Mường TÈ cao nhưng không lạnh, bởi mưa xuân chiều hôm ấy đang về. Tôi bước vội vào cổng Nhà văn hóa xã Tà Tổng thì già làng Vừ A Lềnh đã vội chạy ra tay bắt mặt mừng, rồi chỉ xuống con lợn đang gông dưới sân, bảo: “Hầy dà! Nhà báo đúng như đã hẹn vào Tết năm ngoái nhỉ! Mình với các già làng, trưởng bản và anh chị em dân quân xã nhà cùng bộ đội Đoàn Kinh tế-Quốc phòng (KT-QP) 356 vừa mới họp thống nhất việc diễn tập phòng, chống cháy rừng. Hôm nay sẽ liên hoan. Mời nhà báo ở lại uống chén rượu cho vui nhá”. Tôi nhìn xuống đại ngàn Tia Ma Mủ mà thấy rạo rực trong lòng khi biết con lợn đen trũi này do Đại tá Phạm Quang Ngân, Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh Lai Châu “khao quân” vì kết quả huấn luyện năm 2015 đạt loại giỏi.


Quân-dân ở Tà Tổng làm lễ động thổ xây dựng kho vật chất huấn luyện theo phong tục người Mông. 

Niềm vui trước thềm xuân mới của các già làng, trưởng bản cùng những người lính và dân quân ở đây thật khó diễn tả. Trung tá Nguyễn Xuân Lộc, Đội trưởng Đội sản xuất số 4, Đoàn KT-QP 356 chào đón tôi bằng câu chuyện thật ấm áp bên bếp lửa hồng: “Năm 2013, Ban CHQS xã Tà Tổng được cấp trên giao nhiệm vụ phối hợp với đơn vị chúng tôi xây dựng xã nhà thành một địa phương điểm về chất lượng huấn luyện dân quân để nhân rộng ra toàn huyện Mường Tè. Chính vì vậy mà mỗi khi Tết đến, Xuân về mới có buổi sum họp đông vui như thế này. Lý do kết quả huấn luyện những năm qua đều đạt loại giỏi cũng bởi sau mỗi khoa mục và giai đoạn đệm, chúng tôi đều đến tận nhà động viên dân quân mọi mặt. Bên cạnh đó còn mời các già làng uy tín người Mông tham gia nhiệm vụ làm mô hình học cụ như: Rèn bàn chông, dao găm, cung tên, chọn địa điểm huấn luyện phù hợp với tình hình khí hậu, thời tiết, địa bàn rừng núi. Vì vậy, Tà Tổng kể từ mùa xuân này trở thành địa phương điểm trong nhiệm vụ xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân của tỉnh Lai Châu”.

Xuân đang tràn về với Nhà văn hóa xã Tà Tổng từ những thao trường huấn luyện bắn súng CKC hôm nào, từ đám mạ non của quân-dân nơi đây vừa cấy còn đang run bần bật trên những thửa ruộng bậc thang, từ chính câu chuyện về những con người đã “lột xác” vượt lên chính mình nhờ nhiệm vụ huấn luyện dân quân điểm của địa phương. Như anh Sùng Chí Hùng, nghiện thuốc phiện gần 10 năm, nhờ các “thầy giáo bộ đội 356” dạy chiến thuật cấp trung đội giúp đỡ, đã đoạn tuyệt với “nàng tiên nâu”, được dân bản tín nhiệm bầu làm Trưởng bản kiêm luôn Thôn đội trưởng. Như ông Giàng Tùng Súa-một trong số những người Mông ở bản Tia Ma Mủ, hồi đầu năm 2011 đã nhẹ dạ tin lời kẻ xấu, bán hết trâu, bò, lợn, gà, bắt vợ con di cư trái phép sang Mường Nhé (Điện Biên) tụ tập gây mất trật tự an ninh, bây giờ là Tiểu đội trưởng dân quân cơ động nên Tết này vui phải biết. “Cái bụng đồng bào Mông mình rất thật thà, nên bọn phản động hay lấy tà đạo để dụ dỗ nhằm thực hiện những ý đồ đen tối. Ngẫm lại những ngày bên bản Huổi Khon trước kia đói khát, đòi về nhà thì bị kẻ xấu đánh đập..., cứ nghĩ đến là lại thấy ân hận. Bây giờ được các “thầy giáo bộ đội 356” huấn luyện, giảng giải pháp luật, dạy cho cách làm lúa, ngô đạt năng suất cao, lại còn được hưởng phụ cấp tiểu đội trưởng dân quân nữa thì còn gì bằng”-Ông Giàng Tùng Súa trải lòng với tôi như vậy.

Các nội dung huấn luyện chung trong năm đều đạt loại giỏi. Lúa, ngô của dân quân xã nhà đều được mùa, nên cái bụng già làng Thào A Lầu-”cánh chim đầu đàn” du kích Tà Tổng vui lắm. Cạn một ly rượu, già Lầu khề khà kể với tôi về chuyện thuở xưa đã nhiều lần cầm đao đánh đuổi hổ dữ, bảo vệ dân bản và là tay súng kíp thiện xạ khiến bọn phỉ suốt những năm 60-70 của thế kỷ trước phải khiếp sợ. Trở về với thực tại, già Lầu cũng không thể dừng lại mạch nguồn cảm xúc: “Nhà báo ạ! Tết năm nay mình vui thật rồi, vui nhiều rồi vì ruộng lúa bậc thang đều no nước, ngô trên nương tốt bời bời, tiếng còi báo động luyện tập chiến đấu bảo vệ bản làng bình yên của dân quân xã nhà và điệu khèn Mông của dân bản mình bắt đầu từ sớm mai sẽ là hai thứ âm thanh không thể thiếu trong những ngày đầu Xuân năm mới...”.

Thật may đối với tôi trong lần thăm lại mảnh đất xa xôi này là được cùng cán bộ, nhân viên Đội sản xuất số 4 và các già làng, trưởng bản, dân quân xã Tà Tổng làm lễ động thổ xây dựng kho vật chất huấn luyện theo đúng phong tục của người Mông. Vâng! Xuân Tà Tổng, xuân bình yên và no đủ đang tràn về từ tiếng còi luyện tập phương án chiến đấu bảo vệ bình yên cho bản làng trong dịp Tết Nguyên đán; từ những cánh rừng, mận đã bắt đầu trắng hoa; từ những nương ngô, ruộng lúa xanh ngút ngàn... Đất trời biên cương ấm áp niềm tin và hạnh phúc.

Bài và ảnh: TÔ VĂN BINH