QĐND Online - “Xe chưa qua, nhà không tiếc” – tinh thần ấy của thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giờ đang “tái sinh” sôi nổi trong phong trào xây dựng nông thôn mới ở xã Nam Nghĩa (Nam Đàn, Nghệ An). Điều đặc biệt là hai gương mặt tiêu biểu, đi đầu trong phong trào hiến đất ở xã Nam Nghĩa lại là hai cựu chiến binh: Trần Quang Hóa và Trần Bá Lân.

 

“Quyết định khó khăn nhất”

 

Theo lời giới thiệu của cấp ủy, chính quyền xã, chúng tôi đến thăm gia đình cựu chiến binh Trần Quang Hóa ở xóm 9, xã Nam Nghĩa. Ông Hóa là thương binh từ thời chống Pháp, hơn 80 tuổi đời, gần 60 tuổi Đảng… Ông bảo, cuộc đời ông cống hiến cho cách mạng, chưa bao giờ cảm thấy hối tiếc điều gì, nhưng quyết định hiến gần 400 m2 đất ở để xây đường liên thôn, thì ông thấy khó khăn vô cùng vì một lý do riêng...

Vợ chồng CCB Trần Quang Hóa

Ông Hóa nhớ lại buổi chiều hôm đó, anh Trần Quang Nghĩa (con trai của ông bà, hiện làm bí thư chi bộ thôn 9) đến gặp ông, tâm sự: Toàn xã đang mở phong trào xây dựng nông thôn mới, trong đó yêu cầu cán bộ, đảng viên gương mẫu đi đầu trong việc hiến đất để mở rộng đường giao thông nông thôn. Đối với xóm 9, việc quy hoạch đường đã xong nhưng mấu chốt là công tác vận động nhân dân hiến đất làm đường. Tính kỹ, mảnh đất nhà ông Hóa là quan trọng nhất vì 3 mặt giáp đường, lại là chỗ địa đầu, khai thông được đoạn đường đó thì đường liên xã, liên thôn mới thực sự thông thoáng. “Cả đời bố mẹ chưa bao giờ được cầm món tiền giá trị chục triệu trên tay, nay mà hiến chừng ấy đất, trị giá hàng trăm triệu, con biết bố mẹ rất suy nghĩ. Nhưng bố con mình là đảng viên, bố từng là Chủ tịch Hội CCB xã, con mong bố mẹ hiểu con. Nếu bố đồng ý, chắc việc vận động cả xóm cũng không còn khó” – anh Nghĩa nói mà như “giao nhiệm vụ” cho ông Hóa.

Buổi tối hôm đó, dù không ai bảo ai, vợ chồng ông Hóa đều trằn trọc không ngủ. Ông Hóa bần thần nhớ lại ngày ông cưới bà, năm 1952, thoáng chốc mà đã hơn 60 năm có lẻ. Cưới bà xong chừng một tháng thì ông nhập ngũ vào Tiểu đoàn 57, rồi nằm trong đội hình Trung đoàn công binh 79, cứ thế biền biệt xa vợ đi Chiến dịch Điện Biên Phủ, hết chống Pháp rồi chống Mỹ, cuộc đời người sĩ quan công binh của ông trải dọc tuyến đường Trường Sơn. Đến năm 1982, Trung tá Trần Quang Hóa nghỉ hưu, tài sản tích lũy chỉ một ba lô quân phục cũ kỹ. Ông thầm hứa sẽ lao động cật lực để bù đắp cho vợ con những thiệt thòi đã gánh…

Đến đây, ông Hóa chuyển sang kể về vợ. Chồng đi bộ đội, bà Hóa ở nhà cặm cụi làm ruộng nuôi 6 đứa con. Ông thương bà một đời vất vả. Mảnh đất mà vợ chồng ông đang sinh sống bây giờ, cũng là do một tay bà khai khẩn theo lời kêu gọi của địa phương mà có. Vì thế, nghĩ đến chuyện hiến đất, ông Hóa thấy như có cái gì đè nặng trái tim mình. “Mảnh đất có vị trí khá đẹp với 3 mặt đường, nhìn ra cánh đồng mênh mông, thoáng đãng là công sức cả đời của bà ấy, tôi thấy mình không có quyền. Cái khó là ở chỗ đó”.

Chính trong buổi tối ông Hóa không ngủ được ấy, bà lại là người chủ động nêu vấn đề hiến đất ra trước. Thấy ông khó ngủ, bà đoán trúng lý do, bèn buột miệng: “Này ông, tôi cứ tiếc, phải chi tháng trước ông đừng xây cái tường rào mới, tốn mấy chục triệu của tôi” – giọng bà Hóa như trách móc.
Rồi bà nói luôn: “Tôi nghĩ rồi, chắc là mình sẽ đăng ký hiến đất đầu tiên trong xóm thôi, ông ạ. Chiều tôi đã đo thử rồi, cả ba mặt đường đều phải đập cái tường rào vừa xây, diện tích hiến cho làng khoảng 400m2, hết nửa cái vườn nhà mình. Số đó mà năm trước bán đi, ta ngủ trên đống tiền, ông nhỉ?”.

Vợ chồng ông Hóa trở thành người đầu tiên trong xóm 9, đăng ký phá gần 100m tường rào, hiến tặng làng 400 m2 đất…

 

“Vì nông thôn mới, tiếc chi cái nhà”

 

Nếu như ông Trần Quang Hóa thấy “khó khăn” trong quyết định hiến đất vì lý do riêng, thì cựu chiến binh Trần Bá Lân ở xóm 10, xã Nam Nghĩa lại nhanh chóng đưa ra quyết định: Phá cả nhà ngang, nhà bếp lẫn công trình phụ, giếng nước để hiến đất cho thôn làm đường.

Vợ chồng CCB Trần Bá Lân

Ông Nguyễn Đình Hạnh, Bí thư Chi bộ kiêm xóm trưởng xóm 10 cho biết: Sau khi xã làm xong quy hoạch xây dựng đường nông thôn mới, điều tôi lo nhất là vận động gia đình ông Trần Bá Lân. Ông Lân không phải đảng viên, chỉ là cựu chiến binh mà con đường mới thì ăn quá sâu vào phần đất của nhà ông ấy. Hiến đất đã là khó rồi, giờ lại vận động gia đình phá cả nhà, công trình phụ thì khó vô cùng.

 “Cái khó” mà ông Hạnh nhắc đến ở đây, còn có chuyện tế nhị là trước đây ông Trần Bá Lân từng là đảng viên, nhưng bị khai trừ vì vợ chồng ông sinh con thứ ba…

Vậy mà, khi chi ủy và cán bộ đoàn thể trong xóm đến nhà vận động, ông Lân nghĩ ngợi một lúc rồi nói: “Tinh thần chung là tôi ủng hộ thôn xóm, hết mình. Nhưng cho phép vợ chồng tôi bàn bạc cụ thể sẽ báo cáo sau”.

Đoàn cán bộ vận động đi rồi, ông Lân lựa lời nói với vợ: “Mình là cựu chiến binh, lợi chung đặt lên trên. Trước đây, tôi bị kỷ luật nặng vì không gương mẫu trong sinh đẻ có kế hoạch. Tuy không là đảng viên nữa, nhưng chính bà khuyên tôi là hãy sống như một người đảng viên. Bây giờ là lúc gia đình ta chứng tỏ điều đó”.

Rồi ông Lân tự tay mình phá nhà, lấp giếng, bàn giao mặt bằng cho xóm làm đường. Làng xóm rất cảm động trước tinh thần tự nguyện của gia đình ông, cùng nhau quyên góp, hỗ trợ kinh phí để ông xây lại nhà mới. “Kẻ khó giúp sức, người giầu giúp công” – căn nhà mới và các công trình phụ của gia đình ông được hoàn thành bằng sự chung tay của cả xóm làng. Tính ra, ngoài chuyện phá nhà, phá công trình phụ, gia đình ông Lân hiến gần 100m2 đất ở.

Đường liên thôn ở Nam Nghĩa giờ đây rộng rãi, quang đãng sau khi có khoảng 800 hộ dân hiến đất mở rộng đường làng.

Gương ông Hóa, ông Lân cùng nhiều cán bộ, đảng viên khác hiến đất, đã cổ vũ, động viên người dân các xóm thuộc xã Nam Nghĩa lần lượt làm theo các ông. Nam Nghĩa trở thành xã đi tiên phong trong trào hiến đất làm đường của huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An. Toàn xã chỉ có hơn 1000 hộ, mà đã có hơn 800 hộ gia đình tự nguyện hiến đất, góp vốn xây dựng các hạng mục công trình nông thôn mới. Tỷ lệ này, có lẽ vẫn đang là một kỷ lục trong phong trào hiến đất xây dựng nông thôn mới ở khắp nước ta. Với hơn 800 hộ hiến đất, xã có gần 100.00m2 đất vườn để làm đường và các công trình phúc lợi, người dân tự nguyện phá dỡ hơn 2.000m bờ rào xây, 10 chuồng bò, 28 cổng xây... với tổng trị giá gần 700 triệu đồng. Nhiều nhà đã phá cả nhà ở để phục vụ quy hoạch lại đường nông thôn.

Ông Nguyễn Hữu Thanh, Phó bí thư Đảng ủy xã Nam Nghĩa khẳng định: “Nếu không có những tấm gương đi đầu, như vợ chồng ông Hóa, ông Lân và nhiều hộ nữa, thì việc xây dựng nông thôn mới của Nam Nghĩa chúng tôi còn rất khó khăn”.

 

Bài và ảnh: NGUYỄN THỊ HƯƠNG