Phụ nữ Nam Định tham gia huấn luyện quân sự. Ảnh tư liệu.
Ngay sau hiệu lệnh ấy, tất cả các cỡ súng, pháo trên khắp các trận địa, quân và dân Nam Định đồng loạt đánh vào các căn cứ của địch. Lửa đạn bừng lên khắp thành phố. Tự vệ thành phố châm mìn giật đổ cây to dọc đường Đinh Tiên Hoàng, ngã tư Cửa Đông đến Tòa Thị Sảnh (nay là Vườn hoa Cột cờ). Khắp các khu phố chính, chướng ngại vật bằng giường, ghế, bàn, tủ được dựng lên; nhân dân cùng tự vệ lấy xe bò chở thêm đất đá, gạch, gỗ đổ vào những ngã ba, ngã tư làm thành chiến lũy cản xe tăng địch. Bị tiến công bất ngờ và đồng loạt, quân Pháp tỏ ra lúng túng và chịu một số thương vong. Tuy nhiên, với kinh nghiệm của những tên lính viễn chinh dày dạn chiến trường, quân Pháp nhanh chóng ổn định và dựa vào phương tiện thông tin hiện đại, vào các nhà cao, tường chắc, tổ chức lại đội hình, triển khai tiến công quân ta. Từ 8 giờ sáng ngày 20-12, nhiều tốp máy bay địch lao đến giội bom xuống các trận địa và cả những khu vực dân cư ở thành phố Nam Định. Tiếp đó, bộ binh địch từ các vị trí Nhà máy Sợi kéo ra phản kích chiếm lại Nhà máy Tơ, khu Cần Cẩu... Liên tiếp những ngày sau đó, quân dân Nam Định đã kiên cường đứng lên đánh địch khắp mọi nơi gây cho chúng nhiều tổn thất nặng nề.
Đầu tháng 3-1947, theo chủ trương của trên, các đơn vị vũ trang Nam Định bắt đầu tổ chức chuẩn bị rút khỏi thành phố. Đến đêm 15-3, các đơn vị cuối cùng của ta đã rút lui an toàn ra Hậu Bồi, Tức Mạc, Phù Nghĩa và sang Vũ Thư, tỉnh Thái Bình.
Trải qua 86 ngày đêm chiến đấu, quân và dân Nam Định đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, giam chân địch trong thành phố. Đây là cuộc chiến đấu giam chân địch dài ngày nhất của các thành phố và đô thị phía Bắc vĩ tuyến 16 trong Toàn quốc kháng chiến. Với 86 ngày chiến đấu kiên cường, quân và dân Nam Định đã loại khỏi vòng chiến đấu hơn 400 tên địch, bắn chìm 1 ca nô, thu nhiều vũ khí trang bị, tạo điều kiện tranh thủ thời gian quý báu để địa phương chuẩn bị mọi mặt cho cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện, trường kỳ...
MINH ĐỨC (Theo "Toàn quốc kháng chiến ý chí bảo vệ độc lập, tự do và bài học lịch sử", NXB Chính trị quốc gia-Sự thật, 2016)