rất nhiều người có tấm lòng cao cả vì mục đích nhân đạo hiến tạng.

Không phải ai cũng có quan niệm đúng về hiến tạng. Nhiều người sống lo ngại về tình trạng sức khỏe sau khi hiến tạng nhưng như PGS.TS Đỗ Tất Cường viện dẫn: “Anh Vũ Mạnh Toàn tặng thận cho anh Vũ Mạnh Toan vẫn có thêm 1 cậu con trai. Anh Nguyễn Văn Phòng, bố cháu Nguyễn Thị Diệp-ca ghép gan đầu tiên ở Việt Nam cũng vậy”, rõ ràng, sau khi hiến tạng, đối với người cho sống, các chức năng nội tạng trong cơ thể vẫn hoạt động nhịp nhàng. Thêm nữa, đối với người chết não, hiến tạng lại là một việc làm rất nhân đạo bởi “người này mất đi, mầm sống khác được hồi sinh”. Họ chết nhưng vẫn mang lại ý nghĩa lớn cho cuộc đời.  

Nếu người dân hiểu đúng đắn về hiến tạng, chắc rằng, sẽ có thêm người hiến tạng và nhiều bệnh nhân gặp bệnh hiểm nghèo sẽ kéo dài được thời gian sống sau khi được ghép tạng. Có như vậy, số ca ghép tạng của cả nước sẽ không chỉ khiêm tốn ở 440 ca ghép thận, 3 ca ghép tim và 18 ca ghép gan (tính đến thời điểm hiện tại).

Ghép thận đã trở thành công việc thường quy ở Bệnh viện 103

“Tre già măng mọc”

Nhìn gương mặt của các y, bác sĩ trong phòng mổ, ai nấy đều khá trẻ. Liên quan đến lớp thế hệ kế cận này, GS.TS Đỗ Tất Cường cho biết, “Bệnh viện đang dần chuyển giao cho thế hệ trẻ. Các phẫu thuật viên giàu kinh nghiệm, có tuổi giờ chỉ làm công tác chỉ đạo kỹ thuật còn trực tiếp đảm đương ca mổ là lớp trẻ. Từ kíp lấy thận, rửa thận, chuẩn bị mổ, ghép thận, gây mê, hồi sức, hồi sức sau mổ đến theo dõi bệnh nhân lâu dài sau ghép đều được đào tạo một cách đồng bộ”.

Không chỉ tự nâng cao tay nghề, chuyển giao kỹ thuật cho thế hệ trẻ, các y, bác sĩ nhiều kinh nghiệm của Bệnh viện 103 còn tích cực hợp tác, giúp đỡ và triển khai kỹ thuật ghép cho các đồng nghiệp ở nhiều bệnh viện khác trên cả nước. Sự chung sức, chung lòng vì bệnh nhân ấy của các thầy thuốc Bệnh viện 103-Học viện Quân y thật xứng đáng với câu “Lương y như từ mẫu”.