Công khai đi liền với xử lý

Nợ đọng nhiều ở nhóm nghề lao động nặng nhọc, độc hại

BHXH Việt Nam cho biết, tính đến ngày 31-12-2016, tổng số tiền nợ bảo hiểm của BHXH các tỉnh, thành phố là 7.580 tỷ đồng, bằng 3,22% kế hoạch thu. Trong đó, nợ BHXH là 6.551,7 tỷ đồng, nợ bảo hiểm thất nghiệp là 323,2 tỷ đồng và nợ bảo hiểm y tế là 705,3 tỷ đồng. Đáng chú ý, người lao động tại các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây dựng, xây lắp và may mặc là những ngành nghề nặng nhọc, độc hại lại bị nợ nhiều. Cụ thể, theo tài liệu do Ban Thu, BHXH Việt Nam cung cấp, tính đến hết tháng 3-2017, Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây lắp Sông Đà nợ tiền bảo hiểm của người lao động trong 19 tháng, với số tiền hơn 7,2 tỷ đồng; Công ty Cổ phần Xây dựng hạ tầng Sông Đà nợ 26 tháng tiền bảo hiểm của người lao động, số tiền là hơn 6,3 tỷ đồng; đặc biệt, Nhà máy Dệt kim Haprosimex nợ 61 tháng tiền bảo hiểm, số tiền hơn 9,8 tỷ đồng…

Ông Doãn Mậu Diệp, Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, chỉ ra rằng: Nguyên nhân vẫn là do chủ sử dụng lao động cố tình không đóng. Ngoài ra còn do công tác quản lý lao động chưa chặt chẽ, việc kê khai tăng giảm lao động của doanh nghiệp thực hiện không nghiêm túc. Tiếp đến, lực lượng thanh tra lao động còn mỏng; chế tài xử phạt còn khá nhẹ, chưa đủ sức răn đe; thông tin về đóng BHXH chưa được phổ biến cho người lao động. Hiện nay, thông tin đóng, nợ đóng vẫn chỉ có cơ quan BHXH Việt Nam và các doanh nghiệp, chủ sử dụng lao động biết, còn người lao động không hề biết mình đóng hay chưa đóng dù mình có hợp đồng lao động.

Còn ông Phạm Lương Sơn, Phó tổng giám đốc BHXH Việt Nam, cho biết: Tình trạng nợ tiền bảo hiểm diễn ra ở tất cả các tỉnh, thành phố, ở rất nhiều doanh nghiệp thuộc các loại hình kinh tế ngoài quốc doanh, có vốn đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp nhà nước. Thời gian qua, việc triển khai quy chế phối hợp hoạt động với cơ quan thuế đã phát huy hiệu quả tích cực trong việc phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm cũng như giảm nợ đọng… Tuy nhiên, thông tin được chia sẻ, cung cấp giữa hai bên đôi lúc chưa kịp thời và thiếu chính xác. Thực tế, nhiều doanh nghiệp đã bỏ trốn, mất tích rất lâu hoặc đã giải thể, phá sản, không còn hoạt động nhưng vẫn để tình trạng đang hoạt động; địa chỉ thay đổi chưa được cập nhật; số liệu còn chênh lệch so với thực tế... đã gây khó khăn trong quá trình tổ chức kiểm tra, khai thác lao động và công tác thống kê báo cáo.

Phối hợp chặt chẽ, xử lý nghiêm minh

Ông Phạm Lương Sơn cho biết: “Năm 2016, tỷ lệ nợ tiền bảo hiểm đã giảm xuống còn 3,22% so với số phải thu (số nợ cùng kỳ năm 2015 là 9.920 tỷ đồng, chiếm 4,88% so với số phải thu). Tuy nhiên, trước tình trạng nợ đọng tiền bảo hiểm như trên, đồng thời thực hiện sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, từ năm 2017, BHXH Việt Nam sẽ công bố, công khai danh sách các đơn vị, doanh nghiệp nợ đóng và đặc biệt là nợ đóng kéo dài trên các phương tiện thông tin đại chúng”.

Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, ông Nguyễn Trí Đại, Trưởng ban Thu, BHXH Việt Nam, cho biết: Trước đó, BHXH Việt Nam cũng đã lập danh sách và có thông tin về các doanh nghiệp, đơn vị nợ tiền bảo hiểm kéo dài. Tuy nhiên, thông tin đó vẫn còn ở mức hạn chế do một phần nể nang, ngại làm ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp.

“Việc công khai thông tin có mang lại một số kết quả tích cực, nhưng việc truy thu nợ vẫn gặp không ít khó khăn. Nguyên nhân chủ yếu vẫn là việc có nhiều quy định của Bộ luật Lao động không có chế tài đối với hành vi vi phạm, hoặc mức xử phạt quá thấp, không đủ sức răn đe. Chính vì thế, nhiều doanh nghiệp trốn tránh, không tiếp các đoàn thanh, kiểm tra; tiến hành giao kết nhiều loại hợp đồng dưới tên gọi hợp đồng cộng tác viên, hợp đồng khoán nhằm trốn tránh nghĩa vụ trích nộp tiền bảo hiểm; đóng bảo hiểm không đúng với chức danh công việc trong thang bảng lương đã xây dựng thỏa thuận với người lao động; một số doanh nghiệp không tham gia BHXH cho lao động là người nước ngoài”-ông Nguyễn Trí Đại phân tích.

Trước thực trạng trên, nhiều bộ, ngành liên quan đã thực hiện việc sửa lại chế tài xử phạt đối với việc trốn đóng, nợ đóng, chậm đóng bảo hiểm cho người lao động. Nếu nợ đóng, chậm đóng thì xử phạt hành chính sẽ cao lên. Ngoài ra, với hành vi trốn đóng bảo hiểm thì Bộ luật Hình sự sửa đổi sẽ đưa vào chế tài để xử phạt và thậm chí có thể xử tù đến 7 năm.

Ông Nguyễn Trí Đại hy vọng rằng, tới đây, việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với từng hành vi nợ đóng, chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm theo quy định của Bộ luật Hình sự sửa đổi năm 2015 có hiệu lực sẽ đủ sức răn đe đối với chủ sử dụng lao động. Đồng thời, ông Đại cũng mong muốn sau khi công khai thông tin về các doanh nghiệp nợ tiền bảo hiểm, thanh tra các cấp, các ngành và chính quyền địa phương phối hợp chặt chẽ với BHXH Việt Nam để truy thu nợ bảo hiểm có hiệu quả, xử lý nghiêm những trường hợp cố tình chây ỳ, vi phạm.

Doanh nghiệp, đơn vị nợ tiền bảo hiểm của người lao động làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động; vi phạm các quy định pháp luật của Nhà nước. Song, do nhiều nguyên nhân, vướng mắc mà ít trường hợp chủ sử dụng lao động bị xử lý một cách thích đáng. Để bảo đảm quyền lợi của người lao động, tính nghiêm minh của pháp luật, các ngành chức năng cần phải phối hợp chặt chẽ và thống nhất biện pháp xử lý, xử phạt.

HOÀI AN