Chia lửa với chiến trường Điện Biên Phủ

QĐND Online - Cuối năm 1953, thực dân Pháp mở chiến dịch Át-lăng với quy mô cực lớn hòng đánh chiếm vùng tự do Liên khu V, tạo thế và lực trên cục diện chiến trường. Thực hiện chỉ đạo của Khu uỷ 5, quân dân Phú Yên đã chủ động đối phó và có nhiều cách đánh sáng tạo, kiên cường nhằm đẩy lui cuộc tiến công quy mô lớn của địch góp phần chia lửa với chiến trường Điện Biên Phủ.

Ngày 20-1-1954, địch huy động 22 tiểu đoàn bộ binh, có hải quân và không quân yểm trợ ồ ạt tiến công vùng tự do Phú Yên. Chúng chia làm 4 cánh tiến quân đồng loạt, một cánh nhảy dù xuống thị xã Tuy Hòa, một cánh đổ bộ từ biển, một cánh từ Cheo Reo tiến xuống Củng Sơn, một cánh từ đèo Cả đánh ra. Lực lượng của ta phải chủ động sơ tán cơ quan, kho tàng, trạm trại lên vùng căn cứ an toàn, đồng thời chuyển 400 phạm nhân lên vùng Xuân Lãnh; bố trí lực lượng bám trụ, ngăn chặn bước tiến của địch, diệt tề, trừ gian, trấn áp bọn phản động; bảo vệ hành lang chuyển quân và nơi đóng quân, tổ chức nhiều trận đánh tiêu hao sinh lực địch. Phát động nhân dân bố phòng canh gác, rào làng kháng chiến, bao vây tiêu diệt các toán biệt kích, bảo vệ an toàn vùng căn cứ và các cơ quan đầu não của tỉnh Phú Yên.

Ngày 10-3-1954, Tiểu đoàn 375 (Phú Yên) phục kích địch ở xóm Bàu Vườn (xã Xuân Sơn) phá hủy 26 chiếc xe và tiêu diệt bắt sống một đại đội Âu Phi. Ngày 17-3-1954, tiếp tục đánh tập kích quân địch đóng ở đèo Quán Cau tiêu diệt hơn 150 tên địch, đánh thiệt hại nặng 9 tiểu đoàn địch. Ngày 21-3-1954, tiểu đoàn 365 (thuộc trung đoàn 803) phối hợp với dân quân tiêu diệt Tiểu đoàn “Ngự lâm quân” số 1 của địch tại Suối Cối (Xuân Phước) bắt sống 200 tù binh, thu 28 trung liên, 20 tiểu liên, 60 súng trường và nhiều quân trang, quân dụng, quét địch ra khỏi phía tây huyện Đồng Xuân.Cuối tháng 3-1954, quân dân Sơn Hòa phục kích diệt 7 xe quân sự địch tại suối Quanh. Tháng 4-1954, du kích xã Sơn Hà đánh 2 xe bọc thép địch đi lấy nước ở sông Con (Ngân Điền) bắt sống 3 tên. Ngày 10-4,Tiểu Đoàn 375 tập kích tiêu diệt cụm quân ngụy tại đèo Quán Cau lần thứ hai, giết và làm bị thương 100 tên địch. Đêm 21-4-1954, tiểu đoàn 365 tăng cường 1 đại đội của Tiểu đoàn 375 phối hợp với dân quân du kích và dân công các xã Hòa Xuân, Hòa Vinh, Hòa Tân, Hòa Hiệp tiến công tiêu diệt tiểu đoàn địch ở Bàn Nham, Bàn Thạch (Hòa Xuân). Du kích Hòa Xuân đánh sập cầu Lưới Gõ, cắt đứt giao thông đường sắt của giặc. Sau đó, quân ta thừa thắng tấn công địch tại ga Gò Mầm (xã Hòa Bình) diệt và bắt sống 100 tên. Bộ đội huyện Tuy Hòa phối hợp với du kích Hòa Hiệp tấn công diệt gọn đồn Thạnh Lâm, bắt sống 11 tên địch, thu toàn bộ vũ khí.

Chiều ngày 1-6-1954, Trung đoàn 803 bắc cầu phao qua sông Ba chiếm lĩnh trận địa tấn công địch ở cứ điểm Tuy Bình, đánh tan rã một tiểu đoàn khinh quân ngụy, đại đội pháo 105 ly và trung đội xe bọc thép. Quân ta làm chủ cứ điểm Tuy Bình, thu và phá hàng trăm súng các loại, thu nhiều xe pháo, bắt sống 500 tù binh. Địch hoang mang dao động. Địch ở Củng Sơn xin đầu hàng nộp súng, hai đại đội địch ở cứ điểm Buôn AêRiêng bỏ đồn tháo chạy. Cụm cứ điểm Tuy Bình - Củng Sơn - AêRiêng với hai tiểu đoàn ngụy đóng giữ bị tiêu diệt. Ta giải phóng hoàn toàn vùng đất rộng lớn ở Tây Nam Phú Yên và nổ súng tiến công địch khắp các chiến trường trong tỉnh. Ngày 16-6-1954, địch ở Sông Cầu rút chạy. 12 giờ trưa ngày 19-6-1954, địch ở Chí Thạnh đốt doanh trại rút chạy về Tuy Hòa. Thị xã Tuy Hòa hỗn loạn với đám bại quân địch các nơi tụ tập về. Không để địch hoàn hồn củng cố lại lực lượng, quân ta tập kích tiêu diệt 1 tiểu đoàn khinh quân, diệt 200 tên, phá hủy 100 xe quân sự, đốt cháy một kho xăng và nhiều kho đạn dự trữ của địch. Đêm 21-6-1954, quân ta đồng loạt mở mặt trận tấn công địch từ núi Hùng (xã An Chấn) đến núi Sầm (Hòa Trị). Lửa từ các kho xăng bốc cháy cao hàng chục mét, tiếng nổ từ các kho đạn bị phá hủy rung chuyển cả một vùng rộng lớn, làm thiệt hại nặng 3 tiểu đoàn địch, phá hủy hàng trăm xe quân sự ở núi Hùng (An Chấn, Tuy An) và Màng Màng (Bình Kiến). Ngày 25-6-1954, LLVT Phú Yên đánh phục kích trên đèo Cả, bắn cháy 79 xe quân sự của địch, diệt và bắt sống 300 tên, thu nhiều vũ khí, lương thực.

Ngày 29-6-1954, quân ta tập kích lần thứ hai vào trung tâm thị xã Tuy Hòa, sử dụng pháo cối hạng nặng gây cho địch nhiều thiệt hại. Ngày 8-7-1954, quân ta thọc sâu đánh phá các kho dự trữ của địch ở phường 5, phường 6 thị xã Tuy Hòa (khu vực xóm Chiếu, Phú Câu), lửa bốc cháy dữ dội sáng rực một góc trời, đạn pháo nổ từ nửa đêm đến sáng làm cho địch hoang mang, khiếp đảm. Cuộc hành quân Át-lăng của địch nhằm đánh chiếm vùng tự do Khu V bị thất bại não nề. Đến tháng 7-1954, địch chỉ còn hai cụm đóng quân ở thị xã Tuy Hòa và thị xã Quy Nhơn chờ thực thi Hiệp định Giơ-ne-vơ.

Đánh bại chiến dịch Át-lăng, quân dân Phú Yên đã chia lửa cùng chiến trường Điện Biên Phủ, góp phần cùng quân dân Khu 5 giữ vững vùng tự do Nam - Ngãi- Bình Phú cho đến ngày đình chiến, xứng đáng với thư khen của Đại tướng Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp biểu dương tinh thần chiến đấu ngoan cường của quân dân Khu 5, đặc biệt là tỉnh Phú Yên và chiến trường Tuy Hòa.