Chuyển đổi số lan tỏa từ thành thị đến nông thôn

Giữa tháng 10-2025, Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Cà Mau lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 chính thức khai mạc với nhiều đổi mới. Không còn những tập tài liệu in dày cộp, không điểm danh theo cách truyền thống hay ghi chép thủ công, mỗi đại biểu được cấp máy tính bảng tích hợp đầy đủ chương trình, văn kiện, danh sách và hình ảnh đại biểu. Hệ thống điểm danh được thực hiện bằng công nghệ nhận diện khuôn mặt, phần phát biểu của đại biểu được ghi chép và xử lý tự động bằng trí tuệ nhân tạo.

Trước đó, mô hình đại hội “không giấy” đã được triển khai thành công tại phường Hòa Thành, xã Thới Bình và xã Ninh Quới, giúp giảm chi phí, tăng tính minh bạch và hiệu quả trong điều hành. Thành công này là tiền đề quan trọng để tỉnh Cà Mau mở rộng quy mô áp dụng công nghệ số, thể hiện tư duy đổi mới và quyết tâm số hóa sâu rộng.

Đại biểu điểm danh qua hệ thống nhận diện khuôn mặt tại Đại hội Đảng bộ xã Ninh Quới. Ảnh: THÚY AN

Nếu ở thành phố, CĐS đang thay đổi cách tổ chức, vận hành bộ máy chính trị thì ở nông thôn, chuyển đổi số đang dần thay đổi cả thói quen, nếp sống của người dân. Tại xã U Minh, nông dân Lê Văn Dũng, ngoài 50 tuổi, giờ đã thành thạo dùng điện thoại thông minh để nộp hồ sơ qua cổng dịch vụ công trực tuyến. “Trước cứ phải đi tới lui, nhiều khi quên giấy tờ là phải quay về. Giờ làm trên điện thoại vài phút là xong. Mấy anh tổ công nghệ số tới tận nhà chỉ dẫn nên quen dần rồi. Điện thoại giờ đâu chỉ dùng để nghe, gọi nữa”, ông Dũng hồ hởi cho biết.

Từ sự e ngại ban đầu, người dân các xã vùng sâu, vùng xa như U Minh nay đã bắt nhịp với số hóa. Các tổ công nghệ số cộng đồng gồm cán bộ đoàn thể, công an xã, hội phụ nữ, đoàn thanh niên thường xuyên đến từng nhà hỗ trợ bà con tiếp cận dịch vụ công trực tuyến, thanh toán không dùng tiền mặt, đăng ký khám, chữa bệnh từ xa hay sử dụng mã QR thay thế hồ sơ giấy. Nói về tiện ích của CĐS, bà Nguyễn Thị Bé Hai ở xã Đầm Dơi chia sẻ: “Đi khám bệnh giờ được phát số tự động, không phải chờ đợi lâu. Kết quả xét nghiệm, chụp phim cũng được lưu trong bệnh án điện tử, không cần mang nhiều giấy tờ. Bác sĩ theo dõi bệnh án dễ hơn, nhất là với người cao tuổi như tôi”.

Bảo tàng tỉnh Cà Mau khu vực Bạc Liêu được đầu tư nhiều màn hình tương tác, mang đến cách tiếp cận sống động, đa chiều cho khách tham quan khi tìm hiểu văn hóa, kinh tế-xã hội của Cà Mau. Ảnh: VĂN ĐÔNG

Không chỉ trong quản lý hành chính và y tế, CĐS còn mở ra hướng đi mới cho sản xuất nông nghiệp ở Cà Mau. Tại Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Thanh Sơn (xã Vĩnh Mỹ), thay vì “trông trời, trông đất”, người dân giờ “trông điện thoại”. Với hệ thống “bẫy côn trùng thông minh” được tích hợp trên điện thoại, bà con được cảnh báo sâu bệnh, đo lượng mưa, tốc độ gió... “Thiết bị hoạt động 24/24 giờ. Nhờ đó, bà con chỉ phun thuốc đúng lúc, đúng chỗ, tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường. Sâu bắt được còn tận dụng làm thức ăn cho cá”, ông Trần Văn Ngỗ, Giám đốc Hợp tác xã cho biết.

Chiến lược bài bản, quyết tâm cao

Không chạy theo phong trào, Cà Mau xác định CĐS là chiến lược dài hạn, cần được thực hiện bài bản, đồng bộ và xuyên suốt từ cấp tỉnh đến cơ sở. Ngay sau khi Bộ Chính trị và Chính phủ ban hành các nghị quyết về CĐS quốc gia, Ban chỉ đạo tỉnh đã nhanh chóng xây dựng kế hoạch hành động cụ thể với phân công rõ ràng, bảo đảm tiến độ. Tính đến ngày 6-9-2025, tỉnh đã hoàn thành 53,66% số nhiệm vụ được giao, riêng quý III đạt 62,5%, không có nhiệm vụ nào quá hạn. Hệ thống thông tin báo cáo kết nối đến tận cấp xã, giúp giảm thời gian và áp lực cho cán bộ cơ sở.

Từ ngày 15-8-2025, Cà Mau triển khai tiếp nhận thủ tục hành chính phi địa giới tại Trung tâm Phục vụ hành chính công cho 37 xã với hơn 2.200 dịch vụ công. Các xã còn lại sẽ tiếp tục triển khai từ ngày 1-11-2025. Dữ liệu hộ tịch, đất đai được số hóa, giúp người dân không phải nộp giấy tờ nhiều lần hay phụ thuộc vào nơi cư trú. Đây là bước tiến quan trọng trong hiện đại hóa nền hành chính công. Tỉnh cũng đã đầu tư hơn 82 tỷ đồng nâng cấp trung tâm hành chính công cấp xã, cấp phát hơn 9.000 chữ ký số cho cán bộ, tổ chức, cá nhân; đồng thời, tổ chức 35 lớp tập huấn cho hơn 1.200 học viên và tiếp tục đào tạo 2.300 cán bộ cấp xã, phường là lực lượng nòng cốt của chính quyền số. Đồng chí Nguyễn Hồ Hải, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng ban chỉ đạo phát triển khoa học, công nghệ và CĐS tỉnh Cà Mau nhấn mạnh: “CĐS không chỉ là chuyện phần mềm, thiết bị. Đó là thay đổi cách nghĩ, cách làm, lấy sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp làm thước đo”.

Cán bộ hướng dẫn nhà nông sử dụng sàn thương mại điện tử mua sỉ-bán sỉ (B2B). Ảnh: VĂN ĐÔNG

Không chỉ dừng ở cải cách hành chính, công nghệ số đang trở thành công cụ chiến lược để Cà Mau nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển các ngành kinh tế chủ lực. Một ví dụ tiêu biểu là dự án giải trình tự gene cua Cà Mau, được phối hợp thực hiện giữa Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh, Trường Đại học Queensland (Australia) và Quỹ Vingroup. Dự án trị giá 10 triệu USD, giúp truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu và đưa đặc sản cua Cà Mau ra thị trường toàn cầu bằng nền tảng khoa học hiện đại. Bên cạnh đó, dự án nuôi tôm thẻ chân trắng siêu thâm canh trên diện tích 1.500ha đang được mở rộng, tích hợp công nghệ cao vào toàn bộ quy trình sản xuất. Các lĩnh vực như kinh tế biển, năng lượng tái tạo, logistics... cũng đang dần áp dụng CĐS vào quản lý, điều hành. Ông Quách Văn Ấn, Phó giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Cà Mau khẳng định: “CĐS không phải là đích đến mà là công cụ để nâng cao giá trị nông sản, hiệu quả dịch vụ công và chất lượng sống của người dân. Các dự án như giải trình gene cua hay nuôi tôm công nghệ cao chứng minh rằng, khi công nghệ được ứng dụng đúng lúc, đúng chỗ, tiềm năng sẽ rất lớn”.

Mỗi bước tiến trong CĐS đều hướng tới mục tiêu chung: Nâng cao chất lượng sống và tạo điều kiện thuận lợi để người dân, doanh nghiệp tham gia và thụ hưởng thành quả từ cuộc cách mạng về công nghệ. Trong thời gian tới, Cà Mau tiếp tục đầu tư hạ tầng số, phát triển nguồn nhân lực công nghệ và nhân rộng các mô hình CĐS hiệu quả. Với sự đồng thuận cao từ hệ thống chính trị đến người dân, Cà Mau đang từng bước xây dựng một chính quyền số, kinh tế số và xã hội số, góp phần khẳng định vị thế của vùng đất cực Nam Tổ quốc trong thời đại số.

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Giáo dục Khoa học xem các tin, bài liên quan.