Điều này đã tạo thuận lợi cho các chủ thể sử dụng tên miền, nhất là trong bối cảnh chuyển đổi số, thương mại điện tử... phát triển mạnh như hiện nay. Việc thúc đẩy sử dụng tên miền quốc gia “.vn” đi đôi với tăng cường công tác quản lý sẽ góp phần thực hiện lộ trình chuyển đổi số quốc gia an toàn, bền vững.

Nhiều lợi ích khi sử dụng tên miền “.vn”

Hiện nay, cùng với sự phát triển mạnh của hoạt động trực tuyến, thương mại điện tử thì tình trạng vi phạm pháp luật trên không gian mạng cũng tăng theo. Điển hình là các hình thức lừa đảo, giả mạo, đăng tải thông tin xấu độc, thiết lập các trang thông tin điện tử tổng hợp, mạng xã hội không phép, hoạt động cờ bạc trực tuyến... Phần lớn những vi phạm này được thực hiện trên nhóm các website sử dụng tên miền quốc tế. Theo số liệu thống kê của Trung tâm Internet Việt Nam (VNNIC), Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT), năm 2021, qua rà soát đã phát hiện 88,84% tên miền vi phạm thuộc nhóm tên miền quốc tế.

Theo bà Trần Thị Thu Hiền, Phó giám đốc VNNIC, các đối tượng vi phạm thường sử dụng một số nền tảng tạo website miễn phí của nước ngoài như weebly.com, bit.do... để thực hiện hành vi lừa đảo hay các hành vi vi phạm về trang thông tin điện tử tổng hợp không phép như: bantincuocsong.net, tinhomnay.net, tintuconline360.com... Nhiều tên miền quốc tế vi phạm đăng ký tại tổ chức ở nước ngoài, ẩn giấu thông tin, gây khó khăn cho công tác quản lý.

Trước thực trạng này, Bộ TT&TT đã xác định phát triển tên miền quốc gia “.vn” là giải pháp căn cơ để bảo đảm an toàn cho hoạt động mạng, dịch vụ internet Việt Nam. Những năm gần đây, nhờ đơn giản hóa quy trình, ứng dụng hồ sơ điện tử, số hóa trong đăng ký sử dụng tên miền quốc gia “.vn”, đã mang lại thuận lợi tối đa cho các chủ thể. Bên cạnh đó, không gian tên miền quốc gia “.vn” được mở rộng để phù hợp với xu thế phát triển công nghệ, thuận tiện hơn cho người dùng, hướng tới mục tiêu phổ cập tên miền tới toàn dân...

Nhờ vậy, thị phần tên miền quốc gia “.vn” đã chiếm tỷ trọng cao hơn so với tên miền quốc tế tại Việt Nam. Mặc dù dịch Covid-19 diễn biến phức tạp nhưng trong năm 2021, tên miền quốc gia “.vn” vẫn giữ nhịp độ tăng trưởng tốt. Tính đến cuối tháng 1-2022, tổng số tên miền quốc gia “.vn” đạt gần 548.850, tăng hơn 4% so với cùng kỳ, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển internet Việt Nam.

leftcenterrightdel
Cán bộ Trung tâm Internet Việt Nam trao đổi nghiệp vụ kiểm tra, rà soát tên miền quốc gia “.vn”. Ảnh: NGUYỄN TRANG. 

Thời gian qua, VNNIC cùng các nhà đăng ký tên miền quốc gia “.vn” đã triển khai chương trình phối hợp với các sở TT&TT đưa tên miền quốc gia “.vn” gắn với dịch vụ số, đã giúp người dân, doanh nghiệp đưa sản phẩm, dịch vụ lên internet an toàn, bền vững, hình thành những tên miền quốc gia “.vn” phục vụ phát triển kinh tế-xã hội, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia. Doanh nghiệp, người dân đăng ký, sử dụng tên miền quốc gia ".vn" cũng góp phần giúp cơ quan quản lý chủ động hỗ trợ kịp thời hơn, có điều kiện bảo đảm an toàn tốt hơn cho các chủ thể. Bên cạnh đó, việc phát triển tên miền quốc gia “.vn” cũng góp phần đóng góp vào ngân sách nhà nước.

Ngăn chặn hành vi vi phạm

Bên cạnh nhiều chủ thể đăng ký, sử dụng tên miền quốc gia “.vn” đúng pháp luật, mang lại hiệu quả thiết thực thì thực tế cho thấy vẫn còn những trường hợp vi phạm, điển hình như trang thông tin điện tử cá nhân, trang thông tin điện tử nội bộ “biến” thành trang thông tin điện tử tổng hợp; có trang thông tin điện tử tổng hợp tự sản xuất, đăng tải tin, bài như một tờ báo điện tử... dẫn tới tình trạng thông tin thật giả lẫn lộn, ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự, sự quản lý, điều hành của Nhà nước...

Vừa qua, trong quá trình tìm kiếm thông tin về lực lượng dân quân tự vệ trên internet, chúng tôi thấy xuất hiện website dqtv.vn. Mặc dù đây là trang thông tin điện tử cá nhân nhưng giao diện, nội dung lại tương tự như một trang thông tin điện tử tổng hợp với tiêu đề lớn “Dân quân tự vệ”, phía dưới là dòng chữ “thông tin, tin tức lực lượng dân quân tự vệ Việt Nam” cùng các “chuyên mục” như: Tin mới; chính trị-Đảng; thông tin về hoạt động Chính phủ; thông tin về dân quân tự vệ... với nhiều tin, bài tổng hợp từ các báo.

Liên hệ với anh N.Đ.T. (trú tại huyện Kbang, tỉnh Gia Lai), người sở hữu tên miền dqtv.vn, chúng tôi được anh cho biết, với mong muốn có một địa chỉ để tuyên truyền về lực lượng dân quân tự vệ, từ năm 2018, anh đã đăng ký tên miền dqtv.vn và hoạt động cho đến nay. “Lúc đầu tôi phải bỏ tiền túi để duy trì hoạt động của website, sau này có một phần doanh thu từ quảng cáo. Tôi duy trì hoạt động của trang web này xuất phát từ tình cảm, mong muốn tuyên truyền, quảng bá hình ảnh lực lượng dân quân tự vệ”, anh N.Đ.T. cho biết.

Mặc dù việc xây dựng website dqtv.vn của anh N.Đ.T. có thể xuất phát từ động cơ trong sáng, không vì mục đích trục lợi nhưng việc biến một website cá nhân thành một trang thông tin điện tử tổng hợp, đồng thời dựa vào đó để nhận quảng cáo lại chưa phù hợp với các quy định của pháp luật. Cụ thể, khoản 4 Điều 20, Nghị định số 72/2013/NĐ-CP ngày 15-7-2013 của Chính phủ đã quy định rõ: “Trang thông tin điện tử cá nhân là trang thông tin điện tử do cá nhân thiết lập hoặc thiết lập thông qua việc sử dụng dịch vụ mạng xã hội để cung cấp, trao đổi thông tin của chính cá nhân đó, không đại diện cho tổ chức hoặc cá nhân khác và không cung cấp thông tin tổng hợp”. 

Bà Trần Thị Thu Hiền cho biết, để hạn chế, ngăn chặn các hành vi vi phạm như trường hợp của anh N.Đ.T., bên cạnh việc tiếp tục thực hiện nghiêm các quy định trong đăng ký, sử dụng tên miền quốc gia, cần tăng cường tuyên truyền, phổ biến nâng cao nhận thức của cộng đồng trong sử dụng tên miền bảo đảm đúng mục đích, đúng quy định. Bên cạnh đó, việc xác định thẩm quyền xử lý vi phạm trong sử dụng tên miền phải căn cứ vào tính chất, lĩnh vực của nội dung vi phạm, vì vậy cần sự vào cuộc, phối hợp chặt chẽ của các cơ quan chức năng Bộ TT&TT cùng các bộ, ngành liên quan.

Thời gian qua, VNNIC đã triển khai nhiều đợt rà soát tên miền (bao gồm cả tên miền quốc tế và tên miền quốc gia “.vn”), qua đó phát hiện, phối hợp xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm về nội dung; triển khai các giải pháp bảo vệ tên miền quốc gia “.vn” của các cơ quan Đảng, Nhà nước; khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp thực hiện đăng ký tên miền để bảo vệ thương hiệu, tránh bị giả mạo, lợi dụng; đặt các từ khóa để kiểm soát tên miền quốc gia “.vn” trước khi cấp... Bộ TT&TT hiện đang hoàn thiện dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 72/2013/NĐ-CP với những quy định nhằm bảo đảm tính đồng bộ, hiệu quả trong quản lý tên miền, góp phần khắc phục những bất cập đang tồn tại.

PHƯƠNG HIỀN