Bệnh do liên cầu Streptococcus suis lây truyền từ lợn sang người

QĐND Online - Khi dịch bệnh do liên cầu khuẩn ở lợn đang xảy ra ở nhiều địa phương miền Trung thì ở người cũng xuất hiện một số bệnh nhân mắc bệnh có nguồn gốc từ lợn đang được điều trị tại Viện các bệnh truyền nhiễm và nhiệt đới quốc gia. Để giúp bạn đọc hiểu thêm về bệnh, chúng tôi xin được cung cấp một số thông tin liên quan đến căn bệnh nguy hiểm này.

Sự lây truyền của liên cầu khuẩn Streptococcus suis

Liên cầu Streptococcus suis (S. suis ) là một tác nhân gây bệnh quan trọng ở lợn. Những người suy giảm miễn dịch hoặc đã bị cắt lách có nguy cơ mắc bệnh cao. S. suis đôi khi cũng được phát hiện ở các loài động vật khác ngoài lợn như: ngựa, chó, mèo, thậm chí cả ở chim. Có tối thiểu 35 týp huyết thanh streptococcus suis khác nhau đã được phát hiện. Hầu hết bệnh do S. suis ở lợn và ở người là do S. suis týp huyết thanh 2 gây ra. Gần đây típ huyết thanh 14 cũng đã được phân lập ở một số trường hợp. Nguy cơ mắc bệnh cao gặp ở những người có tiếp xúc trực tiếp hoặc tiếp xúc gần với lợn hoặc các sản phẩm tươi sống từ lợn nhiễm khuẩn như thợ giết mổ lợn, công nhân lò mổ, người bán hàng thịt, người chế biến thịt tươi..v..v..

Vi khuẩn Streptococcus suis trú ngụ ở lỗ mũi và amiđan của lợn. Bệnh lây truyền trong đàn lợn chủ yếu qua đường hô hấp, nhưng vi khuẩn cũng có thể xâm nhập qua các vết thương, các vết trầy xước để gây bệnh. Dịch bệnh ở lợn thường bùng phát khi có các yếu tố thuận lợi như chuồng trại quá trật trội, đàn lợn quá đông, thiếu thông khí hoặc khi lợn cai sữa. Tình trạng lợn lành mang mầm bệnh không có bất cứ triệu chứng gì có thể là nguyên nhân gây lây lan dịch bệnh thầm lặng và nguy hiểm.

Những người có tiếp xúc trực tiếp hoặc tiếp xúc gần với lợn hoặc các sản phẩm tươi sống từ lợn bị bệnh có nguy cơ cao mắc bệnh. Vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể người chủ yếu qua các vết thương hở gây rách da dù là nhỏ, hoặc các vết trầy xước da. Quá trình lây truyền xảy ra trong khi giết mổ lợn, bán thịt lợn phải sờ mó, cầm nắm vào thịt tươi, hoặc chế biến các sản phẩm thịt lợn tươi sống bị nhiễm bệnh mà không có phương tiện phòng hộ như găng tay vv. Một phương thức lây truyền khác cũng có thể xảy ra thông qua việc hít phải những hạt nước bọt hoặc các hạt khí dung sinh học li ti (aerosols) có chứa vi khuẩn bắn ra từ động vật nhiễm bệnh, tuy nhiên phương thức này chưa được ghi nhận gây bệnh ở người.

Sự nguy hiểm của Streptococcus suis

Nhiễm Streptococcus suis có thể gây ra những bệnh rất nặng và nguy hiểm đến tính mạng bệnh nhân, hay gặp nhất là gây viêm màng não, nhiễm khuẩn máu, viêm màng trong tim, một số trường hợp tiến triển tối cấp rất nhanh dẫn đến sốc nhiễm độc khuẩn gây suy đa phủ tạng và tử vong mà không kịp điều trị gì. Một số trường hợp sau khi khỏi bệnh cấp tính có di chứng lâu dài như điếc không hồi phục, mất thăng bằng...

Trong tháng 7 và tháng 8 năm 2005, một vụ dịch lớn do streptococcus suis lây truyền từ lợn sang người ở tỉnh Sichuan, Trung Quốc. Đây là vụ dịch lớn nhất xảy ra do streptococcus suis lây từ lợn sang người được ghi nhận tới thời điểm hiện nay trên thế giới. Trong nghiên cứu vụ dịch tại Trung Quốc năm 2005 đã cho thấy thời gian ủ bệnh trung bình từ khi phơi nhiễm đến khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên là 2,2 ngày (dao động từ 3 giờ đến 14 ngày), đặc biệt ở những bệnh nhân có hội chứng sốc nhiễm độc khuẩn thì thời gian ủ bệnh rất ngắn, trung bình chỉ là 25 giờ sau khi phơi nhiễm

Điều trị và phòng bệnh do streptococcus suis như thế nào?

Đây là bệnh do vi khuẩn gây ra nên kháng sinh vẫn là thuốc điều trị đặc hiệu, trong đó Penicillin là thuốc được lựa chọn để điều trị bệnh này. Tuy nhiên tình trạng kháng penicillin của vi khuẩn cũng đã được ghi nhận. Trong trường hợp vi khuẩn đã kháng penicillin, các kháng sinh khác nên được thay thế để điều trị cho bệnh nhân.

Hiện tại bệnh chưa có vaccin phòng bệnh ở người. Một vài nước đã nghiên cứu phát triển vaccin để phòng bệnh cho vật nuôi tuy nhiên hiệu quả chưa được đánh giá đầy đủ. Do vậy cần tuyên truyền rộng rãi trong nhân dân về căn bệnh này để người dân tự nhận biết và phòng tránh, đặc biệt cần phổ biến cho nhóm những người có nguy cơ mắc bệnh cao như nông dân nuôi lợn, công nhân ở trang trại lợn, thợ giết mổ lợn, người bán thịt lợn tươi sống và cả những người nội trợ..v..v.. Hướng dẫn người dân tuyệt đối không giết mổ hay tiêu thụ lợn ốm, cần báo cho cơ quan thú y ngay tình trạng lợn ốm, lợn chết, lợn sẩy thai bất thường để xác định nguyên nhân gây bệnh và có biện pháp xử lý tiêu huỷ đúng quy định. Đối với người có nguy cơ cao, cần có phương tiện phòng hộ như găng tay khi làm việc, rửa tay sạch sẽ trước và sau khi giết mổ lợn, băng kín những vết thương hở trước khi tiếp xúc với thịt lợn tươi, hoặc khi có vết thương hở hoặc các xây sát rách da thì không giết mổ hoặc chế biến thịt tươi sống. Khi có các biểu hiện nghi ngờ mắc bệnh như sốt cao đột ngột trên một người có làm thịt lợn ốm, lợn chết vv, cần phải đến khám ngay tại các cơ sở chuyên môn và khai báo cho bác sĩ biết những yếu tố liên quan để điều trị kịp thời.

TS Trần Như Dương (Phó trưởng Khoa Dịch tễ- Viện vệ sinh dịch tễ trung ương)