QĐND Online – Một trong 4 hiện vật đang được Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam đề nghị công nhận Bảo vật Quốc gia là chiếc xe tăng PT-76 mang số hiệu 555, do Liên Xô chế tạo, viện trợ cho Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ...

Đây là chiếc xe tăng xuất hiện trong trận hiệp đồng quân binh chủng đầu tiên của QĐND Việt Nam có sử dụng xe tăng tham gia đánh vào căn cứ phòng ngự của địch và giành thắng lợi giòn giã, đó là trận đánh Tà Mây-Làng Vây, trong chiến dịch tiến công Đường 9-Khe Sanh.

Từ trận đánh này, chiếc xe tăng PT-76, mang số hiệu 555 và các xe tăng khác đã góp phần viết nên truyền thống “Đã ra quân là đánh thắng” của Bộ đội Tăng-Thiết giáp.

Từ Tà Mây-Làng Vây…

Chiến dịch tiến công Đường 9-Khe Sanh diễn ra từ ngày 20-1 đến 15-7-1968. Đây là một chiến dịch tiến công hiệp đồng quân binh chủng quy mô lớn, đánh vào tuyến phòng thủ vững chắc của quân Mỹ và quân ngụy Sài Gòn trên Đường 9, trong đó khu vực Khe Sanh là hướng chính, nhằm thu hút quân cơ động Mỹ; tiêu diệt bộ phận, vây hãm giam chân địch tạo điều kiện cho các chiến trường khác trên toàn miền Nam, trực tiếp là Trị Thiên-Huế.

Trong chiến dịch này, xe tăng PT-76 số hiệu 555 thuộc Trung đội 3, Đại đội 3, Tiểu đoàn 198 (Trung đoàn xe tăng 203), với kíp lái: Lê Xuân Tấu, Trung đội trưởng (trưởng xe); Nguyễn Đức Miêng (lái xe) và Nguyễn Văn Tuấn (pháo thủ).

Ngày 23-1-1968, Đại đội 3 nhận lệnh phối thuộc cho Trung đoàn 24 (Sư đoàn 304), tiêu diệt địch ở Tà Mây (nằm trong cụm cứ điểm Huội San-Lào). Đây là vị trí then chốt đồng thời cũng là sở chỉ huy địch. Tiêu diệt được địch ở vị trí này, chúng ta mới mở được đường đưa lực lượng lớn của chiến dịch vào đánh làng Vây.

Xe tăng PT-76 số hiệu 555.

22 giờ 30 phút đêm 23-1-1968, từ vị trí tập kết cách Huội San 8km, toàn Đại đội 3 xuất phát tiến công Huội San. Trên đường tiến công, sau khi vượt qua được ngầm thứ 3 thì xe tăng 555 đi đầu đội hình và xe tăng 551 bị sa lầy, phải tổ chức cứu kéo, đến gần sáng ngày 24-1 mới thoát lầy. Ngay sau đó, cả 2 xe tăng đã tăng tốc lên Đường 9, xông thẳng đến cứ điểm địch, trong lúc bộ binh của ta đã áp sát hàng rào đồn Tà Mây và đang bị hỏa lực dày đặc của địch kìm chân. Được xe tăng 551 yểm trợ, Trung đội trưởng Lê Văn Tấu lệnh cho xe tăng 555 tăng tốc độ vọt lên, xông thẳng vào cổng chính, húc đổ vật cản, đánh thẳng vào bên trong cứ điểm, dẫn bộ binh đánh vào tung thâm, diệt sở chỉ huy địch. Lần đầu tiên thấy xe tăng ta xung trận, quân địch hoàn toàn bất ngờ, bỏ chạy tán loạn. 8 giờ sáng ngày 24-1-1968, ta hoàn toàn làm chủ Tà Mây.

Theo kế hoạch tác chiến, sau khi chiếm Tà Mây, Đại đội 3 và Đại đội 9 tiếp tục tiến công cứ điểm làng Vây. Đây là một vị trí quan trọng nằm trong hệ thống phòng ngự của địch ở Khe Sanh, có một tiểu đoàn thám báo ngụy đóng trên 2 cao điểm 320 và 230.

23 giờ 45 phút ngày 7-2-1968, xe tăng của ta trên các hướng bắt đầu xuất kích. Từ hướng Tây, xe tăng 555 do Trung đội trưởng Lê Xuân Tấu chỉ huy, dẫn đầu đội hình Trung đội 3 tiến công vào cứ điểm địch, dùng hỏa lực chi viện cho bộ binh đánh chiếm vị trí đầu tiên ở điểm cao 230. Địch chống cự yếu ớt rồi bỏ chạy về cao điểm 320. Sau khi công binh mở được cửa mở, xe tăng 555 nhanh chóng tiến lên đè bẹp sức đề kháng của địch, cùng các lực lượng của Trung đội 3 đánh chiếm khu đại đội biệt kích ngụy số 103, rồi phối hợp với đơn vị bạn, tiến vào sở huy địch, tiêu diệt gọn căn cứ làng Vây.

Xích xe tăng 555 đã nghiền nát nhiều "ổ đề kháng" của địch trên đường xung trận.

…đến Chiến dịch Đường 9-Nam Lào

Chiến dịch Đường 9-Nam Lào diễn ra từ ngày 30-1 đến 23-3-1971. Đây là chiến dịch phản công chống lại cuộc hành quân Lam Sơn 719 của quân đội ngụy Sài Gòn, có hỏa lực Mỹ yểm trợ.

Trong chiến dịch này, xe tăng 555 nằm trong đội hình Đại đội 9, Tiểu đoàn 198 (Trung đoàn xe tăng 203), có nhiệm vụ đánh chiếm điểm cao 543, nơi đóng sở chỉ huy Lữ đoàn dù 3 ngụy Sài Gòn, với 1 tiểu đoàn dù, 1 tiểu đoàn pháo binh thiếu, 1 đại đội công binh.

Trong trận đánh này, kíp xe tăng gồm: Nguyễn Văn Duyên (trưởng xe), Đặng Văn Đoàn (lái xe), Nguyễn Thoảng (pháo thủ).

11 giờ 30 phút ngày 25-2-1971, Đại đội 9 được lệnh xuất kích. Xe tăng 555 dẫn đầu đội hình tăng tốc húc đổ những cây to, tiến lên cao điểm 543. Thấy xe tăng của ta xuất hiện, địch tập trung hỏa lực, sử dụng cả pháo binh, máy bay đánh vào đội hình tiến công của bộ binh và xe tăng ta. Được 2 xe tăng khác chi viện, xe tăng 555 vừa bắn vừa tiến vào khu vực trận địa pháo và xông thẳng vào khu trung tâm truyền tin, nghiền nát các ổ đề kháng của địch, cùng bộ binh đánh chiếm Sở chỉ huy Lữ đoàn dù 3, bắt sống Đại tá Nguyễn Văn Thọ, Lữ đoàn trưởng và toàn bộ Ban tham mưu Lữ đoàn dù 3.

Hiện xe tăng 555 đang được đề nghị công nhận là Bảo vật Quốc gia.

Với những thành tích xuất sắc trong chiến đấu, năm 1971, xe tăng PT-76 số hiệu 555 được đưa ra miền Bắc tham dự triển lãm “Chiến thắng Đường 9-Nam Lào” tại Vân Hồ-Hà Nội. Kết thúc triển lãm, xe được đưa về trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam và là hiện vật gốc của Bảo tàng từ đó đến nay.

 

Thực hiện: HOÀNG HÀ