Khoảng cách giữa chương trình và thực tiễn

Môn tiếng Anh theo chương trình mới được xây dựng theo quan điểm lấy năng lực giao tiếp là mục tiêu của quá trình dạy học. Theo đó, ở cấp tiểu học, môn tiếng Anh sẽ có 140 tiết/lớp (bình quân 4 tiết/tuần). Mục tiêu mà chương trình đề ra là sau khi hoàn thành chương trình môn tiếng Anh cấp tiểu học, học sinh có thể giao tiếp đơn giản bằng tiếng Anh thông qua 4 kỹ năng: Nghe, nói, đọc, viết, trong đó nhấn mạnh hai kỹ năng nghe và nói; có kiến thức cơ bản và tối thiểu về tiếng Anh, bao gồm ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp; hình thành cách học tiếng Anh… Sau khi học xong môn tiếng Anh cấp tiểu học, học sinh có thể đạt trình độ tiếng Anh bậc 1 của khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam.

Mục tiêu và cách tiếp cận môn học của chương trình mới là đúng hướng, song theo tìm hiểu của phóng viên, đến thời điểm hiện tại, nhiều chuyên gia và giáo viên thừa nhận, chất lượng đào tạo tiếng Anh phổ thông nói chung và cấp tiểu học nói riêng vẫn chưa tốt; từ chương trình đến lớp học thực tế vẫn còn một khoảng cách rất xa. Bởi, theo lộ trình, năm học 2020-2021, chương trình mới sẽ được áp dụng đại trà đối với lớp 1; năm học 2021-2022 đối với lớp 2 và lớp 6; năm học 2022-2023 đối với lớp 3, lớp 7 và lớp 10… Trong khi đó, phương pháp, điều kiện dạy và học môn tiếng Anh phổ thông hiện nay còn bộc lộ nhiều khó khăn, bất cập.

Chia sẻ thực tiễn chương trình tiếng Anh tiểu học ở tỉnh Ninh Bình, ông Phạm Thanh Toàn, Phó giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Ninh Bình cho biết: "Ninh Bình là tỉnh có kết quả Kỳ thi THPT quốc gia 2018 trong tốp 10, nhưng điểm thi môn tiếng Anh chỉ đứng thứ 33 toàn quốc. Mặc dù được lãnh đạo tỉnh, các phòng GD&ĐT, các trường chú trọng thay đổi phương pháp dạy và học, tổ chức các giờ học tiếng Anh theo chuyên đề, nhưng hiệu quả môn học vẫn không cao".

Trong thời đại hội nhập, tiếng Anh là môn học được phụ huynh chú trọng. Ảnh chụp một lớp học ngoại khóa do phụ huynh lớp 3E Trường Tiểu học Chu Văn An, Hà Nội tổ chức.

Nguyên nhân là do học sinh thụ động trong quá trình học, giáo viên chưa đạt chuẩn về trình độ và điều kiện về cơ sở vật chất còn thiếu. Hiện nay, nhiều trường chưa được đầu tư phòng chức năng phục vụ giảng dạy môn tiếng Anh một cách bài bản. Tại một số trường ngoại thành của Hà Nội-địa phương có nhiều thuận lợi hơn so với nhiều tỉnh, thành phố cũng phải đối mặt với bài toán khó này. Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, ông Ngô Viết Thành, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Cự Khê (Thanh Oai, Hà Nội) cho biết: "Năm học 2018-2019, nhà trường có 515 học sinh, vì cơ sở vật chất của trường hiện nay còn yếu, chưa có hệ thống máy tính, phòng học riêng cũng như trang thiết bị phục vụ việc dạy học ngoại ngữ nên học sinh vẫn học môn tiếng Anh theo chương trình cũ 2 tiết/tuần".

Thay đổi cách dạy “thầy nói, trò nghe”

Chương trình môn tiếng Anh trong chương trình GDPT rất đúng đắn khi lấy năng lực giao tiếp làm mục tiêu, lấy hoạt động của học sinh làm trung tâm. Tuy nhiên, theo thầy giáo Nguyễn Quốc Hùng, nguyên Phó hiệu trưởng Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội: Chất lượng đào tạo không chỉ dựa vào nội dung chương trình mà phải đánh giá từ quá trình thực hiện. Chương trình mới đề ra lấy học sinh làm trung tâm. Năng lực giao tiếp bằng tiếng Anh của học sinh sẽ được phát triển thông qua hoạt động học tập tích cực, chủ động, sáng tạo, nhưng hiện nay, tình trạng "thầy nói, trò nghe" thụ động vẫn phổ biến. Điều này đặt ra trong thời đại mới phải thay đổi phương pháp dạy và học.

TS Trần Hương Quỳnh, giảng viên Khoa Tiếng Anh, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cũng cho rằng, để thực hiện chương trình mới, vai trò của giáo viên rất quan trọng. Dạy ngoại ngữ đòi hỏi giáo viên phải luôn có sự sáng tạo trong cách dạy. Các hoạt động trong lớp cần có sự chuyển biến và thay đổi nhanh. Học sinh cần được học qua các trải nghiệm gắn với cuộc sống, học qua tương tác với rất nhiều kênh khác nhau chứ không đơn thuần là giáo viên nói, học sinh nghe.

Tại Hội thảo “Dạy và học tiếng Anh tiểu học theo chương trình GDPT mới” do Trường Đại học Sư phạm Hà Nội tổ chức mới đây, TS Thái Văn Tài, Quyền Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học, Bộ GD&ĐT thông tin: Hiện nay, hơn 86% học sinh tiểu học được học tiếng Anh từ lớp 3 đến lớp 5; trong đó có 67% được học 4 tiết/tuần trở lên, nhiều em có thể giao lưu trên diễn đàn quốc tế.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, TS Thái Văn Tài cũng chỉ ra nhiều khó khăn trong việc dạy học tiếng Anh tiểu học hiện nay, trong đó có khó khăn về đội ngũ giáo viên. Trong số 400.000 giáo viên tiểu học hiện có thì giáo viên tiếng Anh chỉ chiếm tỷ lệ khiêm tốn. Khi chương trình GDPT mới được ban hành, khẳng định tiếng Anh là môn học bắt buộc, khó khăn này sẽ được giải quyết bằng cách xây dựng lại vị trí việc làm. Tổng định biên cho giáo viên tiếng Anh sẽ được thực hiện theo lộ trình bài bản nhất. TS Thái Văn Tài nhấn mạnh: “Trên thực tế phân tích chương trình GDPT mới và thực hiện dạy học hiện nay, bộ sẽ có sự định hướng và tổ chức nhiều hội thảo phân tích. Tôi mong muốn, các tổ chức, cá nhân quan tâm đến ngành giáo dục đồng hành cùng các sở, phòng GD&ĐT và đặc biệt là các nhà trường để chủ động, tự tin thực hiện chương trình mới bắt đầu từ năm 2020”.

NGUYỄN HOÀI