22 giờ 30 phút, anh Vũ Ngọc Toàn ở tòa nhà A3D2, khu đô thị Đặng Xá, xã Thuận An (TP Hà Nội) vẫn phải "đánh vật" với cậu con trai lớp 4 cùng phiếu bài tập cô giao. Dù đã cố gắng kìm nén nhưng do mệt mỏi sau một ngày bận rộn, cùng việc con trai tiếp thu bài chậm khiến anh Toàn nhiều lần phải cáu gắt. Trong khi đó, cậu con trai anh ánh mắt đã lờ đờ, tỏ rõ sự mệt mỏi nhưng vẫn phải cặm cụi làm bài, thi thoảng lại lí nhí hỏi lại bố.

Nhắc đến chuyện từ ngày 15-12 tới đây, cá nhân có hành vi cưỡng ép thành viên gia đình học tập quá sức có thể bị xử phạt hành chính từ 5 đến 10 triệu đồng, theo quy định tại điểm d, khoản 1 Điều 40 Nghị định số 282/2025/NĐ-CP của Chính phủ, anh Vũ Ngọc Toàn phân trần: “Tôi rất ủng hộ quy định trên, nhưng chia sẻ thật với anh là không phải vì thành tích mà tôi ép con học. Nếu cháu không hoàn thành bài sẽ bị cô phê bình, ảnh hưởng đến kết quả chung của lớp. Nghĩ đến cảnh đấy tôi rất ái ngại. Vì vậy, tôi chỉ mong thầy, cô giáo giao ít bài tập về nhà hơn để các cháu có thời gian nghỉ ngơi, vui chơi, phát triển kỹ năng, thể chất và cũng đỡ áp lực cho phụ huynh. Có như thế thì quy định trên mới khả thi”. 

Một tiết học của cô và trò Lớp 3A2, Trường Tiểu học Cao Bá Quát, xã Thuận An, TP Hà Nội. Ảnh: HỒNG VÂN 

Nhiều ý kiến cho rằng, quy định xử phạt hành chính đối với cá nhân có hành vi cưỡng ép thành viên gia đình học tập quá sức nói lên hai điều: Thứ nhất, quyền con người, đặc biệt là quyền của trẻ em ngày càng được quan tâm. Thế nhưng ở khía cạnh thứ hai lại phản ánh tình trạng đáng báo động về áp lực học tập lên những đứa trẻ từ gia đình, hệ thống giáo dục và cả xã hội. Không thể phủ nhận thực trạng “cha mẹ là một trong những nguyên nhân gây căng thẳng tâm lý học sinh” do kỳ vọng, đòi hỏi quá cao so với năng lực của con em mình.

Nhiều phụ huynh vẫn mang nặng suy nghĩ giỏi Toán, giỏi Văn, giỏi ngoại ngữ mới là giỏi. Nhưng kỳ thực, mỗi người có thể giỏi ở những lĩnh vực khác nhau. Bởi vậy, cha mẹ cần quan tâm đến khả năng của con mình để định hướng, phát triển, khai phá tốt thế mạnh của các em. Nếu không nhìn ra được vấn đề này, phụ huynh sẽ làm mất cơ hội, đóng bớt nhiều cánh cửa của con em mình, nhất là ở lứa tuổi học sinh. Tuy nhiên, áp lực học tập không chỉ từ gia đình mà còn đến từ xã hội. Khi xã hội còn quá coi trọng bằng cấp và hệ thống giáo dục hiện tại vẫn chú trọng vào thi cử, điểm số, chưa thực sự tập trung vào việc phát triển phẩm chất, năng lực, khả năng sáng tạo của từng học sinh... thì không thể giảm tải áp lực học tập cho trẻ.

Theo Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng văn phòng Luật sư Chính Pháp, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, Ủy viên Ban Chấp hành Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam, quy định này không phải không có cơ sở, bởi thực tiễn cũng có không ít phụ huynh ép buộc con học tập quá sức khiến các em phản ứng tiêu cực bằng cách bỏ nhà đi, bị trầm cảm... Tuy nhiên, quy định khó khả thi vì nhiều vấn đề, trong đó có “bệnh thành tích” trong giáo dục và áp lực học tập, thi cử chưa giảm; phần nữa là vì tâm lý e ngại của cơ quan chức năng do những mâu thuẫn và hành vi vi phạm xuất phát từ mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình.

Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường phân tích thêm: “Quy định trên mới chỉ mang tính chất định tính, chưa định lượng thế nào là quá sức. Trong khi đó, tâm lý hầu hết phụ huynh đều muốn con tốt hơn nên có xu hướng yêu cầu con cái học tập nhiều hơn. Cách tỏ thái độ, cảm xúc của mỗi người cũng khác nên để chứng minh hành vi “cưỡng ép học tập” là không dễ dàng trong thực tiễn”.

Phòng, chống bạo lực gia đình, trong đó có phòng, chống hành vi “cưỡng ép thành viên gia đình học tập quá sức” là cần thiết. Để quy định này khả thi, được thực thi nghiêm túc thì trước hết cần phải trị tận gốc “bệnh thành tích” trong giáo dục, coi trọng đúng mức giáo dục thể chất, xóa bỏ tâm lý trọng danh vị trong xã hội, đặt nặng bằng cấp hơn năng lực công tác. Đồng thời cần quy định rõ hơn để các thành viên trong gia đình thấy được giới hạn, chuẩn mực khi can thiệp vào việc học tập của nhau. Các bậc phụ huynh cũng cần quan tâm đến khả năng riêng của con để định hướng phát triển đúng đắn; tích cực phối hợp với nhà trường, giáo viên để việc học của các em trở nên nhẹ nhàng, hiệu quả./.