Trình bày tờ trình dự án luật, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, dự thảo luật bổ sung quy định về đấu thầu trong nước, đấu thầu quốc tế để thúc đẩy chuyển giao công nghệ, tiếp cận công nghệ tiên tiến nước ngoài trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. 

Theo đó, dự thảo luật quy định rõ đối với dự án khoa học, công nghệ áp dụng lựa chọn nhà đầu tư quốc tế, thì nhà đầu tư nước ngoài phải liên danh với nhà đầu tư trong nước để tham gia thầu. Nhà đầu tư nước ngoài có cam kết chuyển giao công nghệ cho nhà đầu tư trong nước được hưởng ưu đãi khi đánh giá hồ sơ dự thầu.

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: TRỌNG HẢI

Đối với gói thầu của dự án thuộc lĩnh vực phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia tổ chức đấu thầu trong nước, nhà thầu trong nước được liên danh với nhà thầu nước ngoài hoặc sử dụng nhà thầu phụ là nhà thầu nước ngoài để tham dự thầu. Nhà thầu trong nước phải là thành viên đứng đầu liên danh.

Dự thảo luật bổ sung nguyên tắc cho phép chủ đầu tư, người có thẩm quyền căn cứ quy mô, tính chất, điều kiện thực tế của gói thầu để lựa chọn áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu phù hợp (đấu thầu, chỉ định thầu hoặc các hình thức khác theo quy định của luật), trên cơ sở bảo đảm chất lượng, tiến độ, hiệu quả và trách nhiệm giải trình; mở rộng hình thức chỉ định thầu, lựa chọn nhà thầu và nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày tờ trình về dự án luật. Ảnh: TRỌNG HẢI 

Bên cạnh đó, bổ sung, mở rộng các trường hợp áp dụng hình thức chỉ định thầu, chỉ định nhà đầu tư và lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt đối với gói thầu, dự án cần bảo đảm lợi ích quốc gia hoặc có yêu cầu đặc thù về nghiên cứu, ứng dụng và phát triển khoa học, công nghệ, đáp ứng yêu cầu đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án lớn, quan trọng, cấp bách.

Các quy định về nâng cao chất lượng, hiệu quả của hoạt động đấu thầu triển khai theo hướng bổ sung quy định chỉ định thầu kèm theo điều kiện về tỷ lệ tiết kiệm, để đảm bảo lựa chọn nhà thầu đáp ứng yêu cầu về chất lượng, chi phí, rút ngắn thời gian đấu thầu. Cho phép chủ đầu tư được loại bỏ hoặc đánh giá đáp ứng hồ sơ dự thầu gói thầu xây lắp trong trường hợp nhà thầu chào giá dự thầu thấp bất thường, để khắc phục tình trạng bỏ thầu giá thấp dẫn đến không đảm bảo chất lượng, hiệu quả thực hiện gói thầu, dự án. Bổ sung quy định về kiểm tra, giám sát hoạt động đấu thầu để nâng cao trách nhiệm của người có thẩm quyền; phòng, chống tiêu cực, tham nhũng trong đấu thầu.

Dự thảo luật cũng cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian trong đấu thầu. Đồng thời, sửa đổi quy định về chỉ định thầu, chào hàng cạnh tranh theo hướng Luật chỉ quy định nguyên tắc và giao Chính phủ quy định chi tiết, nhằm tạo cơ chế linh hoạt, chủ động, đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án lớn, quan trọng, cấp bách.

 Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra dự án luật. Ảnh: TRỌNG HẢI

Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) cũng sửa đổi, bổ sung quy định về chính sách hỗ trợ, ưu đãi, bảo đảm của Nhà nước đối với dự án PPP theo hướng: Cho phép áp dụng hợp đồng BOT đối với dự án nâng cấp, mở rộng công trình; bổ sung trường hợp chấm dứt hợp đồng trước thời hạn đối với dự án PPP khoa học, công nghệ có doanh thu thực tế thấp hơn 50% so với doanh thu dự kiến. Sửa đổi cơ chế chia sẻ phần giảm doanh thu theo hướng giao Chính phủ quy định chi tiết tỷ lệ chia sẻ, để bảo đảm linh hoạt, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội trong từng thời kỳ.

Thẩm tra dự án luật này, theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi, cơ quan thẩm tra cho rằng, quy định của dự thảo Luật cho phép chủ đầu tư, người có thẩm quyền căn cứ quy mô, tính chất, điều kiện thực tế của gói thầu, dự án để áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư, có thể tạo điều kiện rút ngắn thời gian hơn cho các đơn vị sử dụng ngân sách. 

Tuy nhiên, quy định này dễ dẫn đến phát sinh cơ chế xin-cho, trục lợi chính sách, giao thầu, chỉ định thầu trong phạm vi hẹp cho một số doanh nghiệp hoặc cho doanh nghiệp thân hữu, dẫn đến doanh nghiệp vừa và nhỏ khó có điều kiện tiếp cận việc mua sắm công, tham gia các dự án đầu tư công. Vì vậy, đề nghị Chính phủ đánh giá kỹ tác động chính sách, báo cáo rõ về cơ sở chính trị, cơ sở thực tiễn để Quốc hội xem xét, quyết định.

Bên cạnh đó, Chính phủ đề nghị bỏ quy định cấm áp dụng hợp đồng thu phí trực tiếp từ người sử dụng đối với các dự án PPP và không yêu cầu phải bảo đảm quyền lựa chọn của người sử dụng dịch vụ đối với trường hợp cải tạo, nâng cấp, mở rộng, hiện đại hóa, vận hành hệ thống cơ sở hạ tầng đường bộ cao tốc sẵn có hoặc đường bộ đang khai thác được cải tạo, nâng cấp thành đường cao tốc. Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đề nghị cân nhắc kỹ đề xuất này, bổ sung đánh giá tác động đầy đủ và quy định trong dự thảo Luật, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.

MẠNH HƯNG

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Chính trị xem các tin, bài liên quan.