Nói đến "Tiếng nổ hỏa ngục" là người dân Tuyên Quang nhớ ngay đến chiến công của lực lượng tự vệ Thành Tuyên trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp.

Sau khi nắm được kế hoạch ngày 21-10-1947 thực dân Pháp tổ chức cuộc hành quân lớn từ Tuyên Quang lên Chiêm Hóa, Đội tự vệ Thành Tuyên đã mưu trí, dũng cảm vận chuyển 4 quả bom obuýt (loại bom 100kg) lấy được của giặc cải tiến thành 4 quả địa lôi với ý định "dùng bom giặc giết giặc". Sau khi hoán cải thành công, đội tự vệ dưới sự chỉ huy của đồng chí Nguyễn Hữu Chí đã bí mật chuyển 4 quả địa lôi đến ki-lô-mét số 7 (Quốc lộ 2, từ Tuyên Quang lên Hà Giang). Sau khi trinh sát nắm kỹ các yếu tố, đội chọn một vị trí hiểm trở mà khi hành quân tới đó quân địch không thể đi nhanh được, bất ngờ với địch và bảo đảm an toàn, bí mật cho lực lượng ta để bố trí trận địa phục kích.

Khoảng 10 giờ ngày 22-10-1947, đội hình hành quân của địch khoảng 500 tên thuộc tiểu đoàn Lơ-giốt của Pháp hung hăng tiến quân lên Chiêm Hóa. Đề phòng bị quân ta đánh úp, thỉnh thoảng chúng lại bắn vu vơ vài phát đạn vào các bụi rậm hai bên đường. Chờ cho đội hình địch lọt vào giữa vị trí phục kích, đồng chí Nguyễn Hữu Chí ra lệnh điểm hỏa. Những tiếng nổ long trời, lở đất trùm lên giữa đội hình địch. Sau làn khói địa lôi, xác 70 tên giặc nằm ngổn ngang. Số sống sót kinh hoàng vội vàng rút lui về thị xã. Đội tự vệ tiếp tục triển khai lực lượng truy kích địch đến ki-lô-mét số 5, diệt thêm khoảng 30 tên, thu nhiều vũ khí, khí tài, đạn dược.

Sau này, chính thực dân Pháp phải thừa nhận "Tiếng nổ hỏa ngục" tại ki-lô-mét số 7 đã phá hỏng hoàn toàn cuộc hành quân chiến lược lên Chiêm Hóa. Đại tướng Võ Nguyên Giáp đánh giá: Đây là một trong 10 trận thắng lớn của toàn chiến dịch Việt Bắc.

Ngọc Liễu