Quan hệ hai chiều giữa môi trường và doanh nghiệp
Phóng viên (PV): Theo ông, hoạt động của doanh nghiệp có tác động như thế nào tới môi trường?
Ông Võ Tuấn Nhân: Trước hết, đây là mối quan hệ có tác động qua lại. Hoạt động của doanh nghiệp có tác động tích cực, tiêu cực tới môi trường và ngược lại, môi trường cũng góp phần tạo nên những thuận lợi hay khó khăn trong việc sản xuất của doanh nghiệp. Mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh đều ảnh hưởng đến môi trường. Nếu đòi hỏi hoạt động sản xuất, kinh doanh hoàn toàn không ảnh hưởng đến môi trường thì gần như là không thể. Vấn đề cần quan tâm ở đây là mức độ tác động như thế nào (nguy cơ gây hủy hoại, tàn phá môi trường; khả năng hồi phục của môi trường; sự ảnh hưởng bất lợi so với hiệu quả đem lại…).
Doanh nghiệp có thể có những tác động tích cực tới môi trường. Chẳng hạn như hoạt động xây dựng các công viên vui chơi giải trí, công viên cây xanh, hồ nước nhân tạo, các làng văn hóa du lịch... có thể tạo nên môi trường mới, góp phần cải thiện môi trường. Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp sẽ tạo ra nguồn đóng góp cho ngân sách Nhà nước, là một nguồn tài chính quan trọng cho hoạt động bảo vệ môi trường. Một số lĩnh vực kinh doanh, như hoạt động nhập khẩu và sản xuất thiết bị phục vụ công tác bảo vệ môi trường, có tác động tích cực cho việc giải quyết các vấn đề môi trường. Ví dụ như sự phát triển của công nghệ sinh học và gia tăng thương mại các sản phẩm của nó sẽ góp phần làm giảm áp lực lên khai thác, sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc thiên nhiên. Ngoài ra, việc phát triển ngành công nghiệp tái chế chất thải góp phần cải thiện chất lượng môi trường và giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường do chất thải.
Tuy nhiên, hoạt động của doanh nghiệp cũng để lại nhiều tác động tiêu cực tới môi trường.
Thứ nhất, hoạt động kinh doanh phát triển làm tăng nhu cầu khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Việc khai thác quá mức tài nguyên thiên nhiên để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của hoạt động sản xuất, kinh doanh có thể tạo ra ảnh hưởng bất lợi cho môi trường. Bên cạnh đó, với những dây chuyền công nghệ cũ, việc sử dụng kém hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên là một hệ quả tất yếu.
Thứ hai, lượng chất thải công nghiệp từ hoạt động sản xuất, kinh doanh gây suy thoái, ô nhiễm môi trường xung quanh, ảnh hưởng tới sức khỏe của con người.
Thứ ba, nhập khẩu những sản phẩm hàng hóa không thân thiện với môi trường cũng gây ô nhiễm môi trường.
Loại bỏ công nghệ gây ô nhiễm môi trường
PV: Hiện nay, Việt Nam đã có những chủ trương, chính sách gì nhằm giảm khả năng gây ô nhiễm môi trường từ các doanh nghiệp? Đối với những doanh nghiệp còn sử dụng công nghệ lạc hậu, không thân thiện với môi trường, chúng ta có giải pháp gì để buộc họ phải thay đổi công nghệ?
Ông Võ Tuấn Nhân: Chính phủ Việt Nam đã ký cam kết với quốc tế về tăng cường ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính và đang tích cực xây dựng chương trình tổng thể ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng trưởng xanh. Đây là chương trình mục tiêu quốc gia nhằm giảm các đơn vị sản xuất gây biến đổi môi trường nói chung và phát thải khí nhà kính nói riêng. Chương trình này đang được cộng đồng quốc tế đặc biệt quan tâm, hỗ trợ. Chúng ta sẽ tận dụng sự hợp tác với quốc tế để áp dụng nhiều hơn công nghệ tiên tiến, hiện đại, không gây ô nhiễm môi trường.
Với những doanh nghiệp sử dụng công nghệ lạc hậu, chúng ta có những chính sách kiên quyết như giảm, loại bỏ những công nghệ ấy. Chúng tôi đã thống kê những cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng để đưa vào lộ trình phải thay thế hoặc loại bỏ. Đồng thời, có nhiều chính sách khuyến khích đối với những công nghệ thân thiện với môi trường. Theo quyết định của Chính phủ thì từ nay đến cuối năm 2020, chúng ta sẽ cơ bản loại bỏ hết những cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, phấn đấu làm nhanh hơn, tốt hơn trong lĩnh vực này.
Quy trình sản xuất gạch không nung thân thiện với môi trường hơn gạch nung truyền thống. Ảnh: QUANG DUY
PV: Ông đánh giá như thế nào về mức độ sẵn sàng của các doanh nghiệp Việt Nam với việc chuyển đổi sang công nghệ xanh? Theo lộ trình, đến năm 2020, nước ta cơ bản sẽ loại bỏ tất cả cơ sở gây ô nhiễm nghiêm trọng. Liệu chúng ta có thực hiện được không khi thực tế hiện nay những cơ sở đó còn nhiều, thậm chí có những cơ sở dù đã bị xử lý vẫn gây ô nhiễm?
Ông Võ Tuấn Nhân: Đúng là có giai đoạn các doanh nghiệp chạy theo lợi nhuận mà xem nhẹ yếu tố môi trường. Những doanh nghiệp này sắp tới sẽ phải thay đổi các công nghệ, các quy trình sản xuất và đặc biệt là hệ thống xử lý nước thải, khí thải và rác thải để bảo vệ môi trường. Đối với những doanh nghiệp mới thành lập, chúng tôi đã tăng cường đánh giá tác động môi trường. Trong đánh giá tác động môi trường có tiêu chí đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đối với sản xuất đời sống. Nếu doanh nghiệp không đáp ứng được tiêu chí đó, chúng tôi sẽ cho ngừng hoạt động. Do vậy, tới đây, những doanh nghiệp mới đầu tư cần có ý thức, trách nhiệm hơn trong việc bảo vệ môi trường. Người tiêu dùng hiện nay cũng ủng hộ và ưu tiên dùng những sản phẩm thân thiện, tẩy chay các sản phẩm độc hại, gây ô nhiễm môi trường.
Hiện nay, Chính phủ đang quyết tâm, muộn nhất là đến năm 2020, những doanh nghiệp gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng phải thay đổi công nghệ lạc hậu. Để đạt được mục tiêu đó, các địa phương phải thường xuyên rà soát, xử lý nghiêm với những cơ sở gây ô nhiễm môi trường để làm sao phấn đấu đến năm 2020, chúng ta không còn các cơ sở như vậy.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
LA DUY (thực hiện)