Cơ hội thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, ngày 8-10-2025, tổ chức xếp hạng quốc tế FTSE Russell đã chính thức công bố nâng hạng TTCK Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp. Việc nâng hạng này đã góp phần nâng vị thế của Việt Nam trên bản đồ thế giới, khẳng định con đường phát triển đúng đắn, năng lực hội nhập ngày càng sâu rộng của Việt Nam vào hệ thống tài chính quốc tế.

Thị trường được nâng hạng sẽ mở ra cơ hội thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài, bổ sung nguồn lực cho phát triển kinh tế. Đây cũng là cơ hội để thay đổi về chất cho TTCK, trong đó có sự thay đổi về cấu trúc cơ sở nhà đầu tư, tăng tỷ trọng nhà đầu tư tổ chức, thúc đẩy phát triển ngành quỹ đầu tư trở nên chuyên nghiệp hơn, tăng trưởng và bền vững.

Ngân hàng là nhóm ngành có giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp cao nhất thị trường. Trong ảnh: Khách hàng giao dịch tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội (MB). Ảnh: PHƯƠNG ANH

Các chuyên gia phân tích tài chính từ Công ty Cổ phần Chứng khoán MB (MBS) cho biết, lũy kế 10 tháng năm 2025, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) phát hành đạt gần 500.400 tỷ đồng, tăng 46,5% so với cùng kỳ. Lãi suất TPDN bình quân gia quyền (phương pháp tính trung bình có trọng số) trong 10 tháng năm 2025 ước đạt 7,1%, cao hơn mức 6,95% của 9 tháng năm 2025. Trong đó, ngân hàng là nhóm ngành có giá trị phát hành TPDN cao nhất với hơn 345.700 tỷ đồng (tăng 42,8% so với cùng kỳ), chiếm tỷ trọng 69%.

Cung ứng đủ vốn cho nền kinh tế

Để bảo đảm cung ứng đủ vốn dài hạn cho nền kinh tế, các giải pháp như khuyến khích các loại hình doanh nghiệp thực hiện chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) gắn với niêm yết trên TTCK, thúc đẩy phát triển thị trường TPDN cần được Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đặc biệt quan tâm, chú trọng. Trao đổi với phóng viên về nội dung này, TS Tô Hoài Nam, Phó chủ tịch Thường trực kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam nhận định: “Việc TTCK nước ta được nâng hạng là một tín hiệu rất đáng mừng, bởi điều đó không chỉ là câu chuyện kỹ thuật của thị trường vốn mà còn khẳng định niềm tin quốc tế đối với sự chuyên nghiệp của thị trường. Đặc biệt là sức hấp dẫn của nền kinh tế Việt Nam, khi chúng ta đang đẩy mạnh thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài nhằm tạo nguồn lực quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng, đổi mới sáng tạo. Có thể thấy, thị trường vốn Việt Nam vẫn lệ thuộc quá lớn vào tín dụng ngân hàng-nguồn vốn thường mang tính phục vụ hoạt động đầu tư ngắn hạn, trung hạn. Trong khi doanh nghiệp đa phần cần có vốn đầu tư dài hạn để phát triển, mở rộng hoạt động sản xuất, kinh doanh. Điều này đã tạo ra áp lực rất lớn lên hệ thống tài chính và kìm hãm sức mạnh của doanh nghiệp”.

Muốn cung ứng đủ vốn trung hạn, dài hạn cho nền kinh tế, TTCK phải thực hiện đúng vai trò của mình là kênh dẫn vốn chủ lực cho sản xuất, kinh doanh. Việc này đặt ra nhu cầu cấp thiết là Nhà nước phải thúc đẩy, hỗ trợ để nhiều doanh nghiệp thực hiện thành công IPO. Thị trường cổ phiếu gắn với IPO thực chất là hướng đi không thể trì hoãn. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều rào cản khi thực thi như: Quy mô của doanh nghiệp còn nhỏ, năng lực quản trị chưa theo chuẩn mực quốc tế, thiếu minh bạch thông tin, chi phí tư vấn về kiểm toán vẫn còn cao...

 “Hiện nay, số lượng doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm tỷ lệ trên 98%. Các doanh nghiệp này là đối tượng cần vốn nhất để đổi mới công nghệ, mở rộng thị trường. Nếu những doanh nghiệp nhỏ và vừa này có thể tham gia được IPO thì chúng ta sẽ giải phóng một nguồn lực cực kỳ lớn cho nền kinh tế. Để làm được điều này cần có cách tiếp cận mới, đó là hoàn thiện khung pháp lý, cơ chế kiểm soát phù hợp với đặc thù của doanh nghiệp nhỏ và vừa, không thể áp dụng các chuẩn mực quá cao ngay từ đầu khiến doanh nghiệp bị đuối sức. Tiếp theo là tăng cường thể chế bảo vệ nhà đầu tư và thiết lập các tổ chức xếp hạng tín nhiệm có uy tín để củng cố niềm tin vào TPDN. Đặc biệt, cần xây dựng các chương trình hỗ trợ chi phí IPO cho doanh nghiệp nhỏ và vừa”, TS Tô Hoài Nam khẳng định.

Tăng cường tính minh bạch của thị trường

Đánh giá về thị trường vốn, PGS, TS Phùng Thanh Quang, Viện Ngân hàng-Tài chính, Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng: Thị trường tài chính Việt Nam hiện phụ thuộc nhiều vào ngân hàng, với khoảng 65-70% lượng vốn được cung ứng qua các ngân hàng thương mại. Trong khi đó, tại các quốc gia phát triển như Mỹ, kênh cung ứng vốn chủ yếu cho nền kinh tế là TTCK, chỉ khoảng 25-30% lượng vốn được cung ứng qua kênh các ngân hàng thương mại. Để TTCK thực hiện đúng vai trò là kênh cung ứng vốn trung hạn và dài hạn chủ lực của nền kinh tế nước ta, cần chú ý những vấn đề: Về cơ chế, chính sách, cần tăng cường tính minh bạch của thị trường để thu hút vốn dài hạn, đặc biệt từ các quỹ đầu tư lớn hoặc các quỹ hưu trí toàn cầu. Cần có lộ trình áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế (IFRS) bắt buộc cho tất cả doanh nghiệp niêm yết. Việc áp dụng chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) có khác biệt với IFRS dẫn tới nhà đầu tư quốc tế chưa thật sự yên tâm khi đầu tư vào thị trường nước ta. Bên cạnh đó, để tăng tính minh bạch, cần phát triển các tổ chức xếp hạng tín nhiệm độc lập, đặt xếp hạng tín nhiệm vào vị trí trung tâm trong chiến lược phát triển thị trường vốn. Ngoài ra, cần có lộ trình nới hạn mức cho các nhà đầu tư nước ngoài, ưu đãi thuế cho đầu tư trung hạn, dài hạn (theo kinh nghiệm của Nhật Bản, Hàn Quốc).

“Về các chủ thể tham gia thị trường, hiện nay, nhà đầu tư cá nhân chiếm 85-90% giao dịch. Do đó dễ tạo biến động mạnh về giá chứng khoán và tâm lý đầu cơ ngắn hạn. Trong khi đó, nhà đầu tư tổ chức-nòng cốt cho thị trường vốn dài hạn vẫn còn ít về số lượng và có quy mô tương đối nhỏ. Để thị trường vốn phát triển lành mạnh cần có cơ chế ưu đãi thuế, phát hành trái phiếu riêng lẻ... nhằm thu hút các nhà đầu tư tổ chức. Bên cạnh đó, một TTCK phát triển không thể chỉ dựa trên cổ phiếu. Thị trường TPDN mới thực sự là “mạch máu vốn dài hạn” của nền kinh tế. Tuy nhiên, quy mô thị trường TPDN ở Việt Nam mới khoảng 15% tổng sản phẩm quốc nội (GDP), thấp hơn nhiều so với mức 35-40% của Thái Lan và Malaysia. Để phát triển thị trường TPDN cần đa dạng hóa các hàng hóa trên thị trường, khuyến khích những sản phẩm như: Trái phiếu chuyển đổi, trái phiếu xanh, trái phiếu cơ sở hạ tầng, trái phiếu có tài sản bảo đảm, quyền chọn trái phiếu...”, PGS, TS Phùng Thanh Quang lưu ý.

Nhìn nhận về bức tranh kinh tế Việt Nam, các chuyên gia MBS đánh giá sự tăng trưởng tích cực, thể hiện qua hoạt động thương mại duy trì đà tăng trưởng ổn định cùng với tín hiệu hồi phục tích cực của ngành sản xuất khi bước vào quý cuối năm. MBS cho rằng nền kinh tế đang bám sát mục tiêu tăng trưởng hướng về 8,4% trong quý IV-2025, đưa GDP cả năm đạt trên 8%.

Với những tín hiệu khả quan từ thị trường, việc tháo gỡ kịp thời những khó khăn từ TTCK, sớm đưa số lượng lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa, đủ điều kiện IPO lên sàn giao dịch sẽ trở thành một động lực mới cho tăng trưởng kinh tế. Qua đó hình thành kênh dẫn vốn dài hạn chủ lực, thúc đẩy phát triển bền vững tại Việt Nam.