"Binh đoàn xanh" trên Tây Nguyên

QĐND - Với sự ra đời và tiếp sức của Binh đoàn 15, hàng nghìn lao động con em đồng bào các dân tộc đã có việc làm và thu nhập ổn định, bộ mặt nông thôn vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới các tỉnh Tây Nguyên đổi thay rõ rệt. Cơ sở hạ tầng, “điện, đường, trường, trạm” được xây dựng cơ bản, góp phần đưa Tây Nguyên phát triển mạnh cả về kinh tế, văn hóa, xã hội; quốc phòng, an ninh được củng cố, tăng cường.

Vành đai xanh biên giới

Đến nay, gần 30 năm kể từ khi Binh đoàn 15 chính thức được Bộ Quốc phòng giao thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH) gắn với củng cố quốc phòng-an ninh (QP-AN) trên địa bàn chiến lược Tây Nguyên. Địa bàn đứng chân, làm nhiệm vụ của binh đoàn hầu hết ở vùng rừng núi hiểm trở, biên giới, dân cư thưa thớt, đất đai bạc màu, nhiều bom, mìn, vật nổ còn sót lại sau chiến tranh, tiềm ẩn nhiều hiểm họa. Tình trạng lạc hậu, bệnh tật và nghèo đói cứ bám riết lấy người dân nơi đây. Không phụ lòng tin của nhân dân, cán bộ, chiến sĩ Binh đoàn 15 đã đoàn kết, phát huy sức mạnh nội lực, biến một vùng biên giới hoang vu thành những cánh rừng cao su, cà phê, lúa nước xanh tốt, nâng đời sống người dân từ nghèo đói lên no ấm, “thế trận lòng dân” vững mạnh, an ninh trật tự được giữ vững.

Cán bộ Công ty 74 hướng dẫn bà con thu hoạch hạt điều.

Trao đổi với chúng tôi, Thiếu tướng Đặng Anh Dũng, Tư lệnh Binh đoàn 15, cho biết: “Để thực hiện tốt nhiệm vụ phát triển KT-XH, tạo động lực giúp bà con thoát nghèo, ngay từ đầu binh đoàn đã chú trọng xây dựng, phát triển toàn diện từng địa bàn, đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, vừa làm vừa học, rút kinh nghiệm, hoàn thiện dần, “lấy ngắn nuôi dài”, làm vườn, trồng rừng đến đâu, tổ chức cụm dân cư đến đó, thực hiện phương châm “binh đoàn gắn với tỉnh, huyện; công ty gắn với huyện, xã; đội sản xuất gắn với bản, làng”. Trên cơ sở bố trí lại dân cư theo quy hoạch sản xuất và mục tiêu lâu dài của nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, binh đoàn hình thành các cụm làng, xã, tạo vành đai bảo vệ biên giới. Cùng với xây dựng cơ sở hạ tầng KT-XH các vùng dự án, Binh đoàn 15 đã khai thác tối đa tiềm năng đất đai, tiềm lực sẵn có, từng bước chuyển dần sang sản xuất hàng hóa với các loại cây công nghiệp có giá trị kinh tế cao như cao su, cà phê... gắn chăn nuôi với trồng trọt và bảo vệ rừng. Hiện nay, mặc dù sản phẩm làm ra tiêu thụ khó khăn, giá thành lại thấp hơn giá trần, nhưng không để đời sống công nhân, người lao động khó khăn, một mặt binh đoàn chủ trương tiếp tục mở rộng diện tích vườn cây, tuyển chọn con em đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) vào làm công nhân, mặt khác các đơn vị vận dụng thành tựu khoa học kỹ thuật vào trong khai thác, chế biến, nâng cao chất lượng, sản lượng, hạ giá thành sản phẩm, bảo đảm thu nhập cho người lao động. Cùng với việc mở rộng sản xuất, binh đoàn rà soát lại định mức lao động sát thực tế, mang tính hiệu quả và tiết kiệm. Các đơn vị nâng cao tiền lương và thu nhập của người lao động theo nguyên tắc: Tốc độ tăng tiền lương thấp hơn tốc độ tăng năng suất lao động, bảo đảm phù hợp với quy định của Nhà nước về tiền lương, tiền công và các chính sách an sinh xã hội khác”.

 Binh đoàn đã trồng và khai thác hơn 42.715ha cây cao su, 369ha cây cà phê, 70ha lúa nước hai vụ, thu hút và giải quyết việc làm cho hơn 17.463 lao động, thu nhập bình quân của người lao động đạt hơn 7,5 triệu đồng/tháng. Theo kế hoạch dự kiến, đến năm 2015, binh đoàn sẽ trồng được từ 45.000-50.000ha cao su cả trong và ngoài nước; đến năm 2020 đạt khoảng 90.000-100.000ha. Khi hoàn thành dự án, binh đoàn sẽ giải quyết việc làm ổn định cho 35-40 nghìn lao động; trong đó sẽ tuyển dụng 20 nghìn lao động là người DTTS tại chỗ. Binh đoàn đã đầu tư hàng trăm tỷ đồng để xây dựng cơ sở hạ tầng, đến nay “điện, đường, trường, trạm” đã về đến những vùng sâu, xa nhất trên các vùng biên giới. Chủ động cùng với cấp ủy, chính quyền địa phương triển khai các dự án về KT-XH để giúp dân xóa đói, giảm nghèo, binh đoàn đã phát triển mới 8 cụm dân cư biên giới, xây dựng 10 trường cấp 1, cấp 2 với gần 100 phòng học, 110 nhà trẻ, mẫu giáo, một số khu vui chơi cho trẻ em...

Tiếp tục phát huy hiệu quả mô hình “gắn kết hộ”, toàn binh đoàn đã có 4.379 cặp hộ gắn kết, trong đó có hơn 1.970 hộ đồng bào dân tộc không phải là người lao động của binh đoàn. Những cặp hộ gắn kết coi nhau như anh em ruột thịt, giúp nhau sản xuất, nuôi dạy con cái, quản trị gia đình, xóa bỏ tập tục lạc hậu, cùng hòa nhập trong môi trường văn hóa mới… Cuộc sống vật chất, tinh thần trong những gia đình gắn kết đã có những biến chuyển rất tích cực. Đây chính là những giá trị văn hóa cơ bản, đồng thời cũng là động lực cho sự phát triển KT-XH. Mối quan hệ máu thịt quân dân ngày càng được củng cố, hình ảnh Bộ đội Cụ Hồ tỏa sáng trong lòng nhân dân.

Qua tìm hiểu chúng được biết, người lao động tại các công ty của Binh đoàn 15, ngoài lương còn được hỗ trợ giống, phân bón, kỹ thuật trồng, cạo mủ… để phát triển kinh tế hộ gia đình. Hiện nhiều lao động có thu nhập bình quân mỗi năm hàng trăm triệu đồng, như gia đình anh Brao (Công ty 75), Ksor Găn (Công ty 72), Kpui Deo (Công ty 74) và Rơ Châm Đinh (Công ty 715)... Ngoài ra, binh đoàn đã đầu tư hàng trăm tỷ đồng để hỗ trợ xây dựng và đưa vào sinh hoạt có hiệu quả nhà sinh hoạt văn hóa cộng đồng; hỗ trợ gạo cho người dân vùng biên giới mùa giáp hạt; khám bệnh, cấp thuốc chữa bệnh miễn phí bà con đồng bào dân tộc thiểu số; phát động quyên góp ủng hộ quỹ “Trái tim cho em", “Ngày vì người nghèo” và tặng sách vở, tặng sổ tiết kiệm cho học sinh nghèo vượt khó, các cháu bị bệnh hiểm nghèo...

Những “điểm sáng” buôn, làng

"Trong quá trình xây dựng và phát triển, cán bộ, chiến sĩ, công nhân, người lao động Binh đoàn 15 đã gắn bó với địa bàn dân cư và góp phần không nhỏ tạo nên sắc diện mới cho vùng nông thôn trên cao nguyên vốn bao năm, bao đời đối diện với cảnh đói nghèo, dân trí lạc hậu, thay vào đó là cuộc sống ngày càng ấm no, bình đẳng và hạnh phúc. Có bộ đội Binh đoàn 15 hướng dẫn, động viên, tiếp sức, với phương châm “cầm tay chỉ việc”, người dân Gia Rai, Ba Na, Mường, Thái… trên địa bàn đã thay đổi phương thức canh tác cây trồng, thời gian lao động, biết trồng cây công nghiệp, chăm bón, khai thác, chế biến… nên nhiều hộ gia đình đã vươn lên làm giàu và trở thành những “tỷ phú chân đất”, điều mà trước đây với đồng bào dân tộc thiểu số trên các địa bàn Tây Nguyên không dám mơ ước"-Thiếu tướng Nguyễn Duy Ngọ, Chính ủy Binh đoàn 15 khẳng định với chúng tôi như vậy.

Niềm vui được mùa cà phê ở Công ty 715.

Thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 (khóa X) về nông nghiệp, nông dân và nông thôn; Phong trào thi đua “Quân đội chung sức xây dựng nông thôn mới” và Cuộc vận động “Phát huy sáng kiến, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”, Đảng ủy, Bộ tư lệnh Binh đoàn 15 đã triển khai sâu rộng, cụ thể, xác định nhiều chương trình, nội dung, biện pháp thực hiện có hiệu quả. Công ty 72 đã khai hoang 16ha đất trồng lúa nước và bàn giao cho bà con DTTS ở xã Ia Nan, Ia Bnôl, huyện Đức Cơ; Công ty 74 cho dân “mượn” 600ha đất tái canh cao su để trồng lúa nương, bắp, đậu; Công ty 715 xây dựng làng công nhân biên giới… Binh đoàn còn tích cực chỉ đạo các đơn vị mở rộng diện tích vườn cây, tăng năng suất, thu hút đầu tư và giải quyết việc làm cho người lao động; chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn với phương châm “ly nông, không ly hương” gắn với giảm nghèo, bảo đảm an sinh xã hội, tăng cường đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng ở nông thôn vùng biên giới nơi đơn vị đứng chân. Nhiều công nhân đã tự nguyện hiến đất để xây dựng các công trình công cộng, phục vụ sản xuất. Nhiều mô hình sản xuất chế biến cao su, cà phê… được triển khai mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Gặp chúng tôi, Rơ Châm Xuyên, già làng Tung Chúc nói như khoe: “Bộ đội Binh đoàn 15 nói và làm đúng “cái bụng” của dân, nên được bà con ủng hộ. Trước năm 2000, dân làng Tung Chúc và nhiều vùng lân cận thiếu ăn, nghe lời xúi giục, lừa gạt của kẻ xấu, nhiều người đã vượt biên trái phép, một số tụ tập gây rối, vi phạm pháp luật... Nhờ Công ty 715, dân làng được vào làm công nhân, đời sống ổn định, hơn 150 hộ không còn cảnh đói nghèo, nhiều hộ làm giàu từ cây cao su, cà phê. Người ốm được khám, điều trị miễn phí ở bệnh xá, bà con không phải nhờ thầy cúng, thầy mo nữa; trẻ em đến tuổi đều được đi học. Nhiều người dân sống tị nạn ở các trại tập trung bên kia biên giới, biết quê hương thực sự đổi thay, đã tự nguyện về quê, cùng bà con dân bản đoàn kết, làm ăn. Dân làng đã chọn đúng đường đi của mình rồi!”.

Thăm và làm việc với Binh đoàn 15, ông Phạm Thế Dũng, Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai đánh giá: "Đây có thể coi là hình mẫu về kết hợp xây dựng KT-XH, gắn với củng cố QP-AN trên địa bàn biên giới. Hàng chục năm qua, cán bộ, chiến sĩ “Binh đoàn xanh” đã gắn bó, cùng nhân dân khai phá, phát triển những cánh rừng “vàng trắng”-cao su, “vàng đỏ”-cà phê… xóa đói giảm nghèo hiệu quả, xây dựng nông thôn mới”.

Trong chuyến thăm và làm việc tại Binh đoàn 15, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đánh giá cao, biểu dương và ghi vào sổ lưu bút: “Binh đoàn 15 được thành lập theo yêu cầu kinh tế kết hợp với QP-AN trên địa bàn Tây Nguyên, luôn hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết của Bộ Chính trị về xây dựng Tây Nguyên giàu mạnh, xứng đáng với danh hiệu Đơn vị Anh hùng LLVT nhân dân thời kỳ đổi mới”.

Bài và ảnh: LÊ QUANG HỒI