Để logistics Việt Nam vươn mình tiến vào kỷ nguyên mới

Những “điểm nghẽn” lớn  

Nằm trong khu vực phát triển năng động của thế giới, nơi có luồng hàng hóa tập trung, giao lưu mạnh và nền kinh tế có độ mở lớn, quy mô đứng thứ 3 ASEAN và thứ 32 thế giới; tốp 20 về quy mô thương mại quốc tế, tốp 15 về thu hút FDI, Việt Nam được đánh giá là một trong những thị trường có nhiều tiềm năng, điều kiện để phát triển dịch vụ logistics.

Nhận thức đúng tầm quan trọng đó, thời gian qua, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách và chỉ đạo thực hiện có hiệu quả các giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, giảm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của ngành dịch vụ logistics.

Hoạt động bốc xếp, vận chuyển hàng hóa tại cảng Tiên Sa (TP Đà Nẵng).

Thông tin từ Bộ Công Thương cho thấy, với sự quan tâm, chỉ đạo sát sao, quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự vào cuộc tích cực, hiệu quả của các ban, bộ, ngành và các địa phương, ngành dịch vụ logistics nước ta đã có những bước phát triển khá mạnh (tăng bình quân 14-16%/năm, gấp hơn 2 lần mức tăng bình quân của thế giới; quy mô thị trường dịch vụ logistics Việt Nam khoảng 45-50 tỷ USD, tương đương 10% GDP và 5% kim ngạch xuất nhập khẩu). Năm 2025, Việt Nam được các tổ chức quốc tế đánh giá, xếp hạng thuộc tốp 10 thị trường logistics mới nổi; tốp 4 trong khu vực về chỉ số cơ hội logistics, tốp 5 ASEAN, tốp 40 thế giới về chỉ số hiệu quả logistics.

Bên cạnh những kết quả đạt được, ngành dịch vụ logistics Việt Nam phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế của đất nước; chi phí logistics còn ở mức cao so với các nước trong khu vực, dẫn tới năng lực cạnh tranh thấp; tính liên kết vùng, kết nối hạ tầng chưa đồng bộ; thiếu hụt nhân lực chất lượng cao; việc chuyển đổi số, chuyển đổi xanh trong logistics mới ở giai đoạn đầu... Đây là những “điểm nghẽn” lớn cần sớm có các giải pháp đồng bộ, đủ mạnh và khả thi để tháo gỡ, khơi thông các nguồn lực. 

Cảng Tiên Sa (Đà Nẵng) là cảng biển nước sâu có thể đón tàu trọng tải lớn, thuận lợi cho khai thác dịch vụ cảng và dịch vụ logistics.

Cần nhiều giải pháp đồng bộ

Ngày 9-10-2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2229/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam thời kỳ 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2050, xác định: Phát triển dịch vụ logistics Việt Nam bền vững, hiệu quả, chất lượng và có giá trị gia tăng cao, năng lực cạnh tranh tốt, phát huy lợi thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị toàn cầu. Giai đoạn 2025-2035, tỷ trọng giá trị tăng thêm của ngành dịch vụ logistics trong GDP đạt 5-7%, tốc độ tăng trưởng trung bình của ngành dịch vụ logistics hằng năm đạt 12-15%; tỷ lệ doanh nghiệp thuê ngoài dịch vụ logistics đạt 70-80%, chi phí logistics so với GDP giảm xuống tương đương 12-15%... 

Theo đồng chí Trần Thanh Hải, Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương): Để hiện thực hóa tầm nhìn và những mục tiêu trên, ngành logistics cần tập trung hoàn thiện thể chế pháp luật, đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng hiện đại, thúc đẩy liên kết vùng, xây dựng nguồn hàng, phát triển thị trường; đẩy mạnh nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh; nâng cao năng lực cạnh tranh, chất lượng dịch vụ logistics, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về logistics...

Tại Diễn đàn logistics Việt Nam 2025 mới đây, các chuyên gia, tổ chức quốc tế đề xuất nhiều giải pháp phát triển ngành dịch vụ logistics. Theo GS, TS Thomas Sim, Chủ tịch Liên đoàn Các hiệp hội giao nhận quốc tế (FIATA), thế giới đang chuyển dịch sang logistics thông minh với tốc độ chưa từng có. 5 yếu tố đang định hình lại ngành logistics thế giới, gồm: Số hóa trở thành tiêu chuẩn toàn cầu, kết nối đa phương thức thúc đẩy cạnh tranh, cảng thông minh và hải quan thông minh tạo ra hiệu quả vượt trội, logistics xanh trở thành yêu cầu của thị trường, nguồn nhân lực số trở thành yếu tố quyết định.

Trước xu hướng này, GS, TS Thomas Sim cho rằng, Việt Nam cần nắm bắt ngay bây giờ 6 cơ hội: Trở thành trung tâm đa phương thức thông minh của ASEAN; tăng tốc hội nhập thương mại số quốc gia; xây dựng các khu thương mại tự do và công viên logistics sẵn sàng cho tương lai; dẫn đầu ASEAN về logistics xanh; nắm bắt sự bùng nổ của thương mại điện tử xuyên biên giới và phát triển lực lượng lao động logistics đẳng cấp thế giới. FIATA sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam trong đào tạo và phát triển nhân lực; thúc đẩy tiêu chuẩn số toàn cầu; tăng cường kết nối đa phương thức; phát triển giải pháp logistics xanh; nâng cao hợp tác và tạo thuận lợi thương mại quốc tế.

Để thúc đẩy phát triển ngành dịch vụ logistics, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA) Đào Trọng Khoa kiến nghị: Cần kiện toàn cơ chế điều phối logistics quốc gia (Ủy ban 1899) và thành lập Văn phòng logistics quốc gia. Trong đó, mở rộng phạm vi điều phối của Ủy ban 1899 từ “một cửa quốc gia, ASEAN” sang bao quát toàn bộ logistics và tạo thuận lợi thương mại quốc gia; thành lập Văn phòng logistics quốc gia đặt tại Bộ Công Thương làm đầu mối điều phối chương trình, tổng hợp chính sách, hỗ trợ hoạt động cho Ủy ban, đồng thời là kênh kết nối quan trọng với cộng đồng doanh nghiệp và hiệp hội.

Đưa VLA trở thành thành viên chính thức của Ủy ban 1899 và các nhóm công tác liên quan, bảo đảm tiếng nói của doanh nghiệp logistics được lắng nghe ngay từ khâu xây dựng và triển khai các chương trình, đề án về logistics. Định danh rõ VLA là “đầu mối quốc gia” trong lĩnh vực logistics và cơ chế phối hợp thực thi chiến lược. Tăng cường sự tham gia của VLA trong chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và phát triển hạ tầng logistics. Phát huy vai trò VLA trong tiêu chuẩn hóa, đào tạo nhân lực và đối thoại chính sách...