Công khai, minh bạch để siết chặt kỷ luật tài chính

QĐND - Chiều 10-6, Quốc hội tiến hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn đầu tiên tại Kỳ họp thứ 7 với sự điều hành của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng. Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng là thành viên Chính phủ đầu tiên “đăng đàn”. Lần đầu tiên trả lời chất vấn trước Quốc hội, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho rằng, một trong những bài học quan trọng ông rút ra được là phải tăng cường tính công khai, minh bạch trong công tác tài chính.

Trong nợ công có “đảo nợ”

Lâu nay, nợ công luôn là vấn đề được cử tri và nhân dân cả nước quan tâm. Thậm chí, trong dư luận xã hội cũng xuất hiện những nghi ngại về an toàn nợ công và khả năng trả nợ quốc gia. Những nghi ngại ấy đã được đại biểu Lê Thị Công (Bà Rịa-Vũng Tàu) chuyển tới Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng.

Đại biểu Lê Thị Công nói, theo kế hoạch năm 2014 được Thủ tướng Chính phủ ký ban hành, số chi trả nợ công lên đến 208.883 tỷ đồng, chiếm gần 21% tổng chi, tương ứng 26,7% tổng thu cân đối ngân sách theo dự toán năm 2014. Trong khi đó, số chi thường xuyên dự toán năm 2014 lên đến 704.400 tỷ đồng, xấp xỉ 90% tổng thu cân đối dự toán. Phần còn lại 10%, tương đương 78.000 tỷ đồng, làm sao đủ trả nợ, chưa kể còn phải dành 163.000 tỷ đồng chi cho đầu tư phát triển? Từ đó, đại biểu chất vấn: Nợ công có thực sự an toàn như báo cáo của Bộ Tài chính hay không?

Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng thừa nhận, con số nợ công tuyệt đối những năm gần đây đúng là có tăng lên. Tuy nhiên, để biết rằng nợ công của một quốc gia có nằm trong giới hạn an toàn hay không phải tính đến nhiều yếu tố, trong đó có tỷ lệ nợ công/GDP, cơ cấu nợ công và khả năng trả nợ.

Về tỷ lệ nợ công/GDP, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng nói, con số này không thay đổi nhiều qua các năm. Cụ thể, năm 2010 là 51,7%, năm 2011 là 50,1%, năm 2012 là 50,8% và năm 2013 là 53%. Tất cả những năm này đều nằm trong ngưỡng Quốc hội cho phép là 65%. Riêng nợ Chính phủ hiện nay là 41,5%, cũng thấp hơn mức Quốc hội cho phép là 55%.

Xét về khả năng trả nợ, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, trong cơ cấu nợ công hiện nay có hơn 50% là nợ nước ngoài, ODA lãi suất thấp với thời hạn còn lại để trả nợ kéo dài từ 14 đến 15 năm. Còn lại, gần 50% là nguồn huy động trong nước thông qua trái phiếu Chính phủ và các khoản vay khác, do khó khăn nên thời hạn huy động ngắn. Theo tính toán, khoảng 30% trong số huy động trong nước có thời gian phải trả từ 1 đến 3 năm. Đây là vấn đề đáng lưu tâm và Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ để tái cơ cấu nợ công.

Theo người đứng đầu ngành tài chính, đến cuối năm 2013, tỷ lệ trả nợ trên tổng thu ngân sách nếu tính tổng số thì vượt ngưỡng 25%. Nhưng phân tích sâu thì trong số đó bao gồm cả những khoản vay “đảo nợ”. Những khoản vay “đảo nợ” (vay nợ mới để trả nợ cũ-PV) về bản chất không làm phát sinh nghĩa vụ nợ. Nếu không tính khoản vay “đảo nợ” này, tính đến cuối năm 2013, tỷ lệ trả nợ trên tổng thu ngân sách Nhà nước chỉ nằm trong khoảng 20 đến 21%, nằm dưới mức 25%. Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng nói, đây là vấn đề đặt ra trong việc điều hành ngân sách thời gian tới, khi huy động nguồn lực thì phải tính toán dài hơi hơn…

Trả lời câu hỏi của đại biểu Huỳnh Nghĩa (Đà Nẵng), Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng khẳng định, theo quy định của Luật Quản lý nợ công, các khoản nợ Chính phủ, nợ do Chính phủ bảo lãnh và nợ của chính quyền địa phương đều được tính là nợ công. Do vậy, các khoản nợ công hiện nay đã bao gồm cả nợ của doanh nghiệp do Chính phủ bảo lãnh.

Toàn cảnh phiên chất vấn và trả lời chất vấn chiều 10-6. Ảnh: TTXVN

Tăng thu ngân sách là thành tích hay thiếu sót?

Tại Kỳ họp thứ 6, Chính phủ đã báo cáo Quốc hội về thu ngân sách Nhà nước năm 2013 rằng khả năng bị hụt thu ngân sách khoảng 25,2 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, kết quả cuối cùng lại vượt thu 6000 tỷ đồng so với dự toán và tăng 31,2 nghìn tỷ đồng so với báo cáo trước Quốc hội. Đây là vấn đề được các đại biểu đề cập tới nhiều tại những phiên thảo luận về các báo cáo của Chính phủ tại kỳ họp này. Tại phiên chất vấn, đại biểu Lê Như Tiến (Quảng Trị) nêu lại vấn đề này và đặt câu hỏi: Vượt thu ngân sách năm 2013 cuối cùng là thành tích hay là thiếu sót?

Giải trình về khoản tăng thu, Bộ trưởng Bộ Tài chính nói, tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội đã thông qua một loạt nghị quyết để bảo đảm cân đối ngân sách năm 2013 và Chính phủ đã tổ chức thực hiện các nghị quyết này.

Cụ thể, Chính phủ đã dự kiến thu từ 6000 đến 9000 tỷ đồng cổ tức của doanh nghiệp Nhà nước năm 2013. Thực tế, ngân sách năm 2013 đã thu được thêm 6000 tỷ đồng từ khoản này.

Chính phủ cũng thực hiện thu thêm phần lợi nhuận sau thuế của các tập đoàn kinh tế, các tổng công ty nhà nước được 23.000 tỷ đồng.

Ngoài ra, Chính phủ cũng tiến hành thu các khoản phát sinh như chênh lệch trái phiếu Chính phủ là 1000 tỷ đồng, phạt vi phạm hành chính về an toàn giao thông của 6 tháng cuối năm theo Luật Xử lý vi phạm hành chính hơn 2.700 tỷ đồng.

Cuối năm 2013, ngành tài chính đã phối hợp với các ngành, địa phương tập trung thanh tra, kiểm tra chống thất thu thuế và thu hồi nợ đọng. Qua kiểm tra 64.700 doanh nghiệp, các cơ quan thuế đã quyết định thu thêm 13.600 tỷ đồng và đến cuối năm 2013 đã thu được 9.700 tỷ đồng. Các cơ quan hải quan cũng thanh tra 2.300 doanh nghiệp sau thông quan và thu thêm được 1.600 tỷ đồng.

Cũng trong 6 tháng cuối năm 2013, ngành tài chính đã kiểm tra việc hoàn thuế giá trị gia tăng của các tỉnh Tây Nguyên và Tây Nam Bộ. Kết quả, bình quân mỗi tháng, khu vực Tây Nguyên giảm hoàn thuế giá trị gia tăng khoảng 90 tỷ đồng, khu vực Tây Nam Bộ giảm hoàn thuế giá trị gia tăng được hơn 100 tỷ đồng. Giải pháp này vừa chống thất thu, thất thoát thuế, vừa chống hành vi lợi dụng kẽ hở để trục lợi từ việc hoàn thuế giá trị gia tăng.

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cũng thừa nhận thiếu sót trong công tác dự báo khả năng thu ngân sách Nhà nước và nói rằng sẽ tiến hành những giải pháp để nâng cao năng lực của cán bộ làm công tác phân tích, dự báo.

Yêu cầu không hạch toán bể bơi, sân ten-nít vào giá điện

Một trong những vấn đề gây xôn xao dư luận trong thời gian qua là Thanh tra Chính phủ chỉ ra sai phạm của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) trong việc đưa chi phí quản lý, vận hành nhà ở, biệt thự liền kề, chung cư cao tầng có bể bơi, sân ten-nít vào giá điện. Đại biểu Lê Thị Nga (Thái Nguyên) nêu vấn đề này với Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng và Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng với mong muốn nhận được thời hạn cụ thể để xử lý rốt ráo vấn đề.

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, ngày 22-5 vừa qua, Bộ Tài chính đã phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng báo cáo Thủ tướng về vấn đề này.

Theo đó, liên bộ đã đề nghị hướng dẫn EVN đưa vào chi phí sản xuất, kinh doanh điện đối với các khoản chi phí khấu hao nhà khách chuyên gia, nhà quản lý vận hành và sửa chữa điện, nhà ở trực tiếp cho người lao động tại các nhà máy thủy điện. Nếu nhà ở trực tiếp cho người lao động có thu tiền thuê nhà thì số tiền thu được ấy sẽ phải hạch toán để giảm chi phí giá thành điện.

Với các khoản chi phí khấu hao của nhà đơn lập, nhà song lập, nhà liền kề, chung cư cao tầng và công trình khác mà EVN cho các hộ gia đình cán bộ công nhân viên làm việc tại nhà máy điện thuê sử dụng, EVN không được hạch toán vào chi phí sản xuất kinh doanh của điện. EVN phải xác định đơn giá cho thuê nhà theo đúng quy định, nguyên tắc, bảo đảm phù hợp với chi phí khấu hao để thu hồi vốn.

Với các khoản chi phí đầu tư công trình phục vụ cho mục đích phúc lợi như nhà trẻ, bể bơi, sân ten-nít, EVN và đơn vị thành viên phải sử dụng quỹ phúc lợi hoặc có nguồn tài trợ hợp pháp khác để xử lý chi phí đầu tư các công trình này, không được tính khấu hao để đưa vào giá thành của điện.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng trả lời bổ sung rằng, Thanh tra Chính phủ đã kết luận với 6 dự án điện và chỉ có Nhà máy Nhiệt điện Ô Môn 1 có xây dựng bể bơi và biệt thự để phục vụ các chuyên gia Nhật Bản, bởi đây là dự án sử dụng vốn vay ưu đãi của Chính phủ Nhật Bản, lại bố trí ở địa bàn xa trung tâm TP Cần Thơ. Khi hết thời gian xây dựng và bảo hành, các công trình này sẽ được chuyển giao cho phía Việt Nam. Với các công trình khác, cũng chỉ có Nhà máy Nhiệt điện Phú Mỹ 1 hạch toán mỗi năm từ 1 đến 3 tỷ đồng vào giá thành điện trên tổng số chi phí điện hàng nghìn tỷ đồng. Các nhà máy còn lại chưa tính vào giá điện khoản khấu hao các công trình này.

Ngoài các vấn đề nổi cộm nêu trên, trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn đầu tiên của Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XIII, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cũng trả lời nhiều câu hỏi liên quan tới việc đầu tư vốn cho lĩnh vực nông nghiệp, nông dân, nông thôn; quản lý giá thuốc chữa bệnh; bình ổn giá các mặt hàng thiết yếu; quản lý giá xăng; đầu tư xây dựng cơ bản; cổ phần hóa và tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước… với sự trợ giúp từ Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh, Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng. Xuyên suốt những vấn đề này, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho rằng, một trong những “bài học” quan trọng ông rút ra được là phải tăng cường tính công khai, minh bạch trong công tác tài chính.

Ngày 11-6, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng sẽ tiếp tục trả lời chất vấn trong khoảng một tiếng đồng hồ, trước khi “nhường” vị trí cho Bộ trưởng Phạm Vũ Luận và Bộ trưởng Hà Hùng Cường. Tuy “thiếu vắng” một số vị “tư lệnh” đang quản hạt những lĩnh vực nảy sinh nhiều vấn đề “nóng” trong xã hội thời gian gần đây, nhưng các phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp Quốc hội này vẫn hứa hẹn hấp dẫn với nhiều vấn đề được dư luận quan tâm.

NGUYỄN CHIẾN THẮNG