Tại tọa đàm, các chuyên gia kinh tế nhận định, dệt may là một trong nhiều ngành hàng xuất khẩu được kỳ vọng sẽ “thay da đổi thịt” nếu tận dụng được cơ hội thị trường, chuỗi giá trị... khi EVFTA chính thức có hiệu lực.

Tuy nhiên, một vấn đề đặt ra tại tọa đàm là làm sao để dệt may Việt Nam tận dụng được ưu đãi thuế quan vào thị trường châu Âu, khi mà các tiêu chuẩn về quy tắc xuất xứ cao của hiệp định đang được cho là thách thức lớn với các doanh nghiệp ngành dệt may của chúng ta, vốn đã quen gia công là chính. Theo nhận định của các chuyên gia, nếu không đặt ra một chiến lược tốt, dệt may Việt Nam sẽ khó tiếp cận thị trường EU.

Các chuyên gia kinh tế tại tọa đàm. 

Cơ hội cho ngành dệt may Việt Nam

Đánh giá về những tiềm năng của thị trường EU đối với ngành dệt may Việt Nam, bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và hội nhập cho biết: EU là thị trường cực kỳ lớn và vô cùng hấp dẫn cho ngành dệt may. Năm 2018, dệt may Việt Nam xuất khẩu sang châu Âu 5,6 tỉ USD. Đó là con số rất lớn song cũng chỉ chiếm 2,02% tổng lượng nhập khẩu hàng dệt may của châu Âu mà thôi. Điều đó cho thấy dư địa của thị trường châu Âu là rất lớn.  

Ông Lương Hoàng Thái, Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) nhận định, EVFTA là cơ hội cho ngành dệt may nước ta. Bởi vì, thuế quan đối với tất cả các mặt hàng dệt may đều giảm về 0%, trong đó 77% về 0% ngay khi Hiệp định có hiệu lực. Trong khi đó, EU là thị trường đứng đầu thế giới về nhập khẩu hàng dệt may và EU cũng là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của hàng dệt may Việt Nam. Tuy nhiên, ông Lương Hoàng Thái cho rằng EVFTA sẽ đặt ra những thách thức cho ngành dệt may Việt Nam với những yêu cầu mạnh mẽ về cải cách.  

“EU là một thị trường tạm gọi là “khó tính”, đòi hỏi một nước khi xây dựng quan hệ thương mại tự do thì không chỉ nhìn vào những khía cạnh thương mại thuần túy, mà lớn hơn là việc cải cách kinh tế của nước đó, nước đó cần chứng minh được quyết tâm cải cách mạnh mẽ để vươn lên”, ông Lương Hoàng Thái nhận định. 

Theo đó, trước đây, chúng ta dựa nhiều vào dệt may để tạo công ăn việc làm và phát triển nhanh nhưng lại chỉ theo “bề rộng”. Trong khi đó, cạnh tranh ngày càng lớn trên quy mô toàn cầu, nhà đầu tư có thể chuyển dịch từ nước này sang nước khác, do đó, “cần thành lập được các chuỗi cung ứng bền vững để vượt qua được thách thức đối với ngành dệt may ở mức độ cao hơn".

Thách thức từ nguồn cung thiếu hụt

Còn ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt May Việt Nam cho rằng, một trong những thách thức khi tận dụng cơ hội từ EVFTA là ngành dệt may đang gặp phải nút thắt về nguồn cung thiếu hụt, tức phải đáp ứng quy tắc xuất xứ trong hiệp định thương mại tự do này. Theo đó, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho rằng, vấn đề lớn nhất đối với ngành dệt may là khâu nhuộm hoàn tất, EU đặt ra yêu cầu xuất xứ từ vải. Do đó, để tận dụng được các cơ hội từ EVFTA, ông Vũ Đức Giang cho rằng, Chính phủ, địa phương cần phải hoạch định chiến lược phát triển các khu công nghiệp, tập trung vào giải quyết vấn đề nguồn cung đang thiếu hụt, hình thành nên chuỗi cung ứng toàn cầu… để từ đó đáp ứng yêu cầu của hiệp định.

Ngành dệt may gặp khó khăn khi nguồn cung thiếu hụt. Ảnh minh họa.

Ngoài ra, theo ông ông Vũ Đức Giang, dệt may có sự cạnh tranh cực kỳ khắc nghiệt, trong đó có vấn đề liên quan giá sản phẩm. “Dệt may Việt Nam đang đứng thứ ba sau Trung Quốc, Ấn Độ, nhưng một số nước đang bám đuổi sát sao phía sau. “Nếu Việt Nam không đặt ra một chiến lược tốt, thì sẽ khó tiếp cận thị trường 28 nước EU”, ông Vũ Đức Giang nhận định. 

Do đó, ông Vũ Đức Giang cho rằng, để tận dụng được cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do, Đảng, nhà nước, Chính phủ, địa phương cần hoạch định chiến lược phát triển các khu công nghiệp nhằm phát triển phần cung thiếu hụt. Đặc biệt với EU, dệt may Việt Nam phải đáp ứng quy tắc xuất xứ từ vải.

Ông Vũ Đức Giang cho biết thêm, trước đây đầu tư nước ngoài vào dệt may không có lực hút, nhưng 3 năm nay, hàng loạt doanh nghiệp lớn từ Mỹ, châu Âu đã vào nhiều. “Mới đây, 1 tập đoàn Đức đã đầu tư dự án kéo sợi len lông cừu lớn vào ngay trung tâm Đà Lạt; hay tập đoàn Israel, Mỹ đầu tư vào dệt ở Bình Định, nhuộm ở Nam Định... Điều này cho thấy rằng, đang có một làn sóng đầu tư FDI vào nguyên phụ liệu dệt may", ông Giang nói.

Nói thêm về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Thu Trang cho rằng, vấn đề nguồn cung nguyên phụ liệu ngành dệt may là thách thức không chỉ cho ngành dệt may mà là thách thức cho việc tận dụng các cơ hội; nếu không bảo đảm quy tắc xuất xứ thì hàng hóa Việt Nam không được ưu đãi. “Dù đã có nhiều nỗ lực, nhưng khoảng 90% nguyên phụ liệu của ta đang nhập khẩu từ các nguồn không phải là thành viên của hiệp định và không được ưu đãi cộng gộp trong hiệp định”, bà Nguyễn Thị Thu Trang chia sẻ.

Bà Trang cho rằng, dệt may không được đánh giá là ngành hưởng lợi nhất trong tăng trưởng sản lượng hay tăng trưởng xuất khẩu sang EU, nhưng đây là ngành hưởng lợi nhất từ phát triển chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu. Những yêu cầu cao về quy tắc xuất xứ trong EVFTA cũng như trong nhiều hiệp định khác chính là động cơ để thu hút đầu tư trong nước và nước ngoài vào ngành dệt và dệt nhuộm ở Việt Nam – ngành đang “thắt ngưỡng” trong nguồn cung nguyên liệu.

“Tôi hy vọng với động lực lực tạo ra từ EVFTA hay các hiệp định khác, tương lai đầu tư cho dệt nhuộm của Việt Nam sẽ tốt hơn, đáp ứng nguồn cung cho hàng dệt may Việt Nam”, bà Nguyễn Thị Thu Trang nhận định và cho rằng, để nâng cao giá trị trong "đường cong" chuỗi giá trị của sản phẩm dệt may, bên cạnh việc thúc đẩy đầu tư vào dệt, nhuộm thì cần phải chú trọng vào thiết kế và các công đoạn khác.

Bài, ảnh: PHƯƠNG HẰNG