QĐND - Từ khi chưa có Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, ông đã thường xuyên giáo dục cho lớp trẻ trong xóm tự rèn luyện, noi gương Bác Hồ. Khi Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị 03-CT/TW về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, ông tiếp tục là người tiên phong thực hiện và nêu gương sáng trong mọi công việc. Bà con thường gọi ông Nguyễn Tẩm bằng cái tên trìu mến “Ông già 03”.

 

Nhà ông Nguyễn Tẩm ở Tổ dân phố 10, phường Nam Lý, TP Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình. Hỏi nhà ông, một cụ già bảo: "Chú cứ đến giữa làng, gặp cây đa cổ thụ, bên cạnh có câu khẩu hiệu “Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại”, đó là cổng vào nhà ông Tẩm. Câu khẩu hiệu đó do ông Tẩm viết cách đây hơn chục năm mà vẫn như mới, chú vào nhà sẽ thấy nhiều câu khẩu hiệu nữa...".

 

Tiếp chúng tôi là một cụ già đã hơn 90 tuổi, nhưng vẫn còn khỏe mạnh, nhanh nhẹn và hóm hỉnh. Đặc biệt cụ rất minh mẫn, trí nhớ rất tốt, ví như tham gia đánh Pháp trận nào, kết nạp Đảng ở đâu, được gặp Bác Hồ ra sao, thậm chí mối tình một thời với cụ bà ở chiến khu đã gần 70 năm, cụ vẫn còn nhớ và kể chuyện vanh vách.

 

 

Một thời hết lòng vì nhiệm vụ

 

Tuổi trẻ của ông Nguyễn Tẩm hầu hết gắn bó với chiến trường chống Pháp ở mảnh đất Bình Trị Thiên khói lửa. Từ một công nhân hỏa xa ở Đồng Hới, năm 1945 ông được đi học quân chính ở tỉnh, rồi cùng Trung đoàn 18, Đại đoàn 325 lên đường Nam tiến. Sau những trận đánh Pháp ác liệt ở Thừa Thiên-Huế, ông được điều về Quảng Bình làm công tác cứu chữa, chăm sóc thương binh, bệnh binh ở chiến khu Tuyên Hóa. Năm 1949, khi được cử ra Thái Nguyên học lớp Chính trị khóa Đội Cấn, ông và đồng đội may mắn được gặp Bác Hồ. Ông Tẩm nhớ lại: Anh em trong lớp đang chơi bóng chuyền thì Bác Hồ cưỡi ngựa đến. Xem đánh bóng chuyền xong, Bác căn dặn nhiều điều, nhưng ông nhớ nhất lời Bác dặn: “Chiến tranh còn dài, thương binh còn nhiều, các cháu phải có trách nhiệm chăm lo thương binh thật chu đáo...”.  Đó là lời dặn chung của Bác đối với lớp quản lý thương binh, bệnh binh toàn quân, nhưng cũng là di huấn theo suốt cuộc đời của ông Tẩm.

 

Sau khóa học, ông Tẩm về Liên khu 4, phụ trách Tổng Trại thương binh khu vực hai tỉnh Quảng Bình và Hà Tĩnh. Riêng ở Quảng Bình đã có 7 trại với hơn 500 người, đóng ở các xã miền núi thuộc huyện Tuyên Hóa và Lệ Thủy. Đời sống của nhân dân cũng như cán bộ, thương binh, bệnh binh lúc bấy giờ rất khó khăn. Lương thực và nhu yếu phẩm cung cấp chỉ được một phần, ông Tẩm cùng anh em các trại tích cực tăng gia sản xuất, đào ao thả cá để cải thiện đời sống cho thương binh, bệnh binh. Có thời điểm cán bộ trại phải vào các làng bản để vận động nhân dân ủng hộ từng lon gạo, bắp ngô, củ sắn; rồi phối hợp với các đoàn thể, nhất là Hội Phụ nữ và Hội Mẹ chiến sĩ để tương trợ nuôi dưỡng, may vá, giặt giũ quần áo cho thương binh, bệnh binh. Các chị phụ nữ còn thường xuyên đến ca hát, động viên thương binh, giúp anh em vơi bớt nỗi buồn xa nhà. Nhờ sự chăm sóc chu đáo của cán bộ, nhân viên trại nên nhiều thương binh chóng hồi phục, nhanh trở lại mặt trận. Cũng chính trong những ngày quan hệ công tác, giúp đỡ thương binh, mà ông Tẩm đã gặp bà Hảo, một cô thợ dệt vải quân nhu ở bên kia suối. Cả hai người cùng hết lòng chăm sóc thương binh; sau một thời gian tìm hiểu, họ đã nên vợ chồng cho đến hôm nay.

 

Năm 1970, ông Nguyễn Tẩm được nghỉ hưu, khi đất nước sục sôi khí thế lên đường giải phóng miền Nam. Xã Lý Ninh và thị xã Đồng Hới quê hương ông là trọng điểm đánh phá ác liệt của không quân Mỹ. Ông được bầu làm bí thư chi bộ thôn, vừa cùng bà con trong xã chiến đấu với giặc trời, vừa sản xuất để chi viện cho đồng bào miền Nam. Trong thời gian này, dân quân xã Lý Ninh đã kiên cường bắn rơi một máy bay F4H của hải quân Mỹ. Nhờ có uy tín cao, nên bà con bầu ông Tẩm làm bí thư chi bộ, sau hơn 8 năm ông mới tạm được nghỉ ngơi.

 

Tuổi cao vẫn luôn gương mẫu

 

Từ khi thị xã Đồng Hới được nâng cấp lên thành thành phố, cái xóm nhỏ của ông Tẩm được gọi là tiểu khu, nay đổi thành tổ dân phố. Đường sá, nhà cửa, trường học khang trang hơn, nhất là từ khi có phong trào xây dựng nông thôn mới. Hai ông bà với mức trợ cấp khiêm tốn của Nhà nước cũng tạm đủ sống. Bà mở thêm quán nước nhỏ, ông Tẩm tận dụng mảnh đất trống, xây thêm ba dãy nhà trọ cho sinh viên thuê ở. Cũng chính từ dãy nhà trọ đó mà mấy năm qua ông trở nên “nổi tiếng” bởi những việc làm “chẳng giống ai”.

 

Ông Nguyễn Tẩm tô lại khẩu hiệu trước nhà.

Ba dãy nhà trọ của ông Tẩm có 13 phòng, hầu hết là sinh viên của Trường Trung cấp Y tế và Trường Đại học Quảng Bình, cùng một số công nhân thuê ở. Giá cả thỏa thuận, nhưng bao giờ ông cũng lấy thấp hơn so với mặt bằng chung; ưu tiên cho con em gia đình chính sách. Những trường hợp sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, ông giảm hoặc miễn hoàn toàn tiền thuê phòng. Khi các cháu ốm đau, ông cùng bà tận tình chăm sóc như chính con cháu mình. Chính vì sự thương yêu lớp trẻ, nên khi gặp những việc khó xử, các sinh viên thường hỏi ý kiến ông bà, kể cả chuyện tế nhị như yêu đương, dậy thì, các cháu không ngần ngại giãi bày.

 

Về an ninh trật tự trong khu vực nhà trọ, ông Tẩm là điển hình về bảo đảm an toàn, được thành phố tặng bằng khen. Tuy tuổi cao nhưng nhiều đêm ông vẫn thường chống gậy tuần tra phòng gian, nhắc nhở mọi người thực hiện tốt nội quy. Có mấy trường hợp sinh viên nam nữ "tập sống chung”, ông nhắc nhở lần đầu, khuyên bảo đúng sai, nếu tái phạm ông mời phụ huynh các em đến và không cho thuê phòng tiếp. Các em đi chơi khuya quá giờ quy định hoặc tổ chức ăn nhậu gây ồn ào quá mức, nếu vi phạm hai lần, ông yêu cầu làm kiểm điểm, cam kết không tái phạm. Thực tế, không ai muốn bỏ khu nhà trọ của gia đình ông để đi nơi khác, vì ở đây an ninh trật tự tốt, hầu hết mọi người sống chan hòa, đoàn kết. Trước mỗi dãy nhà trọ, ông đều tự tay làm và treo ngay ngắn những dòng khẩu hiệu có tính giáo dục cao: “Đoàn viên thanh niên làm theo lời Bác”, “Sống và làm việc theo Hiến pháp, pháp luật”, “Bảo đảm nội quy, an ninh trật tự”, “Xóm trọ không có tệ nạn xã hội”... Không chỉ là khẩu hiệu, bản thân ông còn nêu gương cho mọi người làm theo. Sáng nào ông cũng gõ kẻng khuyến khích mọi người dậy tập thể dục, vệ sinh nơi ăn ở sạch sẽ; các bạn trẻ ban đầu cũng ngại, nhưng rồi thành thói quen, tự giác làm theo.

 

Nhà ông Tẩm ở cách Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Nam Lý không xa, trước cửa nhà ông là trục đường đi lại thường xuyên của học sinh. Mỗi buổi sáng, ông đều có mặt bên hè đường để nhắc nhở các cháu tham gia giao thông bảo đảm an toàn, không đi xe đạp hàng hai, hàng ba, không vứt rác ra đường. Trên bức tường rào của nhà ông cũng như các vị trí công cộng dễ nhìn, có nhiều người qua lại, ông Tẩm đều kẻ vẽ những câu khẩu hiệu mang tính giáo dục cao. Ngay trước cửa nhà ông, bức tường được xây cao thêm thành một mảng áp phích sơn màu trắng, từ năm 2001, ông Tẩm cẩn thận kẻ câu khẩu hiệu bằng sơn đỏ: “Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại”. Ông nói: “Chỉ có 14 chữ thôi mà tôi viết hơn một ngày mới xong, còn làm theo mấy chữ đó thì cả đời vẫn làm chưa hết được”. Khi đó ông mới 76 tuổi, bây giờ tuổi ông đã ngoài 90 mà dòng khẩu hiệu vẫn còn tươi mới. Ngày nào, ông bà, con cháu ra vào, người lớn trẻ con qua lại đều thấy câu khẩu hiệu đó để rèn mình.

 

Bà Hảo, vợ ông tâm sự: "Mấy câu khẩu hiệu đó, cứ vài tháng ông ấy lại tô sơn cho mới, năm nào ông cũng “tân trang” hơn chục khẩu hiệu trong làng cho luôn tươi mới và sạch sẽ, không có hiện tượng con trẻ viết, vẽ bậy, thiếu nghiêm túc. Có lúc trời nắng chang chang ông vẫn đội nón làm. Cách đây không lâu, nghe nói địa phương chuẩn bị sơ kết thực hiện Chỉ thị 03, ông cắm cúi sơn lại mấy câu khẩu hiệu ở trong và ngoài xóm đến chập tối chưa về. Sợ ông ốm, tôi phải ra nhắc mãi ông ấy mới chịu nghỉ. Lại có lần, đến bữa cơm vẫn không thấy ông ấy về. Hóa ra ông ấy đang ở gần trường tiểu học, giảng giải cho mấy cháu học trò nhỏ hiểu về ý nghĩa mấy dòng khẩu hiệu viết trước cổng trường".

 

Theo tổ trưởng dân phố, không chỉ trước nhà ông Tẩm mà tất cả các khẩu hiệu trong Tổ dân phố 10, phường Nam Lý đều có bàn tay ông Tẩm chăm chút. Những câu khẩu hiệu: “Suốt đời học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, hoặc “Quyết tâm xứng đáng tiểu khu văn hóa”... đều do ông Tẩm khởi xướng, trực tiếp thực hiện hoặc tham gia làm. Những “công trình” đó tuy bình thường, phổ biến ở nhiều nơi, nhưng điều đáng quý ở đây là có sự đóng góp thầm lặng của một người cao tuổi, luôn tâm huyết với cộng đồng dân cư, sống có trách nhiệm với bà con và địa phương. Ông luôn quan tâm đến các phong trào chung, đặc biệt là việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh mà toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta đang thực hiện.

 

Ông Dương Đức Quân, Bí thư chi bộ Tổ dân phố 10 chia sẻ: Về điển hình học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh ở Chi bộ 10 Nam Lý, nhiều năm qua, ông Nguyễn Tẩm thực sự tiêu biểu trên nhiều lĩnh vực. Đặc biệt trong công tác giáo dục thế hệ trẻ, với những việc làm thiết thực và hiệu quả, ông đã góp phần giảm các tệ nạn xã hội ở địa phương, bảo đảm an ninh thôn xóm. Ông còn là người tích cực giúp đỡ, truyền đạt kinh nghiệm lãnh đạo cho đội ngũ cán bộ kế cận, nhất là cán bộ trẻ ở địa phương. Tuy tuổi đã cao, với gần 70 tuổi Đảng, ông vẫn là người luôn mẫu mực trong cuộc sống, xứng đáng để cán bộ, nhân dân địa phương và lớp trẻ học tập, làm theo. Khi tham gia sinh hoạt tổ dân phố cũng như giáo dục, nhắc nhở con cháu trong nhà, ông đều lấy tấm gương đạo đức sáng ngời của Bác Hồ để giáo dục, cổ vũ noi gương. Bà con Tổ dân phố 10 trước kia thường trìu mến gọi ông Tẩm là “Ông khẩu hiệu”, nay còn thêm cho ông một tên mới là “Ông già 03”!

 

Bài và ảnh: XUÂN VUI