Đến hồ Ba Bể, chúng tôi được đắm mình trong ao Tiên mát lành, thưởng ngoạn suối thác hay khám phá quần thể hang động tự nhiên như: Động Puông, Hua Mạ. Thiên nhiên đã ưu ái ban tặng cho Bắc Kạn một hồ nước ngọt, rộng lớn, bao quanh là những cánh rừng nhiệt đới tạo khí hậu mát mẻ, trong lành. Nước hồ Ba Bể bốn mùa xanh ngắt, làm say lòng bất cứ du khách nào khi đặt chân đến đây. Du khách ưa thích mạo hiểm có thể đi thăm các cánh rừng nguyên sinh với những cây cổ thụ hơn 1.000 năm tuổi, hay ghé chơi bản Pác Ngòi, Bó Lù hay Cốc Tộc-đây là những bản nhỏ nằm nép mình ven các bãi bồi màu mỡ. Người dân ở đây vẫn giữ nguyên tập quán sinh hoạt truyền thống của dân tộc mình, nhưng họ cũng biết làm các dịch vụ phục vụ khách du lịch khiến đời sống không ngừng được nâng cao.
Bản Pác Ngòi là nơi đầu tiên phát triển du lịch cộng đồng ở hồ Ba Bể.
Dịch vụ du lịch homestay xuất hiện đầu tiên ở bản Pác Ngòi, sau mở rộng ra các thôn, bản khác như: Cốc Tộc, Bó Lù, Bản Cám… Tại bản Pác Ngòi, chúng tôi gặp ông Ngôn Văn Toàn, một trong những người đầu tiên ở đây áp dụng loại hình du lịch homestay. Trò chuyện với ông Toàn mới hay, tại Pác Ngòi hiện có tới 19 hộ làm du lịch homestay. Để thu hút khách, các hộ đã liên kết với nhau cùng làm tốt công tác phục vụ từ chỗ ăn, nghỉ, sinh hoạt, mang đến cho du khách những trải nghiệm thực tế, mộc mạc, đúng chất núi rừng.
Gia đình chị Đàm Quỳnh Mai ở thôn Bó Lù thì làm du lịch homestay khá hiện đại. Nhờ tốt nghiệp cao đẳng chuyên ngành du lịch nên chị Mai có kinh nghiệm hơn nhiều hộ khác trong việc phát triển du lịch homestay. Từ bộ bàn ghế, chăn, ga đều được chị Mai chọn lựa kỹ càng cho phù hợp với không gian ngôi nhà. Bên cạnh đó, chị còn xây dựng trang web để giới thiệu tới du khách các loại hình du lịch như trải nghiệm học nấu ăn, hát then, hát lượn… Nhờ có vốn ngoại ngữ tốt, chị Mai có lợi thế trong việc thu hút du khách.
Đến nay, các thôn: Pác Ngòi, Bó Lù, Cốc Tộc, Đầu Đẳng, Nà Bản nằm xung quanh khu vực hồ Ba Bể đều đã phát triển loại hình du lịch cộng đồng gắn với dịch vụ du lịch sinh thái đem lại hiệu quả kinh tế cao. Những hộ dân ở các thôn, bản này đã hình thành được 31 nhà nghỉ và các dịch vụ khác như: Bán hàng, chở khách bằng xuồng máy, độc mộc... Để thu hút du khách, các chủ nhà nghỉ tại đây đã đầu tư học ngoại ngữ, nấu ăn, dệt thổ cẩm, học hát then…, thành lập đội văn nghệ thường xuyên phục vụ du khách.
Điều khiến chúng tôi ấn tượng khi đến hồ Ba Bể là được thưởng thức những đặc sản của núi rừng như cơm lam, gà đồi, hay những lúc ngồi trên thuyền độc mộc buông lưới thả cá. Buổi tối ở hồ Ba Bể thật đặc biệt. Chúng tôi ngồi quây quần bên những người dân bản địa để cùng nhâm nhi chén rượu ngô men lá thơm nồng và nghe kể về văn hóa, phong tục tập quán của đồng bào dân tộc Tày. Bên bếp lửa bập bùng, tiếng hát then, hát lượn ngân vang cả một vùng quê yên bình.
Bài và ảnh: THU TRANG