Niềm vui lan tỏa khắp “cõi mạng”. Mọi người hỉ hả bàn luận cho rằng, bỏ bớt môn thi là giảm áp lực cho thí sinh trong hoàn cảnh mùa dịch. Tuy nhiên, việc giảm này có lẽ mới ở phần ngọn!

Đến hẹn lại lên, cứ tầm này, vấn đề thi vào lớp 10 công lập ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh lại “nóng” hơn giá vàng. Phụ huynh, học sinh như ngồi trên đống lửa, nín thở chờ đợi môn thi thứ tư được công bố. Sau khi có kết quả thi, họ lại nháo nhác tìm trường. Chẳng phải ngẫu nhiên mà kỳ thi này lại nóng và được cho là “khó” hơn thi đại học, khi tỷ lệ đỗ vào các trường công lập như ở Hà Nội chỉ chiếm khoảng 62%. Năm ngoái, Hà Nội có hơn 93.300 thí sinh dự tuyển sinh vào lớp 10 trung học phổ thông, tuy nhiên, chỉ có 67.446 suất vào lớp 10 công lập. Năm nay, sẽ có khoảng 100.000 thí sinh tham gia kỳ thi này. “Cuộc đua” dự báo còn nóng hơn nữa.

 Thí sinh dự thi vào lớp 10 tại Hà Nội năm 2021. Ảnh: VnExpress.

Với tỷ lệ trúng tuyển công lập như vậy, dù có thi bao nhiêu môn đi chăng nữa thì cũng chỉ có chừng đó thí sinh đỗ và lấy chừng ấy chỉ tiêu. Vậy vấn đề áp lực có nằm ở số môn thi?

Hiện nhiều người đang có sự đánh đồng giữa kỳ thi tốt nghiệp với kỳ thi tuyển sinh các cấp. Nếu môn thi, đề thi dễ sẽ đem tới kết quả mặt bằng điểm cao với tất cả học sinh. Trong khi việc tuyển sinh vào lớp 10 hay đại học lại là sự cạnh tranh giữa các thí sinh. Vì vậy, đề thi tuyển sinh cần có tính phân hóa.

Môn thi thứ tư được tổ chức với mong muốn tránh để học sinh học lệch, học tủ. Tuy nhiên, thực tế các em vẫn tập trung cho 3 môn Toán, Văn, Ngoại ngữ. Chỉ đến khi biết môn thi cuối cùng, học sinh, giáo viên và phụ huynh mới bắt đầu lao vào dạy và học cấp tốc môn thứ tư. Giai đoạn cuối, học sinh bị quá sức là đương nhiên khi nhồi nhét kiến thức. Nỗ lực ấy chẳng làm các em yêu thích hay học tốt hơn môn thứ tư này. Mục tiêu học đều các môn vì thế không đạt được. Mùa thi năm học 2021-2022, Hà Nội chọn Lịch sử là môn thứ tư. Kết quả, đa số học sinh có mức điểm không thấp. “Nước lên thì thuyền lên”, điểm trúng tuyển vì thế cao hơn. “Cuộc chiến” vào lớp 10 quyết liệt và gay cấn đến từng 0,25 điểm. Ngay cả những năm mà Hà Nội chỉ tổ chức thi hai môn, học sinh vẫn phải chịu áp lực.

Nguyên nhân dẫn tới áp lực thì nhiều, nhưng áp lực của sự cạnh tranh và kỳ vọng của phụ huynh là điều thấy rõ. Chúng ta nói nhiều tới giáo dục phải hướng tới phát triển năng lực, phẩm chất của người học, nhưng cách thi hiện nay khiến người học xa rời mục tiêu. Các em học để thi chứ không phải học để biết, học để làm và học để chung sống. Tuyển sinh căng thẳng cũng vì công tác phân luồng yếu. “Tắc đường” là đương nhiên khi nhiều người chỉ chọn thi lên trung học phổ thông mà không phải con đường học nghề như rất nhiều đề án hướng nghiệp, phân luồng học sinh đã được phê duyệt.

Thiết nghĩ, việc học chỉ có thể trở nên nhẹ nhàng khi người học ý thức được việc học thực chất, phụ huynh giảm bớt kỳ vọng và công tác hướng nghiệp triển khai đồng bộ, hiệu quả hơn. Cùng với đó, ở những nơi có điều kiện, kỹ thuật thi có lẽ cần hướng tới những bài thi đánh giá năng lực. Học sinh chỉ cần làm một bài thi duy nhất là có thể đánh giá được kiến thức toàn diện. Lúc đó, vấn đề học lệch, học tủ hay thấp thỏm chờ đợi môn thi thứ tư không còn là áp lực.

THÁI AN