Kết quả chưa xứng với tiềm năng
Trong lịch sử phát triển của các đô thị tại Việt Nam, hiếm có đô thị nào mà chức năng của nó đã được xác định trước cả khi nó ra đời và Đà Lạt chính là một đô thị như vậy. Ngay sau khi phát hiện ra cao nguyên Langbiang vào năm 1893, người Pháp đã quyết định biến nơi đây thành chốn du lịch nghỉ dưỡng, một “thành phố mùa hè” ở vùng Đông Nam châu Á. Với những món quà vô giá mà tạo hóa đã ban tặng cùng với mục tiêu rất rõ ràng ngay từ đầu, có thể khẳng định Đà Lạt-Lâm Đồng sinh ra để dành cho du lịch, mang tới cho du khách những trải nghiệm tuyệt vời như chính cái tên của Đà Lạt theo tiếng Latinh nghĩa là “cho người này niềm vui, cho người kia sự mát lành” (Dat Alliis Laetitium Alliis Temperriem).
Du khách tham quan Vườn hoa thành phố Đà lạt (Lâm Đồng). Ảnh: Quang Anh
Lịch sử hình thành, phát triển của Đà Lạt cũng cho thấy, hoạt động du lịch tại đây đã phát triển từ rất sớm với sự chuyên nghiệp hóa cao. Thương hiệu Đà Lạt cũng sớm được khẳng định trên bản đồ du lịch quốc tế. Mới đây, chuyên trang du lịch của tờ New York Times (Mỹ) xếp Đà Lạt là 1 trong 52 điểm hấp dẫn nhất trên thế giới mà du khách cần đến trong năm 2016, kênh truyền hình CNN cũng bầu chọn Đà Lạt là 1 trong 9 điểm đáng khám phá nhất châu Á năm 2016.
Theo thống kê của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH, TT và DL) tỉnh Lâm Đồng, năm 2015, Đà Lạt đón hơn 5,1 triệu lượt khách du lịch, 6 tháng đầu năm 2016, lượng du khách đạt 2,715 triệu lượt, tăng 8% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó lượng khách quốc tế tăng 48%. Khi nhìn vào con số tăng trưởng hằng năm có thể thấy, du lịch Đà Lạt có sự phát triển khá ổn định. Tuy nhiên, kết quả này vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, nhất là khi so sánh với một số địa phương như Nha Trang, Phan Thiết, Đà Nẵng, Vũng Tàu-những nơi có xuất phát điểm thấp hơn Đà Lạt rất nhiều thì du lịch Đà Lạt đang bị “hụt hơi”, thậm chí một số lĩnh vực có nguy cơ tụt hậu. Điều này khiến cho lãnh đạo địa phương và những người làm du lịch tại Đà Lạt không khỏi băn khoăn, trăn trở.
Bà Nguyễn Thị Nguyên, Giám đốc Sở VH, TT và DL Đà Lạt cho rằng, bên cạnh những nguyên nhân “cố hữu” như thiếu chiến lược phát triển phù hợp; sản phẩm còn đơn điệu, trùng lắp; giá cả và chất lượng dịch vụ chưa mang tính cạnh tranh cao... thì một trong những “lực cản” lớn nhất đối với du lịch Đà Lạt hiện nay chính là vấn đề giao thông. “Mặc dù đã nâng cấp đường băng và xây dựng nhà ga mới khá hiện đại nhưng Đà Lạt chưa có đường bay quốc tế, Đà Lạt cũng chưa có đường sắt, đường bộ từ các địa phương, trung tâm du lịch lớn tới Đà Lạt xa và khó khăn do đèo dốc, chất lượng đường kém, ảnh hưởng lớn tới hoạt động du lịch” - bà Nguyên khẳng định.
Khu du lịch Thung lũng tình yêu, TP Đà Lạt (Lâm Đồng). Ảnh: Quang Anh
Thời gian qua, công tác xúc tiến, quảng bá du lịch Đà Lạt chưa tốt do nguồn kinh phí hạn hẹp, cách làm thiếu sáng tạo khiến Đà Lạt vẫn phải hút khách bằng những hào quang xưa cũ, theo kiểu “hữu xạ tự nhiên hương”. Theo số liệu thống kê mới nhất, toàn tỉnh Lâm Đồng hiện có 1.007 cơ sở lưu trú du lịch với 16.355 phòng. Riêng tại TP Đà Lạt có 788 cơ sở lưu trú với tổng số 13.526 phòng. Có 42 đơn vị kinh doanh lữ hành-vận chuyển du lịch; 34 khu, điểm tham quan du lịch được đầu tư, khai thác và kinh doanh cùng với hơn 60 điểm tham quan miễn phí. Tuy nhiên, số khách sạn cao cấp tại Đà Lạt hiện vẫn còn rất khiêm tốn (chỉ có 27 khách sạn đạt tiêu chuẩn 3-5 sao), Đà Lạt cũng chưa có những khu, điểm du lịch quy mô lớn, thực sự đẳng cấp, đóng vai trò hạt nhân trong thu hút khách du lịch.
Cú hích đối với du lịch Đà Lạt
Năm 2016 được xem là cột mốc quan trọng, đồng thời mở ra những vận hội mới cho du lịch Đà Lạt bởi theo Quyết định 1528/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về một số cơ chế chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng sẽ được trao quyền tự chủ cao trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là trong lĩnh vực du lịch, cụ thể như: Lâm Đồng được quyền miễn tiền thuê đất đối với các dự án đầu tư, xây dựng khu du lịch quốc gia và khu du lịch trọng điểm tại Đà Lạt; được Trung ương đầu tư hoặc đưa vào danh mục ưu tiên kêu gọi đầu tư, được trực tiếp kêu gọi đầu tư đối với các dự án du lịch trọng điểm; được ưu tiên bố trí nguồn vốn từ ngân sách trung ương, huy động vốn trực tiếp của các tổ chức, cá nhân trong nước, vốn ứng trước của các đối tượng có nhu cầu để đầu tư vào các công trình trọng điểm, trong đó có các dự án du lịch. Quyết định cũng giao Bộ Giao thông vận tải (GTVT) chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan cùng với UBND tỉnh Lâm Đồng đề xuất cơ chế đầu tư để sớm triển khai thực hiện một số dự án hạ tầng giao thông quan trọng có tính chất thông thương, đối ngoại và liên kết vùng nhằm giải tỏa thế cô lập của Đà Lạt. Trong chuyến thăm, làm việc tại tỉnh Lâm Đồng vào đầu tháng 6 vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nhất trí và giao Bộ GTVT khẩn trương hoàn tất công tác chuẩn bị để có thể khởi công đường cao tốc Dầu Giây - Đà Lạt vào cuối năm nay. Tại buổi làm việc giữa Bộ GTVT với UBND tỉnh Lâm Đồng, Bộ trưởng Bộ GTVT Trương Quang Nghĩa cũng nhất trí với đề xuất của địa phương sớm khôi phục tuyến đường sắt Đà Lạt-Tháp Chàm và mở thêm một số tuyến bay từ Đà Lạt tới các địa phương trong nước và một số thành phố trên thế giới trong năm 2016.
Trong chiến lược phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh Lâm Đồng từ nay đến năm 2020, tầm nhìn 2030, du lịch được xác định là ngành kinh tế động lực, Đà Lạt sẽ trở thành trung tâm du lịch mang tầm quốc tế. Để hiện thực hóa mục tiêu trên, Tỉnh ủy Lâm Đồng cho biết sẽ ban hành nghị quyết chuyên đề về phát triển du lịch trong năm nay. Căn cứ vào Quyết định 1528 của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Lâm Đồng cũng đã công bố danh mục dự án thực hiện cơ chế chính sách đặc thù, trong đó có 5 dự án về du lịch; công bố dự án quy hoạch sản phẩm du lịch đặc thù giai đoạn từ nay đến năm 2020, tầm nhìn 2030; phê duyệt dự án khảo sát, lập quy hoạch phân khu chức năng đặc thù Khu công viên bảo tồn động vật hoang dã Tây Nguyên tại Vườn Quốc gia Bidoup-Núi Bà; địa phương cũng đang kêu gọi các nhà đầu tư tiềm năng tham gia đầu tư vào các dự án du lịch lớn như Đan Kia-Suối Vàng, Đại Ninh, Prenn với những ưu đãi đặc biệt. Bà Nguyễn Thị Bích Ngọc, Phó giám đốc Sở VH, TT và DL Lâm Đồng cho biết: "Cùng với các sản phẩm du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, chúng tôi đang hướng mạnh vào các sản phẩm du lịch đặc thù như: Du lịch thể thao, mạo hiểm; du lịch canh nông; du lịch hội thảo, hội nghị... phấn đấu đạt mục tiêu đón 5,4 triệu lượt du khách trong năm 2016".
Thương hiệu du lịch Đà Lạt đang đứng trước cơ hội to lớn để khẳng định và tỏa sáng. Tuy nhiên, để nắm bắt và biến cơ hội thành hiện thực, bên cạnh quyết tâm và sự nỗ lực của cấp ủy, chính quyền và người dân địa phương, Đà Lạt rất cần sự ủng hộ, giúp đỡ của Trung ương, trong đó việc sớm triển khai, thực hiện các cam kết và dự án của Trung ương đối với địa phương có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.
Bài và ảnh: VŨ ĐÌNH ĐÔNG