Phóng viên (PV): Xin ông cho biết đến thời điểm hiện tại, kỳ thi Đánh giá năng lực năm 2023 đã tổ chức ra sao và kết quả đạt được?
GS, TS Nguyễn Tiến Thảo: Đến ngày 26-4-2023, chúng tôi nhận được 88.910 lượt đăng ký dự thi năm 2023. Các đợt thi tháng 3 và tháng 4 đã hoàn thành, phục vụ 43.761 thí sinh với tỉ lệ thí sinh dự thi đạt 97,3%. Phổ điểm thi của 4 đợt đầu tiên theo phân bổ chuẩn, điểm trung bình 75,2/150; trung vị là 75,0/150; độ lệch chuẩn 13,7. Thí sinh đạt điểm cao nhất 129/150, thấp nhất 31/150. So với cùng kỳ năm 2022, điểm trung bình năm 2023 giảm 2,4 điểm. Phổ điểm ổn định theo từng đợt thi, số thí sinh đạt từ 100 điểm trở lên chiếm 4,4%. Kết quả thống kê các đợt thi đầu tiên cung cấp thông tin quan trọng cho các trường đại học xác định ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào phù hợp theo lĩnh vực, nhóm ngành đào tạo.
PV: Sau 4 đợt thi năm 2023 đã hơn 30 thí sinh vi phạm kỷ luật thi. Xin ông thông tin thêm về số lượng thí sinh vi phạm Quy chế ?
GS, TS Nguyễn Tiến Thảo: Theo Quy chế thi Đánh giá năng lực học sinh trung học phổ thông của ĐHQGHN, thí sinh có các vật dụng không được mang vào phòng thi, thí sinh sao chép, tiết lộ một phần câu hỏi, dữ kiện của đề thi trong quá trình làm bài hoặc sau khi kết thúc đợt đều bị đình chỉ thi, hủy kết quả bài thi và dừng phục vụ các đợt thi còn lại. Năm 2023, chúng tôi cũng đã triển khai sử dụng thiết bị dò quét kim loại, truyền tin trước khi thí sinh vào khu vực thi đã ngăn ngừa thí sinh mang điện thoại vào phòng thi. Hầu hết thí sinh bị đình chỉ thi do sử dụng Atlas Địa lý Việt Nam có ghi các công thức, ký hiệu thêm, chép đề thi…; một số thí sinh cố tình tiết lộ một phần dữ liệu câu hỏi thi sau khi kết thúc đợt thi cũng bị phát hiện và hủy kết quả thi theo đúng quy chế. Do đó, tổng số thí sinh bị đình chỉ và hủy kết quả thi đến thời điểm này là 30 thí sinh. Các đợt thi tới, chúng tôi tiếp tục tuyên truyền nhắc nhở thí sinh tuân thủ đúng quy chế thi Đánh giá năng lực của ĐHQGHN.
PV: Ông có đề cập đến việc thí sinh cố tình tiết lộ đề thi sau đợt thi. Vậy việc này có từng diễn ra hay không và cách thức xử lý ra sao ?
GS, TS Nguyễn Tiến Thảo: Quy chế thi đánh giá năng lực của ĐHQGHN quy định rõ thí sinh cố tình tiết lộ một phần dữ liệu câu hỏi thi sau khi kết thúc đợt thi sẽ hủy kết quả thi, thông báo cho các bên liên quan xử lý. Thời gian qua, chúng tôi xác minh được một số trường hợp thí sinh khu vực Hà Nội, Bắc Giang, Thái Bình có hành vi tiết lộ câu hỏi thi đã bị xử lý theo quy chế. Một số thí sinh phản ánh các nhóm luyện thi cử người đi thi để “nhớ” câu hỏi và luyện thi. Đối với các câu hỏi các nhóm luyện thi đề cập đến, chúng tôi đều kiểm tra xác minh và rút khỏi ngân hàng câu hỏi nếu nội dung tương tự giống hơn 50%. Đến thời điểm hiện tại, chúng tôi ghi nhận một vài câu hỏi lĩnh vực ngôn ngữ, văn chương thí sinh “nhớ” không chính xác có thảo luận trên các diễn đàn cũng đã tạm thời khóa lại.
Cũng cần lưu ý rằng, một tác phẩm văn học nào đó trong đề thi lặp lại không có nghĩa là câu hỏi lặp lại. Tác phẩm văn học chỉ là ngữ cảnh, chất liệu để xây dựng câu hỏi. Câu hỏi cho ngữ cảnh đó sẽ được hỏi khác nhau, từ biện pháp tu từ, hình thái, cảm xúc, bình phẩm, chính tả, biểu đạt cho từng loại hình câu hỏi của mỗi đề là khác nhau. Do đó, thí sinh gặp lại một tác phẩm văn học nhưng các câu hỏi sẽ là khác nhau. Điều này minh chứng cho kết quả nhiều thí sinh thi liên tiếp hai lần nhưng điểm bài thi vẫn không thay đổi mặc dù “cảm tưởng” là câu hỏi lặp lại nhưng thực chất là tác phẩm lặp lại mà thôi. Chúng ta không thấy việc này với các phần câu hỏi thuộc lĩnh vực Toán học hay Khoa học phản ánh về việc này.
PV: Ông đề cập đến các tác phẩm văn học sử dụng làm chất liệu cho các đề thi phải chăng muốn đề cập đến mạng xã hội có lan truyền thông tin câu hỏi thi lặp lại trong các đợt thi?
GS, TS Nguyễn Tiến Thảo: Bên cạnh tổ chức thi chúng tôi luôn lắng nghe phản hồi của xã hội về kỳ thi HSA qua các kênh thông tin như báo chí, truyền thông, mạng xã hội hay hòm thư điện tử của Trung tâm Khảo thí ĐHQGHN. Phải thừa nhận rằng, các nhóm luyện thi họ cũng truyền thông về kỳ thi HSA khá nhiều, nhưng mục đích lôi kéo thí sinh dự thi. Chúng tôi cũng xác minh được rằng một số nhóm luyện thi lập tài khoản ảo để lôi kéo thí sinh, giả làm thí sinh vừa thi đạt 126/150 nhưng thực tế đến thời điểm này không có thí sinh đạt điểm 126. Thậm chí, các tài khoản ảo đóng vai thí sinh chia sẻ rằng mình làm trúng các câu hỏi của nhóm luyện thi về các câu hỏi thí sinh hỏi nhau về việc trúng câu hỏi túp lều, cánh diều... nhưng thực chất chúng tôi không có những câu hỏi như vậy trong ngân hàng đề thi hiện nay. Điểm chung nhất là các tài khoản thảo luận đều là tài khoản ảo và không có thông tin xác thực. Nếu không tỉnh táo chúng ta sẽ bị các tài khoản ảo này kéo vào ma trận luyện thi.
Về mức độ lặp lại của câu hỏi, chúng tôi xác nhận là có một tỷ lệ dưới 0,5% câu hỏi lặp lại vì máy tính làm việc khách quan quét từ ngân hàng câu hỏi được rút ra từ ngân hàng dữ liệu đề thi. Với số lượng thí sinh dự thi thời gian qua 43.761 thí sinh thì xác suất trùng lặp tuyệt đối câu hỏi là vô cùng thấp. Trừ các câu hỏi đã bị khóa không sử dụng, các câu hỏi chuẩn hóa đều được phân bố, sử dụng sao cho tỉ lệ lặp lại là thấp nhất có thể trong phạm vi sai số của khoa học đo lường. Như vậy đảm bảo tính khách quan, khoa học của hoạt động kiểm tra đánh giá độc lập.
Về công tác tổ chức thi, ĐHQGHN đã có quy chế phối hợp với Bộ Công an trong đó có hạng mục về bảo vệ an toàn kỳ thi HSA. Các cá nhân, tổ chức cố tình vi phạm chúng tôi đều tập hợp thông tin, hồ sơ chuyển cho đơn vị chức năng xử lý thời gian tới.
PV: Có ý kiến phản ánh trên mạng xã hội là số lượng câu hỏi của mỗi phần (môn thi) ở các đề thi khác nhau phải vậy không, thưa ông ?
GS, TS Nguyễn Tiến Thảo: Trong phần giới thiệu bài thi HSA, chúng tôi đã nêu rõ gồm 150 câu hỏi tính điểm kèm theo 1-3 câu hỏi thử nghiệm không tính điểm. Do đó, nếu như số câu hỏi của phần Lý có thể 11 câu hỏi, nhưng chỉ tính điểm cho 10 câu. Nếu đề thi của bạn có 11 câu hỏi Lý thì người khác sẽ có 11 câu hỏi Hóa hoặc Sử… Bài thi có cộng thêm thời gian làm bài cho câu thử nghiệm không tính điểm. Câu thử nghiệm cũng có thể lặp lại trong một vài đợt thi đôi khi làm thí sinh nghĩ đề thi lặp lại. Nguyên tắc của thử nghiệm phải kiểm nghiệm chéo và đủ số lượng phản hồi mới đủ độ tin cậy của câu hỏi chuẩn hóa. Hằng năm, Quy chế thi ĐGNL của ĐHQGHN quy định bổ sung tối thiểu khoảng 20% câu hỏi mới nên việc lồng ghép câu hỏi thử nghiệm trong đề thi chính thức góp phần tiết kiệm thời gian và nâng cao chất lượng ngân hàng câu hỏi thi.
PV: Ông có thể cho biết thêm thông tin về các trường đại học sử dụng kết quả HSA để xét tuyển năm 2023?
GS, TS Nguyễn Tiến Thảo: Đến thời điểm hiện tại, chúng tôi thống kê có 74 trường đại học tuyên bố sử dụng kết quả bài thi HSA để xét tuyển. Việc thống kê điểm thi các đợt diễn ra trong tháng 3 và tháng 4-2023 để các đơn vị đào tạo, thí sinh xây dựng phương án xét tuyển, ứng tuyển phù hợp với năng lực, chuyên môn và định hướng nghề nghiệp. Phổ điểm thi của các đợt thi tháng 5 và 6 sẽ công bố sau ngày 5-6-2023.
PV: Xin cảm ơn Giáo sư!
ĐỖ NGỌC (thực hiện)